روزنامه ابتکار
1397/08/24
بازگشت تحریم‌ها چه بر سر محیط زیست ایران خواهد آورد؟ محیط زیست ایران قربانی تحریم‌ها
گروه ایرانشهر: 3 سال پس از انعقاد «برجام» و برداشته شدن تحریم‌های ایران دوباره باید از تاثیر تحریم‌ها بر محیط‌زیست کشور نوشت. تحریم‌هایی که ممکن است محیط‌زیست ایران را دوباره با چالش‌هایی از جمله تامین تجهیزات و جلوگیری از انتقال تجارب و دانش در این حوزه روبه‌رو کند. بر خلاف باور عامه که شاید بگویند تاثیر تحریم‌ها بر محیط‌زیست ایران می‌تواند چیزی مشابه سالیان گذشته باشد اما باید گفت که محیط‌زیست شکننده و در آستانه پاگذاشتن به آن سوی مرز بی‌بازگشت بیش از هر زمان دیگری نیازمند مراقبت است و تحریم‌های دوباره می‌تواند وضع آن را وخیم‌تر از سابق کند. فارغ بر آن این اتفاق می‌تواند ایران را از انجام تعهدات جهانی در راستای کاهش گرمایش جهانی باز دارد، هرچند هنوز ایران به طور رسمی به توافق نامه پاریس نپیوسته است.سال‌ها است که تحریم‌ها علیه ایران اقتصاد و سیاست ایران را دستخوش چالش‌های فراوانی کرده اما این چالش تنها مختص به این دو حوزه نبوده است. اقتصاد فشارها را بیش از هر حوزه دیگری بر محیط‌زیست و میراث طبیعی ایران وارد کرده است. اما انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ در 23 تیر ماه سال 94، یک سال و چند ماه پس از روی کار آمدن دولت یازدهم چراغ امیدی برای ترمیم محیط‌زیست ایران روشن کرد. امیدی که قرار بود بر بنزین مصرفی بی‌کیفیت، کیفیت نامطلوب خودروهای داخلی به دلیل محدودیت واردات در قطعات، هوا آلوده، بیماران سرطانی و آسمی، کمبود تجهیزات و دستگاه‌های حفاظت محیط‌زیست مانند دوربین‌های تله‌ای برای عکس‌برداری از حیات‌وحش، بالگردهای آبپاش به‌منظور خاموش کردن آتش، دستگاه‌های از بین برنده لکه‌های نفتی پایان دهد. این امیدواری بی‌نتیجه هم نبود. چندی پس از انعقاد برجام، معصومه ابتکار، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره تاثیر مثبت برجام در حوزه محیط زیست و دیپلماسی محیط زیستی از امضاء و اجرایی شدن 16 تفاهم نامه بین‌المللی در حوزه محیط زیست، همچنین برگزاری 52 دوره آموزشی، توانمندسازی و فرهنگ‌سازی برای حدود 600 نفر از محیط‌بانان، کارشناسان و تشکل‌های محیط‌زیستی با هزینه بسیار ناچیز خبر داد. تبادل دانش و اطلاعات در حوزه محیط‌زیست بخش دیگری از دستاوردهای برجام بود که ابتکار در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها به آن اشاره کرده و گفته بود: بخشی از عقب ماندگی‌های حوزه محیط‌زیست کشور به دلیل عدم دسترسی و مبادله دانش، تجربیات و فناوری‌ها با سایر کشورهای جهان بود که در دولت یازدهم برای رفع آن تلاش بسیاری صورت گرفت و البته موفقیت‌های زیادی نیز کسب شد. پس از آن ایران برای ورود به توافق‌نامه پاریس تلاش‌های بسیاری کرد و متعهد به رعایت موارد زیست‌محیطی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و کاهش گرمایش جهانی شد. همچنین ایران برای چندین بار میزبان سمینارها و همایش‌های بین‌المللی برای مقابله با پدیدههای زیست محیطی از جمله گرد و غبار شد. اتفاقاتی که تا پیش از محقق نشده بود و از آنجایی که ایران درگیر خشکسالی با چالش‌های زیست‌محیطی فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند می‌توانست بهره علمی خوبی برای مقابله با پدیدههای زیست‌محیطی برد.
