ریزش سنگین بورس

هادی مومنی- آغاز موج تازه‌ای از ریزش‌های بورس نگرانی‌های سهامداران را در پی داشته است. روز گذشته در پایان داد‌وستدهای اولین روز هفته شاخص بورس بیش از 3100 واحد ریزش را تجربه کرد که در بیش از سه هفته اخیر این میزان از سقوط بی‌سابقه بوده است. خالی شدن هیجان سرمایه‌گذاران در تالار شیشه‌ای از یک سو و به آرامش رسیدن سایر بازارهای موازی همانند «ارز، طلا، سکه، مسکن، خودرو و‌‌.‌..» باعث شده بورس به عنوان یک بازار سرمایه‌پذیر با چالش‌های متعددی در زمینه جذب نقدینگی‌های تازه مواجه شود. در همین حال، فروکش کردن رشد قیمت دلار که باعث شده بود شرکت‌های صادرات‌محور بازار سرمایه بیشترین انتفاع را از این وضعیت به دست آورند نیز به عنوان یکی دیگر از ریشه‌های کاهش جذابیت و به تبع آن افت شدید معاملات بورس از آن یاد می‌شود. در سویی دیگر، روز گذشته حتی انجام یک عرضه اولیه در فرابورس نیز نتوانست به رونق‌بخشی داد و ستدها در بازار سهام منجر شود که این علامت نیز حاوی پیام‌های معناداری از سوی سهامداران است که اگر به صورت جدی به آن توجه نشود رکود حاکم شده بر بورس نه تنها ادامه می‌یابد، بلکه عمیق‌تر هم خواهد شد.
وضعیت خاص
در همین زمینه و در پی ریزش سهام در بورس تهران، یک کارشناس بازار سرمایه گفت: در وضعیت فعلی اقتصاد یک بهانه کوچک کافی است که فعالان بازار سرمایه رویکردی جدید در پیش گیرند. فردین آقابزرگی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره علت نوسانات غیرمنتظره قیمت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران، اظهار کرد: مجموعه دلایلی برای نوسان قیمت‌ها در بورس و فرابورس ایران وجود دارد. در روزهای اخیر فعالان بازار سرمایه منتظر عرضه اولیه یک شرکت جدید بودند. بخشی از هیجان‌ سرمایه‌گذاران ناشی از این عرضه بود‌ چراکه عده‌ای برای خرید عرضه اولیه اقدام به فروش بخشی از پرتفوی خود کردند تا برای خرید عرضه جدید، نقدینگی داشته باشند. وی ادامه داد: از طرفی باید بدانیم وضعیت خاص اقتصادی امروز به گونه‌ای است که حتی یک بهانه کوچک می‌تواند وضعیت بازار سهام را رو به پایین یا رو به بالا متحول کند. به عنوان نمونه کل ارزش عرضه اولیه اخیر فرابورس حداکثر ۴۰۰ میلیارد تومان بود و به هر نفر حداکثر در حد سه میلیون تومان سهم می‌رسید، در نتیجه این مبلغ آنچنان مبلغی نبود که بخواهد بازار را ملتهب کند اما بهانه‌ای شد که روند بازار به سمت پایین هدایت شود. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام گفت: تاخیر بیش از حد در ارتباطات ما در عرصه اقتصاد جهانی بابت خنثی کردن تحریم‌ها، یکی از عوامل کاهشی شدن بازار سرمایه است. پیشنهادهایی که اروپا به ما داده متاسفانه تا این لحظه نه تنها عملی نشده بلکه بلاتکلیف است. آقابزرگی افزود: از طرفی هم‌پیمانان و شرکای تجاری اصلی ما از جمله عراق، روسیه، چین، افغانستان و حتی به نوعی اروپایی‌ها، خواسته یا ناخواسته در راستای تحریم‌ها حرکت می‌کنند. ایجاد صندوقی بر این اساس که ما نفت بدهیم و به جایش کالاهای تعریف شده‌ای مثل غذا یا دارو به ما بدهند، خود یکی از عوامل مهم در ایجاد وضعیت اقتصادی کنونی است که بورس را هم تحت تاثیر خود قرار داده است. وی ادامه داد: اعلام مواضع مسوولان و ناظران بازار سرمایه مبنی بر اشباع شدن بخش عمده‌ای از قیمت‌های سهام خود این نتیجه ضمنی را به سرمایه‌گذاران می‌رساند که شاخص در سطح موجود حداکثر بوده و از این نقطه بالاتر نخواهد رفت. این کارشناس بازار سرمایه همچنین با اشاره به برخی از تحولات درباره بازار ارز و سکه گفت: یکی از عوامل وضعیت نامناسب موجود اثرگذاری سیاست‌های نامناسب اقتصادی و تصمیم‌گیری‌های غیرمتعارف درباره سرمایه‌گذاران است. مسوولان باید بدانند که تصمیم‌گیری آنها درباره عده‌ای از سرمایه‌گذاران بازتاب زیادی در بین کل سرمایه‌گذاران خواهد داشت. تعریف محدوده فعالیت سرمایه‌گذاران به نحوی که بعد از عملیات سرمایه‌گذاری، آن سرمایه‌گذاری، نابسامانی اقتصادی تلقی نشود، بسیار مهم است. باید چارچوبی تعیین شود که سرمایه‌گذاران در محیطی امن سرمایه‌گذاری کنند. گفتنی است‌ در چند روز کاری اخیر، معامله‌گران بازار سرمایه ایران شاهد اصلاح قیمت سهم‌ها بوده‌اند، این در حالی است که در نیمه اول سال ۱۳۹۷ قیمت سهم‌ها با افزایش فزاینده‌ای روبه‌رو بود. کارشناسان معتقدند روند حرکت قیمت سهام و در نتیجه افزایش نماگر اصلی بازار در شش ماهه اول سال‌جاری به علت افزایش نرخ دلار بوده است.
