ساعت 21:48 یکشنبه 21 آبان 96 کرمانشاه لرزید

ریحانه جولایی- یک سال پیش، همین روز هوای خاک گرفته آفتابی، ابرها در آسمان به طرز زیبایی پراکنده بودند، مردان یا از این سمت به آن سمت می‌دویدند و حرکت می‌کردند یا مشغول برداشتن آوارها از روی زنده‌ها و بیرون کشیدن مرده‌ها بودند‌. زن‌ها بهت‌زده، گریان، با صورت‌های ناخن کشیده کنار آوار‌های خانه‌هایشان نشسته بودند‌. برای کودکان و جوانان لالایی می‌خواندند و دور هم انتظار می‌کشیدند و با التماس به دست مردان خیره شده بودند تا شاید نشانی از عزیزشان به دست آورند‌. نیروهای سپاه و ارتش و هلال‌احمر از شب پیش در شهر مشغول به کار شده بودند‌. وضعیت روستانشینان اما چندان تعریفی نداشت‌. نیروهای مردمی تازه به آنها رسیده بودند و کمی آب و غذا بین‌شان پخش کرده بودند‌. روز اول کسی به داد روستانشینان نرسیده بود‌. بعدها خودشان گفتند مردگان را لای پتو، پرده یا چادر زنان پیچیدیم و خاک کردیم‌. یکی از زنان هم لباس سفیدی که از زیر آوار بیرون کشیده بود را دور کودکش پیچید و با او وداع کرد‌.
حالا یک سال از یکشنبه‌ شب ۲۱ آبان‌ ماه ساعت ۹ شب و زلزله 4/7 ریشتری که کرمانشاه را لرزاند و باعث تخریب ۳۰ هزار خانه شهری و روستایی در این منطقه شد می‌گذرد و از آن شب ۷۸۱۷ مصدوم و ۶۲۰ کشته به جا ماند‌. دیگر نه خبری از خانه‌های آوار شده است و نه خبری از ضجه‌های زنان و ناله‌هایشان به زبان کردی‌. حالا دوباره زندگی در سرپل ذهاب، ازگله و مناطقی که آن شب کذایی لرزیدند و آوار شدند روی سر و جان ساکنان‌شان به جریان افتاده است اما نه خانه‌ها آباد شدند نه مردم مثل قبل به زندگی برگشتند، نه مغازه‌ها سر پا شدند و نه کودکان آن شب را فراموش کردند‌. هنوز یکی از بازی‌های کودکان «زلزله بازی» است‌. مردم به زندگی با این شرایط عادت کرده‌اند‌. زندگی در خاک، در کثیفی، در کانکس‌هایی که هیچ شباهتی به خانه ندارند‌.
رویای داشتن دوباره یک خانه
به گزارش ایلنا، مردم شهرنشین معتقدند از روزی که زلزله آمد تا همین امروز شرایط هیچ فرقی نکرده است‌. با هر بارش باران تا زانو در گل فرو می‌روند و آب وارد چادر و کانکس‌هایشان می‌شود‌. محله پولادی وضعیت بسیار بدی دارد، در خیابان زعفران همه چیز از بین رفت و در این محله حدود ۱۰۵ نفر جان خود را از دست دادند‌. اکثر مردم همچنان در کانکس زندگی می‌کنند‌. در حقیقت هر کسی اوایل زلزله توانست منزل خود را بسازد با مشکلات کمتری مواجه شد‌. در حال حاضر خواسته مردم این است که کمی شن روی زمین می‌ریختند تا خیابان‌ها گل نشود، شهرداری فقط چند خیابان اصلی درست کرده است و به بقیه موارد کاری ندارد‌. مردم می‌گویند آسفالت نمی‌خواهیم فقط کمی شن در خیابان‌ها بریزند‌.


