رایزنی‌های عراقچی در رم برای مقابله با تحریم‌ها

گروه سیاسی- بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، اتحادیه اروپا با حمایت پنج کشور امضاکننده برجام و ایران در نیویورک تصمیم قاطعی مبنی بر ایجاد یک ساختار مالی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران گرفت و در بیانیه ۱۲ بندی نشست وزرای خارجه ایران و 1+4 در نیویورک، حاضران بر تعهد خود برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی تاکید کردند‌. با توجه به این توافق، اتحادیه اروپا رژیم حقوقی را آماده کرد که اجازه می‌دهد ارتباط تجاری و اقتصادی با ایران با وجود تحریم‌ها حفظ شود‌. به این ترتیب شرکت‌های اروپایی و دیگر شرکت‌های کشورهای امضا‌کننده برجام می‌توانند ارتباط بانکی و تجاری خود را با ایران حفظ کنند‌. طبق این مکانیسم جدید اقتصادی اتحادیه اروپا متعهد شد تا مهم‌ترین منبع درآمد ایران، نفت، به فروش برسد‌.
اما حالا تحریم‌های آمریکا علیه ایران در روزهای اخیر به‌طور کامل باز‌گشت این در حالی است که اروپا هم با تاخیر به دنبال وقت‌کشی است تا از انجام تعهدات خود ذیل برجام طفره رود‌. به نظر می‌رسد مقامات اروپایی تاکنون گام‌های عملی برای اثبات حسن نیت از خود نشان ندادند و این یعنی نوعی نگاه دوگانه از سوی کشورهای اتحادیه اروپا نسبت به برجام وجود دارد‌ چرا که باگذشت چند ماه از مذاکرات دولت با اتحادیه اروپا برای گرفتن تضمین‌های عملی جهت حفظ منافع ایران در برجام، اراده‌ای برای مقابله با تحریم‌های ایران وجود ندارد‌؛ موضوعی که موجب نگرانی ایران و دستگاه دیپلماسی کشور شده است‌. اینکه آیا می‌توان به اروپا اعتماد کرد یا خیر، هنوز سوالی است که در رایزنی‌های چندماهه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان با کشورهای اروپایی مشخص نشده و حالا نوبت به معاون وزیر امور خارجه کشورمان رسیده تا در سفر خود به رم درباره برجام و راه‌های حفظ همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و اروپا به مذاکره بنشیند هرچند مسائل مناسبات اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا در سایه تحریم‌های آمریکا، حفره‌های هر گونه همکاری را پر کرده است که عملا راه گریزی از آن نیست اما دستگاه دیپلماسی تمام تلاشش را برای عملی شدن تعهدات اروپایی می‌کند‌. عراقچی در مهم‌ترین سخن خود در این دور از گفت‌وگوهای سیاسی به تعهدات جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام اشاره کرد و گفت: از اتحادیه اروپا انتظار داریم در کنار عمل به تعهدات سیاسی، به تعهدات اقتصادی خود در برجام عمل کند چرا که تاکنون اقدامات اتحادیه اروپایی هنوز به راه‌حل‌های عملیاتی منجر نشده است.
اما دومین دور گفت‌وگوهای سیاسی مشورتی معاونان وزرای خارجه ایران و اسپانیا با سفر سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه به مادرید برگزار شد‌. در این دور از مذاکرات، ملاقات و تبادل نظر با مقامات سیاسی، پارلمانی و اقتصادی اسپانیا صورت گرفت‌. در ابتدای سفر و طی نشست خبری با مدیران رسانه‌های مهم اسپانیایی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان به روابط تاریخی دو کشور اشاره کرد و گفت: بعد از توافق برجام، روابط تهران و مادرید وارد مرحله جدیدی شده و بیش از سه هزار شرکت اسپانیایی برای همکاری‌های درازمدت با ایران وارد عمل شدند‌. وی تاکید کرد: بازگشت تحریم‌های آمریکا کاملا یک امر غیرقانونی و برخلاف قطعنامه شورای امنیت و تصمیم اخیر دادگاه بین‌المللی لاهه است و جامعه بین‌الملل جز یکی‌ دو کشور، این اقدام را محکوم کرده‌ا‌ند، ولی‌ متاسفانه آمریکا از قدرت اقتصادی و دلار برای تحمیل خواسته‌های خود استفاده می‌کند و به نظر می‌رسد شرکت‌های اروپایی از دستورات آمریکا بیشتر از دولت‌های محلی خود پیروی کرده‌ا‌ند‌. عراقچی‌ ادامه داد: برجام تنها دستاورد سیاست خارجی‌ اروپای متعهد و حاصل سال‌ها مذاکره میان ایران و قدرت‌های بین‌المللی است.معاون وزیر امور خارجه گفت: چند روز قبل برای سیزدهمین بار پایبندی ایران به برجام توسط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مورد تایید قرار گرفت ولی‌ خروج بدون دلیل و منطق آمریکا از برجام باعث خواهد شد که در آینده هیچ کشوری به مذاکره و دیپلماسی و ساز و کارهای شورای امنیت اعتماد نکند‌. وی تصریح کرد: تحریم‌های آمریکا قبل از اینکه اقتصاد ایران را هدف قرار دهد، مغایر با حاکمیت، امنیت و اعتبار اروپاست‌. عراقچی تاکید کرد: برجام یک توافق امنیتی در حوزه عدم اشاعه است که فروپاشی آن، بحران دیگری بر بحران‌های منطقه خاورمیانه خواهد افزود و وضعیت امروز منطقه، امنیت اروپا و نظام بین‌المللی را به چالش خواهد کشید‌. وی ادامه داد: ما همچنان امیدواریم که اروپا بتواند وضعیت موجود را مدیریت کند و می‌دانیم که اتحادیه و سه کشور اروپایی به شدت در تلاش هستند و تحت فشار آمریکا قرار دارند.
