سقوط در انتظار بی‌بی

موافقت نتانیاهو با آتش‌‌بس پیشنهاد حماس و در پی آن استعفای وزیر دفاع اسراییل، کابینه ائتلافی این کشور را با بحرانی جدی روبه‌رو کرد. نتانیاهو انتخابات زودرس را رد کرده و می‌خواهد خود پست وزارت دفاع را بر عهده ‌گیرد.
استعفای آویگدور لیبرمن از مقام خود، نخست وزیر اسراییل را با بحرانی جدی برای ادامه کار کابینه ائتلافی روبه‌رو کرده است. جمعه گذشته او وارد مذاکره با نفتالی بنت، رهبر حزب راست‌گرای بیت یهودی (خانه یهود) و هم‌پیمان دولت شد.
حزب بنت که اکنون وزیر آموزش و پرورش اسراییل است، از نتانیاهو خواسته او را به عنوان وزیر دفاع برگزیند؛ موضوعی که با واکنش و نگرانی احزاب اپوزیسیون روبه‌رو شده است. نفتالی بنت در حال حاضر هفت کرسی را در پارلمان اسراییل در اختیار دارد. او تهدید کرده بود که در غیر این صورت از مقامش استعفا خواهد داد؛ اقدامی که می‌تواند انتخابات زودهنگام را به دنبال داشته باشد.
اما نتانیاهو می‌خواهد خود پست وزارت دفاع را بر عهده گیرد. او در حال حاضر وزارتخانه‌های بهداشت و خارجه را نیز اداره می‌کند. با استعفای لیبرمن حزب راست‌گرای اسراییل خانه ما نیز از دولت خارج شد. به این ترتیب کابینه ائتلافی اکثریتی بسیار شکننده، یعنی تنها یک رای برتر در پارلمان دارد.


حزب لیبرمن از ماه می سال ۲۰۱۵ وارد کابینه ائتلافی شد؛ کابینه‌ای که راست‌ترین دولت در طول حیات اسراییل به شمار می‌رود. حزب لیکود (حزب بنیامین نتانیاهو) این شایعه را رد کرده است که دولت قصد فراخوان انتخابات زودهنگام را دارد. حزب لیکود در بیانیه‌ای گفته است که شایعات نادرست هستند و دولت در هفته آینده اوضاع را با سیاستمداران بلندپایه و احزاب حاضر در کابینه به بحث خواهد گذاشت. نتانیاهو ابراز امیدواری کرده است که احساس مسوولیت وزرا آنها را از ساقط کردن یک دولت راست‌گرا بازدارد؛ اقدامی که به گفته او یک اشتباه تاریخی خواهد بود.
گفتنی است به نوشته BBC، نخست‌وزیر اسراییل مذاکراتی را برای جلوگیری از سقوط دولت ائتلافی خود آغاز کرده است. نتانیاهو قرار است با موشه کحلون، وزیر دارایی و رهبر حزب کولانو دیدار کند. او گفته است تلاش خواهد کرد کحلون را به ماندن در دولت ترغیب کند. خروج موشه کحلون از کابینه اسراییل می‌تواند دولت نتانیاهو را سرنگون کند و حضور این حزب راست میانه برای بقای دولت ضروری است. در صورتی که کحلون به ماندن در دولت ائتلافی قانع نشود، دولت نتانیاهو از اکثریت می‌افتد و باید تاریخی برای برگزاری انتخابات اعلام شود. نتانیاهو طی روزهای اخیر هشدار داده که سقوط دولت راست‌گرا ممکن است باعث روی کار آمدن یک دولت چپ‌گرا در اسراییل شود.
نتانیاهو در توئیتی نوشت: اگر حزب کولانو ائتلاف را سرنگون نکند، ائتلاف به بقای خود ادامه خواهد داد. این دولت راست‌گرا نباید سرنگون شود. گفتنی است دیدار نتانیاهو و کحلون بر سر تحویل وزارت دفاع به بنت است. بنا بر گزارش‌ها، موشه کحلون با وزیر دفاع شدن بنت مخالف بوده و بر سر این موضوع، تهدید به خروج از ائتلاف کرده است. بنت نیز شنبه‌شب گذشته در مصاحبه‌ای با اشاره ضمنی به مخالفت کحلون گفت: با وجود اینکه نخست‌وزیر مشکلی با تحویل وزارت دفاع به او ندارد، دولت از اکثریت افتاده و در حقیقت دولتی وجود ندارد‌ بنابراین‌ زمان انتخابات زود‌هنگام فرا رسیده است.
دولت نتانیاهو سقوط خواهد کرد؟
برای پاسخ به این پرسش نخست لازم است ترکیب و ائتلاف‌های درون پارلمان اسراییل که کنست نام دارد و دارای 120 کرسی است به خوبی بشناسیم. انتخابات کنست هر چهار سال یک ‌بار برگزار می‌شود. در اسراییل حوزه‌‌ انتخابیه وجود ندارد و لیست انتخاباتی در سرتاسر اسراییل یکسان است. لیست‌ها را احزاب ارائه داده و رای‌‌دهندگان به فهرست رای می‌دهند‌ نه به افراد. هر حزبی که بیش از 2 درصد آرا را از آن خود کند، می‌تواند در کنست کرسی داشته باشد.
