روزنامه همدلی
1397/08/27
فصل تازه مناسبات منطقه‌ای در دوره «پساتحریم» با سفر رئیسجمهور عراق به تهران از راه می‌رسد
دیپلماسی همسایگی در کشاکش تحریمعلی خرم: روابط با همسایگان همیشه مفید و کمک‌کننده است
همدلی|گروه سیاسی- سفر «برهم صالح» رئیس جمهور جدید عراق به تهران جدای از اهمیت آن شاید سر فصل تازه‌ای در مناسبات همه جانبه دو کشور در همه زمینه‌ها باشد.
نکته برجسته اینکه اکثر دولت‌مردان امروز عراق همان مبارزان دیروز این کشور با رژیم دیکتاتور سرنگون شده آن «صدام حسین» هستند که به‌دلیل حمایت‌های دیروز جمهوری اسلامی ایران از آنان؛ امروز روابط حسنه‌ای بین دو کشور حاکم بوده و هست.
البته هر کشوری در جهان امروز روابط دیپلماتیک‌اش را بر اساس منافع ملی خود ترسیم می‌کند و هنر دستگاه دیپلماسی کشورها این است که منافع مشترک فی‌مابین را برای پیشرفت آن، تقویت کنند.
اشتراک‌های اجتماعی، فرهنگی (مذهبی) واقتصادی ایران و عراق می‌تواند یکی از دلایل نزدیکی دو کشور بوده و این روابط نزدیک منطقه‌ای می‌تواند بسیار سازنده و مفید باشد. اما از یاد نباید برد که عراق یکی از رقبای منطقه‌ای ایران نیز هست و اگر پایه‌های این رقابت، سازنده و بر مبنای اصول و اخلاق سیاسی باشد می‌تواند ضامن پیشرفت هردو کشور شود.
اگر تصمیم‌گیران کلان دیپلماسی کشور در اندیشه بهبود یا ترمیم روابط با همسایگان باشند، عراق نقطه خوبی برای شروع است. اکثریت جمعیت عراق شیعه مذهب و عرب هستند و این یعنی از یک طرف اشتراک مذهبی با ایرانیان و از سوی دیگر اشتراک نژادی با سایر همسایگان جنوبی ایران دارد که این روزها به‌جز قطر و عمان، روابط دوستانه‌ای با سایرین بر قرار نیست و عراق برای بهبود این روابط نقطه شروع خوبی است.
شکی نیست که مناسبات با همسایگان از اهمیت بسیاری برخوردار است به‌خصوص برای ایران که با 15 همسایه (روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، کویت، عربستان، بحرین، قطر، امارات، عمان، پاکستان و افغانستان) یکی از پرهمسایه‌ترین کشورهای جهان است. افتراق‌های نژادی با این همسایه‌ها از شباهت به اهالی خاوردور تا شبه قاره هند و از اروپایی تا اعراب و پارس چنان متنوع است که برقراری ارتباط سازنده با آنان نیازمند فلسفه‌ای قدرتمند در عرصه دیپلماسی است تا بتوان با بهره‌وری از نقاط مشترک با آنان همکاری‌های سازنده و مفید برقرار کرد.
اگر نقطه شروع سرفصل تازه روابط منطقه‌ای را با عراق شروع کنیم می‌توان امیدوار بود تا با بهره‌برداری از ظرفیت‌ها این کشور و همینطور دیپلماسی درونی، بتوان به آینده امیدوار بود. آینده‌ای که در آن آمریکا با رئیس جمهور غیرمعمول و متحدان نادرستش یعنی رژیم سعودی و اسرائیل تمام تلاش خود را برای انزوای ایران به‌کار بسته‌اند تا علاوه‌بر فشار اقتصادی به‌خاطر تحریم‌ها، فشار و انزوای دیپلماتیک را نیز به ایران تحمیل کنند.
«همدلی» در همین خصوص نظر «علی خرم» دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه و کارشناس مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را جویا شده که در ادامه می‌خوانید.