با این حال تصمیم آمریکا برای خروج از برجام همه این دستاوردهای زیست محیطی را به یغما برد. حالا محیط‌زیست ایران فارغ از 3 سال فرصتی که برجام در اختیارش گذاشته دوباره وارد فاز جدیدی از چالش‌های محیط‌زیستی خواهد شد. کریم شافعی، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست در گفتوگو با ایلنا به این چالش‌ها اشاره کرده و گفته است: تحریم آمریکا یعنی تهدید نوع بشر و تحریم سلامتی برای مردم ایران است و ما چنین نتیجه می‌گیریم که تحریم آمریکا تحریم ضد حقوق بشر نسبت به انسان‌ها و حیات‌شان در جامعه ایران است و نتیجه این تولید آلایندگی و عدم کنترل مناسب، این است که ابتلا به بیماری‌هایی مانند ریوی و قلبی بالا رود و افزایش بیماری قطعا نیازمند دارو درمان و تجهیزات دارویی است که متاسفانه آمریکا و ازناب خود ایران را عملا از حیث دارو و تجهیزات درمان و بیمارستانی نیز تحریم کرده‌اند، اگرچه عنوان می‌کنند که ایران را از این لحاظ تحریم نکرده‌اند، اما عملا این اتفاق افتاده است. وی افزود: با وجود تحریم‌ها قطعا محیط زیست در حوزه انسانی دچار چالش‌های فراوانی میشود و ما این چالش‌ها را ضد حقوق انسانی و حقوق بشر می‌دانیم. وی با اشاره به تاثیر تحریم‌ها در حوزه محیط‌زیست طبیعی نیز گفته: در حوزه طبیعت نیز باید پایش‌هایی در جنگل، مرتع، بیابان و مناطق کویری انجام شود و این پایش نیازمند تجهیزات انفرادی و پیشرفته است، بخشی از این تجهیزات در داخل کشور تولید و بخشی از خارج تامین میشود. طبیعتا وقتی آمریکا تحریم‌ها را اعمال می‌کند به طبیعت ایران، حیات‌وحش، جنگل و مرتع لطمه می‌زند و این صدمات مغایر با تمامی کنوانسیون‌های جهانی است که آمریکا در آن عضو است و گا‌ها خود مبتکر این کنوانسیون‌ها است؛ در ظاهر ایران را تحریم می‌کند، اما در باطن به طبیعت دنیا که ایران هم جزئی از آن است لطمه وارد می‌کند و این تحریم‌ها، تحریم حیات زیست نوع بشریت است، چراکه هم به انسان و هم به طبیعت و حیات وحش لطمه می‌زند. معاون توسعه مدیریت حقوقی و امور مجلس سازمان محیط زیست ادامه داده: دقیقا همین مشکلات را در دریا داریم، پایش دریا با توجه به ویژگی دریا بودن سخت‌تر از پایش کویر و طبیعت خاکی است و نیازمند تجهیزات و امکانات بیشتر است. همچنین حمایت از آبزیان و حفاظت از آن‌ها در خلیج فارس و دریای عمان و مازندران و در آب‌های داخلی طبیعتا با این تحریم به نوعی آسیب می‌بیند و این آسیب دیدن به نوعی ناشی از این است که برای تامین تجهیزاتی که در داخل نداریم و باید از خارج تامین کنیم با مشکل مواجه می‌شویم. در نتیجه نه تنها ایران آسیب می‌بیند، بلکه کشورهای منطقه نیز آسیب می‌بینند و با توجه به اینکه دریای عمان و خلیج فارس به دریاهای جهانی و اقیانوس‌ها پیوسته است در واقع تمام طبیعت و محیط زیست دنیا با این تحریم آسیب می‌بینند و ما این را یک جنایت و خیانت به نوع بشریت و تمام انسان‌های کره زمین و مردم ایران می‌دانیم. شافعی با بیان اینکه در ایران روزانه در حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تن پسماند خانگی، مقادیر زیادی پسماند صنعتی و بیمارستانی تولید میشود، تصریح کرد: بخشی از صنایع و تکنولوژی بازیافت در داخل کشور وجود دارد و بخشی از آن در داخل نیست. این تحریم‌ها به فرآیند بازیافت پسماند اعم از پسماند خانگی که ساده‌ترین آن است و پسماند صنعتی و ویژه آسیب می‌رساند حاصل این آسیب نیز آلودگی محیط زیست است که باعث آسیب دیدن طبیعت، آب، خاک، آب‌های زیرزمینی، روان‌آب‌ها و انسان‌ها میشود.
