روزنامه ابتکار
1397/08/27
عماد افروغ در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره دلایل ظهور کتاب‌های دکوری می‌گوید صورت زیبای ظاهر هیچ نیست!
فاطمه امینالرعایاوارد خانه دوستاش شد. یکی از دیوارهای بزرگ اتاق نشیمن خانه کتابخانه‌ای بزرگ است که ارتفاعاش حتی تا سقف هم می‌رسد. قفسه‌ها پر از سری کتاب‌های مطرح دنیا است که به ترتیب شماره و با نظمی خاص کنار هم چیده شدهاند. از دور حتی رنگ کتاب‌های چیده شده هم چشمان بیننده را نوازش می‌دهد. جلو‌تر می‌رود تا کتابی را که همیشه دوست داشته بخواند، ورق بزند. دست می‌برد تا کتاب را بردارد، اما با تعجب می‌بیند که چند دسته کتاب به هم چسبیده با هم بیرون کشیده شدهاند، به جای کتاب، یک جعبه چوبی می‌بیند که فقط به شکل کتاب تزئین شدهاند!
از گذشته شنیده بودیم که در دربار پادشاهان کتابخانه‌ای باشکوه شامل کتاب‌های مهم و مطرح دوران وجود داشته است، اندیشمندان و فرهیختگان هم کتابخانه‌های بزرگی داشته‌اند. شاید وجود همین موضوع در پس ذهن‌مان است که باعث شده بسیاری از ما آرزو داشته باشیم که در خانه‌هایمان کتابخانه‌های بزرگی وجود داشته باشد. چندین سال پیش بود که خریدن سری کتاب‌های مطرح، آن هم فقط برای ظاهر کتابخانه سر و صدای زیادی به پا کرد، کتابهایی که بیشتر از عنوان، رنگ‌شان مهم بود تا با چیدمان و دکوراسیون خانه همخوانی داشته باشد. قرار نبود کسی آن‌ها را بخواند یا حتی ورق بزند، آن‌ها هم بخشی از تزئینات خانه بودند، چیزی شبیه یک مجسمه یا گلدان! اما حالا موضوع از این هم عجیب‌تر شده است!
نباید زود قضاوت کرد!
چند ماهی است که پای کتاب‌های دکوری به کتابخانه خانه‌ها باز شده است! می‌پرسید «کتاب دکوری چیست؟» کتاب دکوری، جعبه‌های تو خالی از فوم یا ام.دی.اف که به شکل چند کتاب به هم چسبیده ساخته شدهاند! یعنی دیگر حتی برای دکور هم برای کتاب پولی پرداخت نمی‌کنند و همه چیز به پوسته بیرونی خلاصه شده است. اما چه شد که ادای کتابخوانی تبدیل شد به پزی برای فرهیخته بودن و روشنفکری؟ چرا مردم به جای کتاب خواندن فقط ظاهرشان شبیه کسانی است که به کتاب بها می‌دهند. عماد افروغ، نویسنده و جامعه‌شناس در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: این سوال به رغم آنکه یک صورت دارد ولی پاسخ ساده‌ای ندارد. اگر بخواهم مستقیم پاسخ بدهم باید بگویم چرا مردم نمایش می‌دهند و ظاهری از کتابخوانی را به رخ می‌کشند اما هیچ محتوا و مضمونی در پس این نمایش وجود ندارد. اما این سوال به این سادگی‌ها هم نیست! ممکن است افراد کتابهایی را در کتابخانه‌هایشان برای زیبایی به نمایش بگذارند اما واقعا اهل مطالعه و کتاب خواندن باشند. نمی‌شود تنها به این دلیل که برخی کتابها به ظاهر در کتابخانه چیده شدهاند نتیجه بگیریم که طرف مقابل اهل مطالعه نیست!
او ادامه می‌دهد: اما واقعا اگر تنها نمایشی از کتابخوانی به رخ کشیده شود به رغم نگرش منفی، باز هم می‌توانیم تفسیر خوشبینانه‌ای داشته باشیم. باز جای شکرش باقی است که نمایش این افراد با کتاب است! متاسفانه ما با جامعه‌ای روبه‌رو هستیم که حتی از این نمایش هم فاصله می‌گیرد.