ظرفیت روابط دیپلماتیک با کشورهای منطقه در وضعیت کنونی
«علی خرم» کارشناس مسائل خاورمیانه و نماینده پیشین ایران در سازمان ملل، در گفت‌وگو با «همدلی»، در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی، بهبود روابط با همسایگان تا چه اندازه مفید است، گفت: «روابط با همسایگان همیشه مفید و کمک دهنده بوده است، اما اینکه این روابط چگونه و در چه شرایطی تنظیم شود از اهمیت بالایی برخوردار است. با اینکه عراقی‌ها در جریان پس از داعش موضع گیری‌های خوبی نسبت به ایرانی و ایرانیت اتخاذ نکردند اما عراقی‌ها بهتر از هر ایرانی می‌دانند که ایران در هنگام حضور داعش در عراق، چه کمک‌های انسانی و تسلیحاتی به این کشور کرد تا بتواند داعش را از خاک خود بیرون کند. بی‌گمان ایجاد شبکه‌های ارتباطی در سطح دیپلماسی خارجی با همسایگان از کم هزینه ترین ولی پیچیده ترین ارتباطات امور خارجه است».
این کارشناس مسائل خاورمیانه، در واکنش به اینکه، حضور آمریکا در عراق ممکن است روابط این کشور با ایران را تحت پوشش قرار دهد، گفت: «به نظرم، آمریکا هم در افغانستان نفوذ دارد هم در عراق، اما همانگونه که تجربه ثابت کرده و سیاست خارجی طرفین اقتضا می‌کند، عراق یا افغانستان هیچ الزامی ندارند که بخواهند دستورات آمریکا برای تحریم ایران یا همچنین برای عدم همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و روابط دیپلماتیک را اجرایی و عملیاتی کنند، چون نه تنها تحریم ها یک کنش دوجانبه میان آمریکا و ایران است، بلکه هیچ عقل سلیمی با همسایه های خود در وضعیتی که فعلا منطقه دارد، قطع رابطه نمی‌کند».
خرم در ادامه گفت: «ما می‌توانیم با توجه به مزیت همجواری با این دو کشور و همچنین نزدیکی و قرابتی که از لحاظ فرهنگی با مردمان این دو کشور داریم، روابط دیپلماتیک خوبی را برقرار کنیم و از همین دو کشور حداکثر منافع ملی خود را پوشش دهیم».
علی خرم در پایان ضمن اشاره به اهمیت عراق و افغانستان به عنوان ظرفیت‌های موجود در همسایگی برای ایران و همچنین منطقه، از اهمیت ترکیه به عنوان دیگر کشوری که بعداز عراق برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، تاکید کرد: «اگر با نظر شما موافق باشیم که رابطه با عراق را شروع گسترش روابط منطقه‌ای بدانیم، بدون شک مهمترین کشوری که بعداز عراق از اولویت خاصی برخوردار است، کشور ترکیه است؛ قطعا ترکیه جایگاه بسیار مهمی دارد. به نظر من اردوغان در وضعیت کنونی بازیگران سیاسی خود را یک جور انتخاب می‌کند، که بیشتر نشان از نوسان دارد تا یک سیاست راهبردی، ولی ما می‌توانیم از موقعیت و نیازهای کشورش به ایران بهترین استفاده را ببریم. بخصوص الان که رابطه خوبی با اروپا ندارد».
نفع ثبات و امنیت برای کل منطقه
به گزارش ایلنا «حسن روحانی» در نشست خبری مشترک با همتای عراقی خود «برهم صالح»، ضمن تبریک به رئیسجمهور و ملت بزرگ عراق به خاطر روند انتخابات خوب در این کشور و تشکیل مجلس شورا، گفت: «روابط ایران و عراق از لحاظ تاریخی، فرهنگی و مصالح ملی و منطقه‌ای، روابط بسیار مهم و ویژه‌ای است. همه مسئولان فعلی جمهوری عراق با مسئولان جمهوری اسلامی ایران، یک همکاری بیش از سی سال را دارند؛ هم در مبارزه با استبداد در عراق و هم برای استقرار امنیت در این کشور».
رئیس دولت تدبیر و امید به رایزنی‌های خود با برهم صالح اشاره و تصریح کرد: «روابط اقتصادی میان دو کشور به حدود ۱۲ میلیارد دلار می‌رسد که با تلاش دوجانبه می‌توانیم در آینده‌ای نزدیک این رقم را به ۲۰ میلیارد دلار برسانیم».