عراقچی‌ به تهدید مجدد آمریکا برای میزبانی سازوکار SPV اشاره کرد و گفت: منتظر هستیم تا ببینیم که اروپا چگونه از حاکمیت خود در قبال فشارهای واشنگتن دفاع خواهد کرد.


اما عراقچی در سفر به واتیکان با اسقف اعظم پل ریچارد گالاگر وزیر خارجه واتیکان دیدار و گفت‌وگو کرد‌. پل ریچارد گالاگر در این دیدار، برجام را برای صلح و ثبات منطقه مثبت ارزیابی و از تحریم‌های آمریکا علیه ایران انتقاد کرد‌. وی افزود: واتیکان به طور رسمی مخالف اعمال این‌گونه تحریم‌ها بوده و همگام با دیگر کشورهای اروپایی سازوکارهایی را برای کاهش تحریم‌ها دنبال می‌کند‌. وزیر خارجه واتیکان همچنین با مثبت ارزیابی کردن روابط ایران و واتیکان، خواهان توسعه هر چه بیشتر همکاری‌های دوجانبه شد.
معاون وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این دیدار به تشریح توافقنامه برجام پرداخت و گفت: آمریکا در برجام به هیچ کدام از تعهدات خود پایبند نبوده است‌. عراقچی افزود: آمریکا با خروج از این توافق مهم نه تنها به اعتبار خود در صحنه جهانی آسیب زد، بلکه با اعمال شدیدترین تحریم‌های جدید علیه ایران نقص قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را مرتکب شده است‌. عراقچی پنجشنبه شب و پس از دیدار خود از واتیکان، رم را به مقصد مادرید ترک کرد.
برداشتن گام‌های عملی برای حفظ برجام، مسوولیت مستقیم اروپا
عراقچی در سفری که به رم هم داشت با مقامات ایتالیایی دیدار و گفت‌وگو کرد‌. وی همچنین در صبحانه‌ای کاری با جمعی از خبرنگاران و کارشناسان سیاسی ایتالیا شرکت کرد.
معاون وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدارها با تاکید بر اینکه مردم ایران باید از منافع برجام بهره‌مند شوند، گفت: این مسوولیت مستقیم اروپاست که با خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی و نقض قطعنامه شورای امنیت، گام‌های عملی برای حفظ برجام بردارد‌.
عراقچی درباره سفرش به ایتالیا گفت: ما مذاکرات فشرده بسیار خوبی در رم داشتیم‌. بیش از سه ساعت و نیم در وزارت خارجه ایتالیا با دبیرکل وزارت خارجه این کشور که همتای من محسوب می‌شود مذاکرات مفصلی داشتیم، هم در خصوص مسائل دوجانبه و هم موضوعات متعدد منطقه‌ای و بین‌المللی و هم به طور مشخص برجام‌. وی افزود: مواضع دولت ایتالیا به مواضع ایران در حفظ برجام و پیدا کردن سازوکارهایی که بشود منافع ایران را تامین کرد، بسیار نزدیک است‌. عراقچی گفت: همچنین دیدار بسیار خوبی با وزیر خارجه واتیکان داشتم و مشخص است که واتیکان هم در کنار دیگر کشورهای اروپایی از موضع ایران در برجام کاملا حمایت می‌کند و خواهان ادامه این حرکت است.