آسیب‌های رشد شتابان


گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها در تصمیم‌گیری سهامداران اثر قابل توجهی دارد. پیش‌بینی می‌شود با انتشار گزارش‌های جدید شاهد چینش جدید در پرتفوی سهامداران باشیم. امیر تقی‌خان‌تجریشی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری صنعت و معدن در گفت‌وگو با سنا، ضمن بیان مطلب فوق گفت: طی چند ماه اخیر دلار بین ارقام 4200 تومان و نرخ بازار آزاد به تعادل رسید و به اصطلاح نرخ شبکه نیمایی برای شرکت‌ها تعریف شد. در این شرایط سرمایه‌گذاران به این جمع بندی رسیدند که با نرخ‌های کنونی، شرکت‌ها می‌توانند سودآوری مطلوبی داشته باشند. از سوی دیگر ارزش جایگزینی شرکت‌ها نیز در این مدت تغییر کرد و این موضوع بر تقاضای شرکت‌ها اثرگذاری قابل توجهی داشت. عضو هیات مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در ادامه بیان کرد: این موضوع در ادوار گذشته نیز اتفاق افتاده بود. در اوایل دهه 90 با جهش نرخ ارز در بازار آزاد، قیمت‌ها در بورس نیز رشد پرشتابی را آغاز کردند که این موضوع عمدتا مربوط به شرکت‌های صادرات‌محور بود. با این وجود در این دوره بورس تهران با ریسک تحریم‌های هسته‌ای نیز مواجه شد که معامله‌گران را به سمت احتیاط بیشتر هدایت کرد. تجریشی در ادامه گفت: علاوه بر وجود این ریسک، دو مولفه دیگر طی این دو هفته معاملات بورس را تحت تاثیر قرار داد. موضوع اول افت قیمت جهانی نفت بود که به کانال 50 دلار وارد شد و دیگری افت قیمت کامودیتی‌ها بود. با توجه به اینکه نیمی از ارزش بازار سهام ما مربوط به صنایع کالا‌محور است، طبیعتا این موارد نیز در محافظه‌کاری سهامداران بی‌تاثیر نبوده است. مدیرعامل سرمایه‌گذاری صنعت و معدن در ادامه با اشاره به اصلاح روند قیمتی در بازار بیان کرد: بورس تهران با وجود اینکه از دوران اوج فاصله گرفته است، اما اصلاح قیمتی مطلوبی را پشت سر گذاشته است.
گزارش مالی ناشران
وی افزود: با این وجود به نظر می‌رسد با رسیدن زمان انتشار گزارش‌های ماهانه و فصلی می‌توانیم شاهد تغییراتی در روند معاملات باشیم. در جریان انتشار گزارش عملکرد مالی، اگر سهامداران مطمئن شوند که شرکت‌ها کماکان می‌توانند روند فروش خود را مثل قبل داشته باشند مطمئنا سطح تقاضا با افزایش قابل توجهی همراه می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه ثبات نسبی در بازار ارز و سکه را مثبت ارزیابی کرد و گفت: در چند ماه اخیر ریسک زیاد در بازار ارز و سکه باعث شد بسیاری از سرمایه‌گذاران به سمت سهام کوچ کنند. با این وجود همواره قدرت جذب نقدینگی در آن بازارها بیشتر از بازار سهام بوده که در این خصوص نیز راهکارهایی وجود دارد. وی در این خصوص گفت: در روزهایی که بازار روند صعودی دارد و نقدینگی زیادی به بورس روانه شده است، باید بتوانیم با عرضه‌های اولیه جذب نقدینگی را افزایش دهیم. از سوی دیگر دولت نیز باید با هوشیاری در تصمیمات، در روند شرکت‌ها ابهام ایجاد نکند‌ زیرا این موضوع می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.
شرایط صنایع
تقی‌خان‌تجریشی سرنوشت صنایع تا پایان سال را در دو سناریو اینچنین مطرح کرد: شرایط صنایع نیز تا زمان انتشار گزارش‌ها مشخص می‌شود. اگر صادرات‌محورها بتوانند مانند قبل از تحریم‌ها به صادرات خود ادامه دهند و فروش مناسبی داشته باشند این شرکت‌ها مجددا با اقبال سهامداران همراه می‌شوند. اما اگر این اتفاق نیفتد، شرکت‌های تولید‌محور با توجه به رشد نرخ تورم می‌توانند با اقبال خوبی همراه باشند. وی در بخش دیگری از اظهاراتش ثبات بازار سرمایه را منوط به توسعه صندوق‌ها و فرهنگ‌سازی دانست و گفت: مردم باید آموزش‌های لازم را دریافت کنند تا برای ورود به بورس به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بروند. خوشبختانه این صندوق‌ها از تنوع خوبی برخوردارند و می‌توانند سود‌دهی خوبی برای سرمایه‌گذاران داشته باشند. وی در پایان گفت: در بخش دیگر نهاد ناظر نیز باید شرایط معامله را در بورس تسهیل بخشد. حذف دامنه نوسان و توجه به توسعه معاملات الگوریتمی از جمله مواردی است که می‌تواند سرمایه‌گذاران زیادی را به بورس جذب کند.