وی همچنین در خصوص تاثیر تحریم‌ها در بخش پالایش صنعت گفت: پالایش آلایندگی‌ها بر عهده محیط‌زیست است و همه صنایع که با فلزات کار می‌کنند در فرایند تولید ذرات معلق فلزی منتشر می‌کنند.این ذرات توسط سازمان محیط زیست مورد پایش قرار می‌گیرد، در دنیا برای پایش این آلاینده‌ها از تجهیزات پیشرفته استفاده می‌کنند و در فرآیند تولید هم تولید آلاینده‌ها کاهش پیدا می‌کند و هم به میزانی که آلاینده تولید میشود از طریق دودکش‌ها فلزات سنگین جذب میشود و نه تنها در فضای آزاد موجب آلودگی نمی‌شود، بلکه ارزش اقتصادی هم دارد؛ کمااینکه در همین مدت کوتاهی که ایران فرصت پیدا کرد از برخی امکانات استفاده کند، توانست در بخشی از صنایع اراک از این تجهیزات استفاده کند که نتایج خوبی هم به دست آورده است. وی ادامه داده: تحریم موجب میشود؛ صنایع نتوانند تجهیزاتی لازم برای کنترل میزان تولید آلایندگی را خریداری کنند. این هم یکی از آثار تحریم در محیط زیست کشور است که هم بر محیط زیست و هم بر صنعت و اقتصاد کشور اثر می‌گذارد.
سایر اخبار این روزنامه
مکانسیم‌های عبور از تنگناها و مشکلات تحریمی در گفتوگو با یک نماینده مجلس بررسی شد
ژوبین صفاری
«سکوت» بهتر از «خب»
«ابتکار» از مواجه سیاسی کُنشگران اجتماعی با پدیدههای مختلف گزارش می‌دهد
سیاست‌زدگی آفت حل بحران
تله تحریم‌ها، شرکای تجاری را رفیق نیمه‌راه کرد
تغییر کنش شرکای اقتصادی
بازگشت تحریم‌ها چه بر سر محیط زیست ایران خواهد آورد؟
محیط زیست ایران قربانی تحریم‌ها
«ابتکار» از اختلاف نظر مجلس و «هیات عالی نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی نظام» گزارش می دهد
چقدر تامین کتاب در مناطق محروم جدی گرفته میشود؟
«کتاب‌بازی» با کهنه‌کتاب‌های روستا
رهبر انقلاب خطاب به مدال‌آوران ایران در بازی‌های پاراآسیایی:
مشکلات اقتصادی حل خواهد شد
سینا آزاد، دبیر اجرایی نخستین جشنواره اکبر رادی در گفتوگو با «ابتکار»:
اکبر رادی در تئاتر ایران انقلاب کرد
آفتاب‌پرستى، ضدآفتاب
رئیس‌جمهوری در جلسه هیات دولت:
راه انتخابی آمریکایی‌ها غلط است و حتماً شکست می‌خورند