ابراز نگرانی ایتالیا از خروج آمریکا از برجام
عراقچی همچنین در سفر به رم با مارتا گرانده رییس کمیسیون سیاست خارجی مجلس نمایندگان ایتالیا گفت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چند روز قبل برای سیزدهمین‌بار، صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تایید کرد این در حالی است که آمریکا بدون هیچ دلیل و منطقی از برجام خارج شد‌. وی افزود: برجام، توافق دوجانبه بین ایران و آمریکا یا ایران و کشورهای 1+5 نیست بلکه توافقی بین‌المللی و بیانگر اراده شورای امنیت سازمان ملل متحد است‌. رییس کمیسیون سیاست خارجی مجلس نمایندگان نیز در این دیدار، با ابراز نگرانی عمیق خود از وضعیت برجام پس از خروج آمریکا گفت: اروپا مصمم است که در چارچوب برجام با ایران کار کند و در روند اجرای ساز و کارهای مالی مشغول بررسی همه جوانب موضوع و رفع موانع آن است‌. خانم گرانده تاکید کرد که همکاری با ایران درمنطقه غرب آسیا قطعا یکی از اولویت‌های دولت ایتالیا بوده است‌.
تاکید رییس کمیسیون خارجی سنای ایتالیا بر حفظ برجام
ویتو رزاریو پتروچلی رییس کمیسیون خارجی مجلس سنای ایتالیا نیز در دیدار با عراقچی با بیان اینکه حمایت از برجام، سیاست ایتالیاست، گفت: برجام به عنوان یک دستاورد مهم برای ثبات در جهان مورد تایید است و سنای ایتالیا از آن حمایت می‌کند‌. رییس کمیسیون خارجی سنا ایتالیا همچنین بر ضرورت گسترش همکاری‌های پارلمانی بین دو کشور تاکید کرد‌. در این دیدار معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان نیز با تشریح آخرین تحولات مربوط به برجام و اجرای تعهدات کامل کشورمان نسبت به این توافق که بارها توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تایید قرار گرفته است، گفت: ما در قبال این تعهدات انتظار داریم که مردم ایران از منافع این توافق بهره‌مند شوند‌. وی افزود: این مسوولیت مستقیم اروپاست که با خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی و نقض قطعنامه شورای امنیت گام‌های عملی برای حفظ برجام بردارد‌. معاون وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با اجرای کامل تعهدات خود در قبال برجام، مسوولیت‌پذیری خود را به اثبات رسانده و لازم است در مقابل، اروپا اجازه ندهد که آمریکا از مسائل مالی و پولی به عنوان یک سلاح برای تحمیل یکجانبه‌گرایی خود بر جامعه بین‌الملل سوءاستفاده کند.
جدیت اروپا برای رفع موانع موجود بر سر راه همکاری‌های دوجانبه با ایران
عراقچی در این سفر همچنین با الیزابتا بلونی قائم مقام وزارت خارجه ایتالیا هم دیدار و گفت‌وگو کرد‌. قائم مقام وزارت خارجه ایتالیا در این دیدار گفت: ما و دیگر کشورهای اروپایی با جدیت به دنبال حفظ برجام هستیم‌. وی افزود: شرکت‌های ایتالیایی به دنبال ادامه همکاری‌های خود با طرف ایرانی‌شان هستند‌. دولت‌های اروپایی برای رفع موانع موجود بر سر راه همکاری‌های دوجانبه با ایران جدی هستند‌. قائم‌مقام وزارت خارجه ایتالیا گفت: اروپا در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک تحریم شرکت‌های اروپایی و ایتالیایی طرف همکاری با ایران است.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان نیز گفت: دلار به اسلحه‌ای برای تحمیل خواسته‌های نامشروع آمریکا به شرکای اروپایی‌اش تبدیل شده و در عمل حاکمیت ملی دولت‌های اروپایی را به چالش کشیده است.
عراقچی پنجشنبه مذاکراتی با سباستیانو کاردی مدیر سیاسی وزارت خارجه ایتالیا داشت‌. در این مذاکرات، درباره موضوعات مورد علاقه دو طرف از جمله همکاری‌های دوجانبه سیاسی، اقتصادی فرهنگی، برجام، مسائل منطقه مدیترانه، غرب آسیا، خلیج فارس و آخرین تحولات سوریه، لبنان، افغانستان، یمن، وضعیت مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی در منطقه، بحران مهاجران و ترانزیت مواد مخدر گفت‌وگو شد‌. در این نشست دو طرف بر ادامه معاملات سازنده برای گسترش هر چه بیشتر مناسبات بر اساس احترام و منافع متقابل به عنوان سیاست اصولی تهران و رم تاکید کردند.
ادامه رایزنی‌ها برای رسیدن به ابتکارات دوجانبه به منظور رفع موانع همکاری‌های اقتصادی و تجاری از دیگر موضوعات مطرح شده در این دیدار بود.