هزینه شفافیت

سعیده زمانی ‪-‬ درآمدهای مالیاتی بهترین جایگزین درآمدهای نفتی است و این مساله اگرچه در چهاردهه گذشته همواره مورد تاکید مسئولان بوده است اما در عمل اهتمام جدی برای تحقق آن وجود نداشته است. در حالی که در کشورهای توسعه یافته حدود 60 تا 70 درصد از تولید ناخالص آنها به درآمد مالیاتی‌شان مربوط می‌شود، در کشورمان این میزان حدود 5 تا 10 درصد است. آمارهای غیررسمی نشان می دهد که کمتر از 20 میلیون نفر از جمعیت بیش از 80 میلیونی کشور مالیات پرداخت می کنند که اغلب آنها شامل کارمندان دولتی است که می توان گفت در این شرایط هزینه شفافیت را می پردازند و از این تعداد نیز اندکی مالیات‌های بیش از ۵۰ میلیون تومان پرداخت می کنند. در این شرایط و در حالی که دولت به کرات اعلام کرده که برنامه‌های اساسی برای مقابله با تحریم ها و جبران کسری بودجه دارد خبرها حاکی از این است که همچنان لیست بلند بالایی از معافیت های مالیاتی در راه است. سازمان امور مالیاتی روز گذشته اسامی بنیادها و نهادهایی را که مشمول مالیات نیستند، اعلام کرد که در این لیست نام بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی ، کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان تبلیغات اسلامی ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی(ره)، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و جامعه‌المصطفی (ص) العالمیه به چشم می خورد. این در شرایطی است که بسیاری از این نهادها و موسسات در حال حاضر سهم بزرگی از فعالیت های اقتصادی و پروژه های اقتصادی درآمدزا را دارند. محمدباقر نوبخت، سخنگوی سابق دولت پیش از این در جریان اعلام جزییات بودجه 97 در خصوص دلایل معافیت‌های این نهادها به خبرنگاران پاسخ مشخصی نداد. بر اساس اعلام رئیس سازمان امور مالیاتی در حال حاضر 40 درصد از درآمدهای مالیاتی معاف هستند. همچنین بر اساس برآوردها فرار مالیاتی در کشور حدود 40 درصد است و این در شرایطی است که در حال حاضر با فشارهای شدیدی از سوی آمریکا برای تحریم نفت کشورمان و همچنین کاهش درآمدهای نفتی رو به رو هستیم و افزایش درآمدهای مالیاتی بهترین و پایدارترین روش درآمدزایی برای کشور در این شرایط است که در اقتصاد مقاومتی نیز به این مساله تاکید زیادی شده است. افزایش پایه‌های مالیاتی و شناسایی فرارهای مالیاتی و کاهش معافیت های مالیاتی بهترین روش کاهش شکاف طبقاتی و دسترسی عادلانه به امکانات است، اما دست فرمان دولت نشان می دهد که توان لازم برای تحقق این مساله را ندارد. ناقص بودن سامانه های اطلاعاتی و نداشتن قدرت لازم برای تصمیم گیری در خصوص معافیت های مالیاتی نشان می دهد اصلاح این امر خطیر در گرو مشارکت تمام قواست. در شرایط فعلی و افزایش تورم که درواقع به معنای مالیات گرفتن ثروتمندان از فقراست ضروری است تا نگاه جدی به فرار مالیاتی و همچنین کاهش معافیت های مالیاتی در کشور وجود داشته باشد.