تولید برق از زباله؛ توهم یا واقعیت!؟

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: وقتی از زباله حرف می‌زنیم اولین صحنه‌ای که در ذهن مخاطب رخ نمایی می‌کند کودک زباله گردی است که تا کمر در سطل‌ها‌ی بزرگ زباله خم شده و مشغول جدا کردن زباله است و شاید در کشور ما این تنها وجهی از زباله باشد که بتوان به آن طلای کثیف را نسبت داد. طلایی که خرج زندگی خیلی از خانواده‌ها‌ی زیر خط فقر از جانب آن تامین می‌شود؛ اما این همه ماجرای طلای کثیف نیست، شاید باورش سخت باشد اما در همان زمانی که کودکان در کشور ما مشغول
زباله گردی هستند در کشور‌ها‌یی مثل سوئد و نروژ
زباله را وارد می‌کنند و سوئد در این زمینه پیشتاز است به طوریکه 32 کارخانه در سراسر این کشور با سوزاندن زباله، برق تولید می‌کنند! تولید برق از زباله در کشور ما نیز بار‌ها‌ مطرح شده است اما بعد از گذشت سال‌ها‌ هنوز هم پیشرفت شایانی در این حوزه دیده نمی‌شود، البته همین چند هفته پیش بود که قرارداد تولید برق از محل دفن زباله‌ها‌ی تهران با همکاری شرکت کره‌ای KRC بسته شد اما نکته حائز اهمیت این است که دستاوردی که تا سال گذشته خیلی‌ها‌ آن را شکست خورده می‌دانستند چطور و چگونه امروز مقرون به صرفه شده و در جهت افزایش آن تلاش می‌کنند؟



> آغاز تولید برق از زباله
زمزمه‌ها‌ی تولید برق از زباله دقیقا 4 سال پیش بود که شروع شد؛ دقیقا 4سال پیش و همزمان با دهه فجر، مدیران شهری آن موقع با افتتاح یک‌پروژه بزرگ، نام تهران را در فهرست شهرهایی قرار دادند که دارای نیروگاه زباله است. آن زمان اعلام شد که نیروگاه با ظرفیت ورودی 250تن زباله توانایی تولید 3مگاوات ساعت برق را دارد. بعدها و با نزدیک شدن به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری کم‌کم عده‌ای به‌طور غیرواقعی ظرفیت این نیروگاه را افزایش دادند تا جایی که برخی عنوان کردند این نیروگاه توان تولید 5تا 9مگاوات ساعت برق دارد و سرجمع در تهران از طریق نیروگاه زباله‌سوز و کارخانه‌ها‌ضم بیش از 20مگاوات ساعت برق تولید می‌شود. همین موضوع هم سبب شد تا جنجال‌ها‌ی بسیاری بین کاندیداهای انتخاباتی بر سر تولید برق از زباله در گیرد که البته حاصل این درگیری‌ها‌ پی بردن به یک موضوع بود و آن هم این که درصد تولید برق از زباله در شهر تهران 2 درصد است در صورتی که در شهر تهران روزانه بین 8 هزار تا 9 هزار تن زباله تولید می‌شود.

