فرصت مناسب برای ایران

افشار سلیمانی* - تحولات خاورمیانه و بحث اسراییل و فلسطین سال‌های سال از چالش‌های مهم جامعه جهانی به حساب می‌آید‌. هرچند گاه سرد است و گاه داغ و حتی برخی مواقع به طور کامل منجمد شده و متوقف می‌شود‌. در این بین مساله انتخاب بیت‌المقدس به پایتختی اسراییل از سوی آمریکا برای مدتی ماجرای اسراییل و فلسطین را در سرخط خبرها قرار داد‌. این ماجرا به واقع در طرح معامله قرن قرار داشت که البته اولین قطعه‌های این پازل بود‌.
آنچه در غزه صورت گرفت و آنچه تا امروز به صورت مقطعی و منقطع رخ می‌داد برآیندی از واکنش‌های اعراب و جامعه جهانی پیرو این مسائل بود‌. حتی گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که بر اساس آن محمد بن‌سلمان از نتانیاهو خواسته است موضوع فلسطین و اسراییل را پررنگ‌تر از گذشته کند تا ماجرای روزنامه‌نگار عربستانی جمال خاشقجی را به حاشیه ببرد که البته اهمیت این موضوع بیشتر از آن بود که به سادگی به حاشیه رانده شود و البته این اتفاق رخ نداد‌.
بحث‌هایی پیرامون این موضوع وجود دارد که هر آنچه اخیرا در خاورمیانه و جهان عرب رخ می‌دهد همچنان که گفته شد در ادامه معامله قرن است‌. بر اساس این معامله برنامه‌ریزی‌ها بر این مدار است که اعراب و اسراییل بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک شوند‌. هم‌راستا با این موضوع ایران نیز نقش خاص خود را در منطقه بازی می‌کند‌. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که ماجرای قتل جمال خاشقجی و آشفتگی‌های داخلی اسراییل افکار عمومی بین‌المللی را حتی اگر به نفع ایران تغییر نداده باشد به طور قطع علیه آمریکا و عربستان هدایت کرده است‌.
مشکلات نتانیاهو یا برخی از اعضای کابینه‌اش نگرانی‌ها و مشکلات اسراییل را چند برابر کرده است‌. حال با توجه به افزایش این مشکلات روند رفتار و تصمیمات سیاسی اسراییل در راستایی است که تمرکزش بیش از گذشته بر مسائل داخلی است‌.


افزون بر این موضوع با توجه به شکست جمهوریخواهان در کنگره که به نوعی شکست برنامه‌های ترامپ تلقی می‌شود باید در انتظار تغییر رفتار سیاسی کاخ سفید بود‌. در شرایط فعلی ترامپ یا تندروتر از گذشته ظاهر می‌شود یا مصالحه‌جویانه رفتار خواهد کرد، که البته گزینه دوم نه تنها محتمل‌تر است بلکه ایران نیز می‌تواند از این شرایط به نفع سیاست‌های داخلی و خارجی بهبود شرایط بین‌الملل خود بهره ببرد‌. در چنین شرایطی هوشمندی و موقعیت‌سنجی ایران به طور قطع تاثیر مثبتی بر شرایط فعلی کشور خواهد گذاشت‌.
همه آنچه در اسراییل، عربستان و آمریکا می‌گذرد بیانگر آن است که نمی‌توان انتظار داشت ماجرایی با نام ناتو عربی نتیجه‌بخش باشد و به هدف تعیین شده دست پیدا کند‌. می‌دانیم که ناتو روندی نظامی و سیاسی را دنبال می‌کند که بیش از هر کشوری بر مسائل خارج دور و نزدیک روسیه تمرکز دارد‌. حال در شرایط فعلی کشور‌های عربی و ناتوانی آنها در ایجاد اتحاد که البته در شورای همکاری خلیج فارس نیز شاهد آن بودیم، دور از ذهن است که با وجود اختلاف بین عربستان و قطر، رفتار میانجیگرانه عمان و همچنین سیاست‌های کویت این اتحاد به سادگی تشکیل نخواهد شد‌. البته به نظر می‌رسد بیشترین اتحاد و نزدیکی در رفتار سیاسی بحرین، امارات متحده و عربستان وجود دارد اما بدیهی است این مثلث به تنهایی قدرت لازم را نخواهد داشت‌. عملکرد سیاسی ایران در شرایط فعلی به طور قطع بسیار مهم و قابل توجه است‌. رفتار ایجابی و در دست داشتن نبض صلح، آرامش و امنیت منطقه در حال حاضر قابل توجه است و نباید شرایطی را فراهم کنیم که در غیاب ایران تصمیماتی علیه کشورمان اتخاذ شود‌. برقراری ارتباطی نزدیک و دوستانه با کشورهای همسایه مثل ترکیه و ادامه هوشمندی سیاسی در ارتباط با عمان و کویت ثمربخش خواهد بود و منجر به بهبود شرایط به نفع کشور خواهد شد‌.
*تحلیلگر مسائل خاورمیانه