وضعیت مسکن هم در شهرها تعریف چندانی ندارد‌. ساخت نیمی از منازل سرپل را پیمانکاران برعهده گرفتند‌. همچنین پیمانکاران ساخت منازل افرادی که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی را تقبل کرده بودند و قرار بود وام بنیاد مسکن را که به زلزله‌‌زدگان تعلق می‌گیرد‌ پیمانکاران بگیرند و در مقابل خانه به مردم تحویل دهند، اما از آنجا که مصالح بسیار گران شده و وضعیت بازار بسیار خراب است، پیمانکاران بدون استثنا ساخت منازل را به طور نیمه‌‌کاره رها کرده‌‌اند و می‌گویند، این ۴۰ میلیون تومان وام کفاف هزینه‌ای که برای ساخت‌و‌ساز شده است را نمی‌‌دهد و دولت همچنان به آنها بدهکار است‌. دو سوم مردم چه با کمک پیمانکار و چه غیر پیمانکار با توجه به شرایط اقتصادی و از زمانی که مصالح ساختمانی گران شده است، دیگر توان ادامه ساخت منازل را ندارند‌.
قیمت خانه در شهرها و شهرک‌های تازه‌ساز سر به فلک می‌کشد‌. یکی از زنانی که زلزله به او آسیب زیادی رسانده است می‌گوید برای خرید رهن یک خانه ۶۰ متری به 70 میلیون تومان پول نیاز دارد یا صاحبان خانه ۴۰ میلیون پیش می‌‌گیرند و ۳ میلیون کرایه طلب می‌کنند‌. در حالی که مغازه‌ها همه تخریب شده و توان مالی ندارد‌. آنهایی که شم اقتصادی داشتند از خرید کانکس خودداری کردند و ترجیح دادند پول کانکس را بگیرند و بعد با آن خانه تهیه کنند اما با این قیمت‌ها مگر می‌شود به خانه فکر کرد‌.
ساخت‌وسازها از یک یا دو ماه پس از زلزله آغاز شد و ساخت‌وساز در روستاها از شهرها جلوتر است اما در حال حاضر یک عده هنوز با مشکل مواجه هستند‌. آنهایی که می‌‌خواستند خانه‌‌های خود را بهتر بسازند به دلیل اینکه دیر اقدام کردند با گرانی اجناس مواجه شدند، عده‌‌ای هم نیمه‌‌کاره اقداماتی را انجام دادند اما واقعیت این است که مردم مقروض هستند و نمی‌‌توانند باز هم برای تکمیل منازل‌شان زیر بار قرض بروند‌. اکثر خانه‌ها در حالت نیمه‌‌ساز هستند، چراکه با اعتباراتی که در نظر گرفته بودند، نمی‌توان کار خاصی انجام داد‌. قیمت مصالح بسیار زیاد شده و مردم ترجیح می‌دهند، در همین حالت نیمه‌‌ساخته منازل‌شان را نگه ‌دارند، چراکه پولی برای تکمیل آن ندارند‌. فقط پارکینگ منزل‌‌شان را آجرکشی ‌کرده‌اند و کانکس‌ها را به داخل پارکینگ بردند‌. مردم در روستاها خیلی کم توانستند اشتغال اولیه خود را ایجاد کنند، بیشتر مغازه‌ها به مصالح‌‌فروشی تبدیل شده چراکه منفعت در آن است و افراد پولدار و متمول در این زمینه سرمایه‌‌گذاری کرده‌‌اند و به دنبال منفعت خودشان هستند‌. کمتر از ۳۰ درصد توانستند به مشاغل اولیه خود بازگردند‌.
بعد از یک سال، زندگی همچنان سخت است
در همان ماه‌های اول مردم مناطق زلزله‌زده از شیوع بیمار‌های پوستی شکایت کردند‌. به دلیل محیط فوق‌‌العاده آلوده و کثیف زخم‌های پوستی روی بدن مردم ایجاد می‌شد و موارد بسیاری برای این موضوع به پزشک مراجعه می‌کردند‌. در تابستان هم مشکل موش‌های بزرگ باعث حاد شدن شرایط شده بود و به طوری که افراد زیادی از رفت‌وآمد بدون ترس موش‌ها در کنار چادرهایشان شکایت داشتند؛ همچنین شیوع سالک در منطقه بسیار عادی شده بود‌.
