گره بازنشدنی روابط ایران وآمریکا

تحلیلگران همواره علاقه دارند که مسائل را دقیق و واقع‌گرایانه بررسی کنند، اما همواره برخی تمایلی به شنیدن واقعیات ندارد. سوال اصلی اینجاست که چه مساله‌ای میان ایران و آمریکا وجود دارد که موجب نقار و گرفتاری در روابط میان این دو کشور شده است. قطعا اگر تنها سد میان رابطه متعارف دو کشور، موضوع هسته‌ای بود، با قبول تعهدات و توافق هسته‌ای برطرف می‌شد. رابطه‌ای دوستانه شکل نمی‌گرفت، اما می‌توانست متعارف و عادی باشد. مشکل میان روابط ایران و آمریکا موضوعی فراتر از مساله هسته‌ای است که موجب ماندگاری رابطه خصمانه میان این دو کشور شده است. باید دید که کدام‌یک از این دوکشور، به رابطه خصمانه دامن می‌زند. در دوره باراک اوباما توافق هسته‌ای به نتیجه رسید و ایران را از دام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل‌ رها کرد. ایران تاکنون نتوانسته به‌رغم تلاش‌های دولت روحانی، رابطه‌ای متعارف با آمریکا برقرار کند. نباید انتظار داشت که در این وضعیت، روابط آمریکا با ایران نیز در حالتی متعارف قرار گیرد. متاسفانه درسال‌های اخیر، خصومت‌های چندجانبه بین‌المللی جای خود را به خصومت دوجانبه ایران و آمریکا داده‌است. در این میان هرکدام از این کشورها که از توان و قدرت بالاتری برخوردار است می‌تواند فشارهایی را به طرف مقابل وارد سازد. اینکه گفته می‌شود چرا درحالی که ایران تنها با آمریکا رابطه‌ای خصمانه دارد، اما بانک‌های فرانسه نیز از همکاری با ایران امتناع می‌ورزند، دلیلی روشن دارد، زیرا با وجود آنکه دولت فرانسه مشکلی برای همکاری با ایران ندارد، بانک‌های این کشور در برابر تهدیدات آمریکا و اجبار در انتخاب یکی از دو کشور مذکور، آمریکا را انتخاب می‌کنند. خصومت میان ایران و آمریکا، از دوران دولت‌های نهم و دهم به اوج خود رسید. درست پس از آنکه احمدی‌نژاد شعارهایی را علیه نابودی اسرائیل سر داد موجب شد که حتی روسیه و چین نیز موافقت خود را در تحریم‌های بیشتر ایران اعلام کنند. اما دولت کنونی چنین شعارهایی را سر نمی‌دهد و به زبان دیگری هم می‌گوید در هیچ اقدام جنگی که صلح جهانی را تهدید کند، پیشقدم نخواهد شد. این موضع‌گیری خلاف سیاست‌‌ خارجی تهاجمی دولت گذشته است؛ سیاست‌هایی که آمریکا خود را مخاطب آنها می‌دید و هر اقدامی را برای مبارزه با چنین سیاستی انجام داد. اگر بپذیریم که آمریکا به موجب داشتن منافع مشترک و اتحاد با برخی کشور‌های همسایه ایران، مانع تهدید آنها می‌شود، شاید بتوانیم انتظار داشته باشیم که با ما خصومت ورزی نکند. اما اگر ما چنین اتحادی را قبول نداشته باشیم و این دو کشور را جدا از یکدیگر بدانیم و در حالی که علیه برخی از آنها شعار می‌دهیم، خواستار برقراری رابطه‌ای عادی با دیگری باشیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که آمریکا دست از حمایت تمام قد از متحدان خود بکشد و به تخاصم خود با ایران پایان دهد. ایران نیز با حزب‌ا... لبنان و خط مقاومت پیوند استراتژیک دارد. حزب‌ا... نیز خود را به صورت نیرویی قوی در لبنان درآورده است که متکی به آرای مردم است و در دولت و پارلمان این کشور نیز حضور دارد.
* نویسنده و تحلیگر سیاسی