در شرایط بحرانی یا ناکارآمدی دولت، نمایندگان می‌توانند در مورد انحلال کنست و برگزاری انتخابات پیش از موعد با یکدیگر توافق کنند. دوره چهار ساله کنست می‌تواند با رای اکثریت ویژه (80 رای) نمایندگان، افزایش نیز یابد. کنست، نخست‌وزیر و رییس‌جمهور را انتخاب می‌کند. قدرت واقعی در دست نخست‌وزیر است و رییس‌جمهور بیشتر یک مقام تشریفاتی است. کاندیدای نخست‌وزیری باید عضو کنست باشد و اکثریت اعضای کنست (61 نماینده) او را تایید کنند. نمایندگان کنست در دوره چهار ساله نخست‌وزیری، می‌توانند به وی رای عدم اعتماد دهند. رییس‌جمهور یکی از رهبران احزاب برگزیده را برای تشکیل دولت فرا می‌خواند و الزامی ندارد این فرد رهبر حزبی باشد که بیشترین کرسی را کسب کرده است. از آنجا که تاکنون هیچ حزبی نتوانسته اکثریت کرسی‌های کنست را از آن خود کند، دولت‌ها در اسراییل از ائتلاف چند حزب تشکیل می‌شوند.
دولت ائتلافی به دلیل احتمال خروج احزاب از ائتلاف به دلایل مختلف و از اکثریت افتادن کابینه، به ‌شدت ناپایدار است و انحلال پارلمان، معمولی است. نخست‌وزیر باید ظرف 45 روز کابینه خود را به کنست معرفی کند و رای اعتماد بگیرد. در غیر این صورت پارلمان منحل و انتخابات جدید برگزار خواهد شد.
در حال حاضر‌ کنست در بیستمین دوره خود است که از سال 2015 آغاز و انتخابات بعدی برای ماه نوامبر سال 2019 برنامه‌ریزی شده است. تا پیش از استعفای لیبرمن (وزیر دفاع)، ائتلاف دولت به رهبری نتانیاهو (از حزب لیکود) با 66 کرسی مشغول کار بود. احزاب این ائتلاف متشکل از لیکود (30 کرسی)، کولانو (10)، خانه یهود (8)، شاس (7)، یهودیت تورات متحد (6) و اسراییل خانه ما (5) بودند که با خروج حزب اسراییل خانه ما، اکثریت شکننده 61 کرسی به کار خود ادامه می‌دهد. در همین راستا سه سناریو درباره آینده دولت نتانیاهو وجود دارد؛ نخست اینکه نتانیاهو بتواند با حزب خانه یهود و نفتالی بنت به توافق برسد و ائتلاف و دولتش را شکننده حفظ کند. دوم، نفتالی بنت و نتانیاهو به توافق نرسند که در این صورت به احتمال قریب به یقین، دولت نتانیاهو سقوط خواهد کرد و انتخابات زودهنگام برگزار خواهد شد. سوم، با توجه به اینکه کحلون از حزب کولانو با وزیر جنگ شدن نفتالی بنت مخالف است، موافقت نتانیاهو به درخواست بنت برای پست وزارت دفاع می تواند کولانو را از ائتلاف با نتانیاهو خارج کند که در این صورت دولت نتانیاهو بار دیگر در آستانه فروپاشی قرار خواهد گرفت.
رویاهای بر باد رفته نتانیاهو
به نظر می‌رسد‌ اگر نتانیاهو نتواند ائتلاف را حفظ و دولتش سقوط کند، بسیاری از پروژه‌های او از جمله پروژه عادی‌سازی روابط با اعراب و طرح معامله قرن ترامپ آسیب جدی خواهند دید. در همین زمینه‌ شبکه هاداشات تلویزیون اسراییل‌ شنبه‌شب گذشته گزارش داد‌ نگرانی فزاینده‌ای در دفتر نخست‌وزیری اسراییل نسبت به انتشار طرح صلح ترامپ برای منازعه اسراییل ـ فلسطین در ماه‌های آینده وجود دارد.
ظاهرا نتانیاهو نگران است که انتشار این طرح در ماه‌های آینده به جایگاه حزب لیکود در انتخابات آتی اسراییل ضربه وارد کند. بر اساس این گزارش، همزمان با افزایش احتمال فروپاشی دولت ائتلافی در اسراییل و برگزاری انتخابات جدید، کاخ سفید در تلاش است این طرح را اوایل ماه دسامبر منتشر کند. طبق این گزارش، از آنجا که نمایندگان ترامپ پیش از این گفته بودند‌ این طرح شامل جزئیاتی است که شاید مطلوب هر دو طرف نباشد و آنها باید با یکدیگر سازش کنند، نتانیاهو در تلاش است کاخ سفید را متقاعد سازد که انتشار این طرح را به بعد از انتخابات احتمالی اسراییل در ماه مارس موکول کند.
مخالفت با انتصاب بنت به عنوان وزیر دفاع
نتایج یک نظرسنجی نشان می‌دهد‌ ۵۱ درصد از اسراییلی‌ها مخالف انتصاب نفتالی بنت، وزیر آموزش اسراییل و رییس حزب خانه یهود به عنوان وزیر جنگ این رژیم هستند.
روزنامه هاآرتص درباره نتایج این نظرسنجی نوشت‌ در مقابل مخالفت ۵۱ درصد از اسراییلی‌هایی که در این نظرسنجی شرکت کردند، ۵۹ درصد از آنها استعفای آویگدور لیبرمن را اقدامی درست دانستند. طبق این نظرسنجی، ۵۳ درصد از اسراییلی‌ها از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی حمایت می‌کنند.
کابینه نتانیاهو پس از استعفای لیبرمن و خروج حزبش از کابینه با تنش گسترده‌ای مواجه شد. پافشاری نفتالی بنت برای به دست گرفتن وزارت جنگ و تهدید به خروجش از کابینه در صورت عدم تحقق این شرط، وضعیت را به سوی برگزاری انتخابات زودهنگام پیش می‌برد.