بر اساس اطلاعاتی که مسوول جمعیت امام علی در کرمانشاه به «جهان‌صنعت» داده است، بیماری‌های پوستی همچنان در این مناطق شیوع دارد اما نسبت به گذشته کمتر شده است‌. امروز مشکل اصلی که گریبان ساکنان این مناطق را گرفته بیماری‌های زنان است‌. به دلیل تغییر سبک زندگی و استفاده از حمام و دستشویی‌های عمومی و مشترک زنان بیش از قبل به بیماری‌های زنان دچار شده‌اند و جای خالی پزشک و متخصصان زنان در این مناطق حس می‌شود‌. همچنین مشکلات روحی و روانی در میان کودکان و زنان که روحیه لطیف‌تری دارند هم دیده می‌شود‌. فکر این موضوع که تمام زندگی خود و برخی از عزیزان‌شان را از دست داده‌اند تا آخر عمر داغی بر دل آنها گذاشته است و در این میان شرایط اقتصادی و مالی نیز به آنها فشار می‌آورد‌. کودکان هم با فکر زلزله و آواره شدن بزرگ می‌شوند‌. این روزها سالگرد فوت عزیزان‌شان است و این فشارها با یادآوری اتفاق سال گذشته بیشتر می‌شود و نیاز به روانشناس خیلی حس می‌شود‌.
اوضاع ساخت خانه در شهر نامساعد است
جعفر دانش‌پرور در ادامه به موضوع ساخت‌وساز در مناطق زلزله‌زده اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم با توجه به گستردگی حجم آسیب‌ها به ساخت‌وساز نگاه کنیم فعالیت‌های زیادی انجام شده است، در روستا اکثر خانه‌ها تحویل داده شده‌اند اما در شهرها کار کمی با مشکل روبه‌رو شده است و دلیل آن هم این است که در روستاها پیچیدگی کار و ساخت‌وساز کمتر از ساخت‌وساز در شهر است‌. بعد از زلزله دومی که چندی قبل آمد برخی خانه‌ها خسارت دیده‌اند که آنها هم در مرحله آواربرداری مانده‌اند‌.
موضوع دیگری که این فعال اجتماعی به آن اشاره می‌کند سختی شرایط برای مستاجران است‌. وضعیت آنها هنوز مشخص نیست و خود صاحبخانه‌ها هم هنوز نمی‌دانند باید چه کار کنند‌. این موضوع که هنوز مشخص نیست صاحبان خانه از چه طریقی می‌خواهند پول مستاجران را پرداخت کنند و یا برخی دیگر خودشان می‌خواهند در خانه ساخته شده‌شان بنشینند باعث شده تا چالشی بزرگ برای افراد مستاجر ایجاد شود‌. البته استاندار کرمانشاه گفته است قرار است زمین‌هایی در اختیار مستاجران گذاشته شود تا در آنجا خانه‌سازی کنند اما این طرح هم در حد حرف است و هنوز معلوم نیست که این اتفاق صورت بگیرد یا خیر‌.
با استناد به صحبت‌های او گرانی‌های اخیر هم نمکی بر زخم‌های مردمان آن مناطق شده است‌. در برخی شرایط زندگی در کانکس‌ها به نفع مردم به خصوص مستاجران شده است چرا که مبلغی به عنوان اجاره‌خانه از جیب‌شان خارج نمی‌شود اما مشکل برای افرادی که صاحبان مشاغل بوده‌اند بیشتر شده است‌. عمده شغل‌ها از بین رفته است و عده‌ای در فقر مطلق به سر می‌برند و حداقل‌ها را هم برای ادامه دادن زندگی ندارند‌.