شیوه حکمرانی در رویکرد مردم موثر است
افروغ با مطرح کردن این سوال که «چرا ما اهل نمایش شده‌ایم» می‌گوید: من برای پاسخ به این سوال نمی‌توانم تنها به سراغ مردم بروم. در وهله اول کسانی که وظیفه هدایت و آگاهی‌بخشی جامعه را به عهده دارند و اصحاب فرهنگ به شمار می‌روند (چه رسمی و چه غیررسمی) را در این مورد مقصر می‌دانم. البته ممکن است در نسبت فرهنگ با اقتصاد، من کسانی که زمام‌دار امور اقتصادی را به عهده دارند را هم مقصر بدانم که مردم را آنقدر اقتصادزده و شاید سیاست‌زده کرده‌اند که مردم چندان رغبتی به مطالعه ندارند یا احساس می‌کنند که این مطالعه در زندگی آن‌ها ثمری ندارد. البته این موارد کوتاه مدت است. بعد از مدتی که مردم احساس کنند مطالعه در زندگی‌‌شان اثربخش است اوضاع تغییر می‌کند. وقتی مردم ناگهان رو به مطالعه می‌آورند به آن معنی است که قرار است اتفاقی رخ بدهد! مثل زمان قبل از انقلاب. در آن دوره آمار کتابخوانی بالا رفت چون مردم احساس کردند که باید بدانند و با این دانستن، تغییری حاصل شود. البته من از این استقبال می‌کنم که مردم احساس کنند که باید کاری انجام دهند و آن را با مطالعه گسترده گره بزنند. من اگر بخواهم بدون توجه به ابعاد سیاسی و ریشه‌یابی و بدون توجه به سیاست‌های حاکمیت پاسخ بدهم باید از مردم بازخواست کنم اما چون من در خلاء زندگی نمی‌کنم می‌گویم این اتفاق به شیوه حکمرانی ما و نوع نگاه دولتمردان و حتی اصحاب فرهنگ ما هم برمی‌گردد.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه سطحی‌نگری تنها به موضوع کتاب ختم نمی‌شود، می‌گوید: اگر به فیلم‌های پرفروش هم نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که با نوعی سطحی‌نگری روبه‌رو هستیم. به جای آنکه ما رشد و ارتقاء بینش خودمان را هدف قرار بدهیم، خودمان را در معرض بعضی سطحی‌نگری‌ها قرار می‌دهیم که این سطحی‌نگری‌ها در بخش کتاب می‌‌تواند جنبه نمایشی داشته باشد و در بخش‌های سینمایی و دیگر مسائل فرهنگی نوعی سطحی‌نگری و ظاهرگرایی باشد.
ارباب یا برده شبکه‌های اجتماعی؟ انتخاب با شماست!
امروزه شبکه‌های اجتماعی و خصوصا اینستاگرام به بخشی جدانشدنی از زندگی مردم تبدیل شده است، شبکه‌های اجتماعی که بیشتر جنبه شوآف و نمایش هر چیز را به نمایش می‌گذارند. آیا این پدیده نوظهور در تشدید نمایشی شدن کتابخوانی و علاقه به ظاهرسازی در این زمینه هم موثر است؟ افروغ می‌گوید: سوال این است که چرا افراد باید انقدر منفعلانه خودشان را در اختیار شبکه‌های اجتماعی قرار دهند؟ چه کسی خودش را در برابر شبکه اجتماعی منفعل معرفی می‌کند و چه کسی فعال؟ هر کس بیشتر مطالعه و تعمق کند اگر به شبکه‌های اجتماعی رجوع کند، رجوعی فعال خواهد داشت و بیشتر تلاش می‌کند که از این شبکه‌های اجتماعی برای اثربخشی بینش خودش استفاده کند. اما کسی که اهل مطالعه و کتاب نیست، سعی می‌کند نیازهای خودش را در مراجعه به شبکه‌های مجازی آن هم به صورت منفعلانه تامین کند.
او ادامه می‌دهد: ما باید بحث مطالعه و کتاب را جدی بگیریم و نباید از آن سرسری عبور کنیم. باید مطالعه کتاب بالا برود. مطالعه کتاب با رجوع به شبکه‌های اجتماعی متفاوت است. درست است که نباید آمار مطالعه یک شهروند را صرفا با کتاب اندازه‌گیری کنیم اما کتاب جایگاه ویژه‌ای دارد. کسی که اهل کتاب است، برای آن هزینه و انتخاب می‌کند اما اگر کسی به سراغ شبکه‌های مجازی برود، این شبکه‌ها هستند که برای او انتخاب می‌کنند. فرد کتابخوان انتخاب می‌کند و عامیلت و فاعلیتش افزایش می‌یابد. نمی‌توانیم بگوییم نسبتی بین عاملیت و فاعلیت انسان‌ها با فعال یا منفعل بودن در شبکه‌های مجازی وجود دارد اما این نسبت را درباره کتاب برقرار نکنیم. یعنی اگر کسی می‌خواهد فعالیت و نقش مثبتی داشته باشد، حتما باید در سبد لحظات عمر خودش کتاب را قرار دهد و این کتابها بهتر است موضوعات مختلف با سطوح مختلف را در بر بگیرد تا اثربخشی افزایش یابد.
سایر اخبار این روزنامه
عماد افروغ در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره دلایل ظهور کتاب‌های دکوری می‌گوید
صورت زیبای ظاهر هیچ نیست!
حامد وکیلی
جمهوری اسلامی و بحرانِ روایت!
کاهش چشمگیر قیمت نفت نتیجه چیست؟
مسیر نامعلوم قیمت نفت
«ابتکار» از مشکلات دولت در بودجه 98 با توجه به وضعیت تحریم‌ها گزارش می‌دهد
تنظیم بودجه روی ریل تحریم
نگاهی به نمایش «جان گابریل بورکمان» که در مولوی روی صحنه رفته است
جاه‌طلبان در سراشیبی سقوط
بررسی «ابتکار» از دلایل نامه محیط‌زیستی ظریف و زنگنه به رئیس‌جمهوری
بوی سیاست از محیط‌زیست می‌آید؟
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با برهم صالح:
در کنار برادران عراقی خود خواهیم بود
با استعفای لیبرمن و بی نتیجه بودن مذاکرات با نفتالی بنت، احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام در اسرائیل قوت گرفت
چهارمین جشنواره اسباب‌بازی افتتاح شد و تا 30 آبان ادامه دارد
جشنواره‌ای برای عروسک‌ها
پاسخ دادستان تهران به ابهامات مطرح شده درباره اعدام سلطان سکه
معاون هماهنگ کننده ارتش:
امنیت زمینه‌ساز توسعه است