> دستاورد شکست خورده دیروز
سال گذشته بود که در مناظره‌ها‌ی انتخاباتی ریاست جمهوری یکی از کاندیداها ادعایی را مبنی بر تولید برق از زباله مطرح کرد که این مسئله با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو بود؛ برخی مسئولان و کارشناسان این ادعا را به نقد کشیدند و برخی دیگر مهر سکوت به آن زدند. هر چند که ماجرای تولید برق از زباله‌ها به شهر تهران محدود نمی‌شود، اما موضوع این است که بسیاری از تحلیلگران و حتی اعضای شورای اسلامی شهر تهران در آن زمان معتقد بودند که به علت مقرون به صرفه نبودن این طرح، تاکنون گزارش مستندی برای آن ارائه نشده است. همان روز‌ها‌ علی‌رغم پیگیری‌ها، وزارت نیرو برای مشخص شدن میزان آمار و ارقام تولید برق از زباله هیچ پاسخی ارائه نداد و وزیر نیرو‌ ترجیح داد پاسخی ندهد و معاون وزیر نیرو در دولت تدبیر و امید نیز در این خصوص صراحتا گفت که‌ترجیح می‌دهد در خصوص این مسئله سیاسی حرفی نزند. اما خیلی از مسئولین دیگر همان روزها در باره این موضوع
اظهارنظر کردند.
معصومه ابتکار، که در دولت دوازدهم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بود در این باره در توئیتر خود نوشت: « زباله سوز فقط ٢٠٠تن را پردازش می‌کند یعنی فقط ۵درصد زباله تهران که ۷۰۰۰ تن است.»
تندگویان سخنگوی فراکسیون‌اصلاح‌طلبان شورای شهر چهارم یکی دیگر از منتقدان به صحبت‌های این نامزد انتخاباتی بود که در این باره گفته بود:« در جلسه علنی شورای شهر تهران، باقرصاد، رئیس سازمان پسماند ادعا می‌کند که نمی‌توانیم از زباله برق تولید کنیم، چراکه وزارت نیرو برق تولیدی را به قیمت مناسب نمی‌خرد و هفته گذشته نیز در کانال معاونت برنامه‌ریزی، مسئولان امر باز هم ادعا کردند که چون دولت همکاری مناسبی ندارد، نمی‌توان برق تولید کرد، به گونه‌ای که به عنوان یک شهروند هیچ‌کدام‌مان تفکیک زباله ندیده‌ایم و می‌بینیم که همه مخازن، زباله‌ها را در هم می‌ریزند...» او در این رابطه کاندیدای مورد نظر را متهم به خلاف‌گویی کرده بود و گفته بود:« اگر ادعای این نامزد انتخابات مبنی بر اینکه از زباله برق تولید می‌شود را بپذیریم، جای سوال است که چرا تا امروز رقم تولید انرژی برق اعلام نشده و اگر برق تولید می‌شود چرا تاکنون فروخته نشده است و طی ۱۲ سال اخیر هیچ دستاورد و درآمدزایی نداشته‌ایم!»
فارغ از این که کاندیدای مورد نظر در رابطه با این موضوع حقیقت را بیان کرده بود یا خیر، نکته قابل توجه این است که چگونه حالا و بعد از گذشت یک سال از آن روزها، نظر وزارت نیرو در رابطه با تولید برق از زباله تغییر کرده و قرار است این تولید افزایش پیدا کند؟ برای بررسی این موضوع با مسئولین زیادی در وزارت نیرو تماس گرفتیم که البته پاسخگو نبودند و کارشناس ارتباط با رسانه این وزارت خانه اذعان داشت که مسئولین و مدیران به تعطیلات آخر هفته رفته‌اند و به همین دلیل هم
پاسخگو نیستند!

> اگر زباله تر و خشک را جدا کنیم
گام بلندی برداشته ایم
مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با آفتاب یزد درباره روند تولید برق از زباله گفت: « فرآیند جمع آوری، تفکیک و بازیافت یا دفع زباله در شهر تهران به شکل اشتباهی در حال انجام است، زباله باید از مبدع به زباله خشک و تر تفکیک شود. البته در خیلی از کشور‌ها‌ زباله‌ها‌ به 4 دسته تقسیم می‌شوند زباله‌ها‌ی شیشه ای، زباله‌ها‌ی تر، زباله‌ها‌ی کاغذی و خشک و همین طور زباله‌ها‌ی فلزی اما در کشور ما اگر بتوانیم خشک و تر را هم جدا کنیم باز هم گام بلندی رو به جلو برداشته ایم!»
او در ادامه تصریح کرد:« وقتی زباله خشک و تر جدا شد، زباله خشک این امکان را دارد که به صورت جداگانه جمع آوری شود و تبدیل به برق شود. زباله تر هم روش‌ها‌یی وجود دارد که بدون احتیاج به دفن تبدیل به کمپوست شود و بتوان از آن استفاده کرد. نخاله‌ها‌ی ساختمانی هم مقدار زیادی از زباله‌ها‌ را تشکیل می‌دهد که اصطلاحا به آن زباله‌ها‌ی سنگین گفته می‌شود که آن هم جداگانه تفکیک می‌شود و بسیاری از این زباله‌ها‌ بخش عمده‌ای از ظرفیت لطمه بزرگی که سر کوچه قرار گرفته شده را در بر می‌گیرد. در حال حاضر شهرداری در چند قسمت فعالیتش را آغاز کرده و یکی از کار‌ها‌یی که توسط شهرداری انجام شده ایجاد کارخانه بازیافت نخاله‌ها‌ی ساختمانی است که چند روز پیش در جاده آبعلی افتتاح شد. ما در حال حاضر کارخانه‌ای داریم که می‌تواند نخاله‌ها‌ی ساختمانی را بازیافت کند و دوباره به چرخه باز گرداند. این موضوع نوید خوبی است اگر ما بتوانیم نخاله‌ها‌ی ساختمانی را به آن جا منتقل و بازیافت کنیم اما مهمترین موضوع همچنان بحث تفکیک زباله‌ها‌ در ابتدای کار است.»