روحانی گفت‌وگو درخصوص مسائل منطقه‌ای را یکی از موضوعات رایزنی‌های خود با برهم صالح دانست و افزود: «نظر هر دو این است که ثبات و امنیت به نفع کل منطقه است. نیاز به مداخله خارجی نداریم. کشورهای منطقه باید روابط نزدیک‌تری با یکدیگر داشته باشند و با همکاری همه کشورها به ویژه ایران و عراق برای ثبات و امنیت منطقه تلاش بکنند و هرچه زودتر شاهد پایان جنگ ویرانگرانه در یمن و ثبات و امنیت در سوریه باشیم».
کشمکش اراده‌های متناقض
برهم صالح رئیس‌جمهوری عراق نیز در این نشست خبری گفت: «امروز من پیامی روشن از بغداد برای شما آوردم. در عراق ما اهمیت رابطه با ایران را درک می‌کنیم. روابط فرهنگی و اجتماعی دو کشور ریشه در تاریخ دارد. دو ملت همسایه و مسلمان را پیوندهای عمیقی با یکدیگر مرتبط می‌کند و شرایط جغرافیایی آنها را همسایه هم قرار داده است».
وی ادامه داد: «خواستار این هستیم که به شرایط بهتری برسیم و این شرایط آن چیزی است که ملت‌های دو کشور و مردم منطقه شایسته آن هستند. بعد از شکست نظامی داعش، امروز عراق دو مساله را که بازسازی و تقویت ثبات سیاسی است، پیش روی خود دارد. تحقق این هدف‌ها نیازمند برنامه و اقدامات سیاسی و اقتصادی است. همچنان که نیاز فضای منطقه‌ای هم ثبات است».
صالح گفت: «زمان آن فرارسیده که در منطقه ما نظام منطقه‌ای تازه‌ای شکل بگیرد که تامین‌کننده منافع کشورها باشد. نظام جدیدی که شکل می‌گیرد باید مبتنی بر همگرایی سیاسی باشد و استقلال و حاکمیت کشورها در آن مهم شمرده شود. در همین چهارچوب باید منافع خود و ملت‌هایمان را بر هر ملاحظه دیگری مقدم بشمریم».
پاسخ منفی بغداد به خواسته‌های نامشروع واشنگتن
با این حال «حسن کاظمی‌قمی» سفیر ایران در عراق در گفت‌وگو با ایلنا، به نخستین سفر برهم صالح به عنوان رئیسجمهور عراق به تهران اشاره کرد و گفت: «از نگاه عراق، تامین منافع ملی این کشور در گرو همکاری با همسایگان به ویژه ایران است. آنها در مواضع رسمی‌شان نیز گفته‌اند به منافع ملی توجه دارند تا خواسته‌های تحمیلی دیگران. سفر کنونی رئیسجمهور عراق به تهران نیز بیانگر همین مواضع و پاسخ منفی عراق به خواسته نامربوط و نامشروع ایالات متحده است».
با تشکیل دولت جدید عراق، سفر مقام‌ها و سران این کشور به کشورهای مختلف منطقه به ویژه جمهوری اسلامی ایران آغاز شده که در جهت پیشرفت، تحکیم و تعمیق همکاری‌های همه‌جانبه دو کشور است.
سایر اخبار این روزنامه
در دیدار رئیس جمهوری عراق؛ رهبر معظم انقلاب: درکنار برادران عراقی خود خواهیم بود
«همدلی» به بهانه تصادف منجر به فوت مدیرعامل تامین اجتماعی و معاون وی، تصادفات جاده‌ای را بررسی کرد
فصل تازه مناسبات منطقه‌ای در دوره «پساتحریم» با سفر رئیسجمهور عراق به تهران از راه می‌رسد
به بهانه برخورد زشت با سه جوان نوازنده در یکی از خیابان‌های رشت؛ یقه‌گیری از موسیقی خیابانی
ارزیابی دلایل کاهش بیش از یک میلیون تومانی قدرت خرید طی یکسال گذشته تاکنون دلار گران، سفره کارگران را کوچک‌تر کرد
در دیدار رئیس جمهوری عراق؛ رهبر معظم انقلاب: درکنار برادران عراقی خود خواهیم بود
نامه ظریف وزنگنه به رئیسجمهور الحاق به توافقنامه پاریس تسریع شود
مطهری: اگر مقاومت کنیم، تحریم‌کنندگان از راه‌شان بر می‌گردند