> قرار داد بسته شده
اما مشکل تفکیک زباله داریم
او در مورد قرارداد بسته شده با کره برای تولید برق از زباله گفت:« این قرار داد بین شرکت کره‌ای و شهرداری تهران بسته شده که طی آن قرار است زباله‌ها‌ به برق تبدیل شود. اما مسئله اصلی این است که همچنان تفکیک زباله‌ها‌ است. مطالبه اعضای شورای شهر نیز نظام جامع مدیریت بازیافت و مدیریت پسماند شهر تهران است که لازم است یک تغییر و تحول جدی در فرآیند جمع آوری و تفکیک بازیافت زباله را داشته باشیم به نحوی که از این وضعی که موجب هدر رفت سرمایه‌ها‌ می‌شود جلوگیری کنیم.این نشانه ناکارآمدی است که در حال حاضر وجود داردو امیدواریم یکی از ثمرات دوره پنجم شورای شهر این باشد که از این روند معیوب جمع آوری و بازیافت پسماند جلوگیری کنیم. بر اساس اطلاعاتی که من دارم در خود قرار داد پیش‌بینی شده که اگر یک طرف به صورت یک جانبه بخواهد خارج شود، جریمه زیادی را باید بپردازد و به نظر می‌رسد در با این اوصاف تحریم‌ها‌ نتواند تاثیری روی قرار داد داشته باشد»

> تنها 2 درصد برق از زباله تولید می‌شود
او افزود:« بر اساس آماری که من دارم در حال حاضر حد اکثر 2 درصد زباله جمع آوری شده تبدیل به برق می‌شود و این میزان بسیار کمی است! باید هدف گذاری شود و امیدوارم تا انتهای دوره پنجم شورای شهر این 2درصد را به 10درصد افزایش دهیم. زباله‌ها‌ی بیمارستانی که جزو خطرناک ترین زباله‌ها‌ است زیر مجموعه پسماند‌ها‌یی که از آن برق تهیه می‌شود
قرار نمی‌گیرد می‌تواند باعث بیماری شود اما براساس قانون جمع آوری آن بر عهده شهرداری تهران نیست اما شهرداری تهران با قرارداد‌ها‌یی که با بیمارستان‌ها‌ بسته است این وظیفه را برعهده گرفته و البته دفن زباله‌ها‌ی بیمارستانی روند جداگانه‌ای دارد که توسط سازمان پسماند شهرداری تهران دنبال می‌شود.»

> وزارت نیرو از خداش است!
او درباره تغییر نظر و عملکرد وزارت نیرو در رابطه با خرید برق تولید شده از زباله که سال پیش اعلام کرده بود مقرون به صرفه نیست، گفت:« وزارت نیرو از خداش است! این وزارتخانه از هر گونه تولید برق در کشور استقبال می‌کند و از این کار حمایت می‌کند حتی در خیلی جاها زمین در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهد که برق تولید کنند و حتی سوبسید می‌دهد برای تولید برق چون در حال حاضر در کشور ما با کمبود شدید برق رو به رو هستیم. شما از هر چیزی برق تولید کنید وزارت نیرو آن را می‌قاپد و می‌خرد. بنابر این نگرانی‌ای از بابت تولید برق از زباله از جانب وزارت نیرو
وجود ندارد.»