در اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران چه می‌گذرد؟

ریحانه جولایی- استخدام اعضای خانواده، دوستان یا آشنایان در سازمان‌های دولتی موضوع جدید و تازه‌ای نیست. در هر سازمانی که وارد می‌شوید بی‌تردید کسانی هستند که بدون تخصص در ردیف‌های بالا استخدام شده‌اند و در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته‌اند. یکی از این سازمان‌هایی که این روزها با این مشکل مواجه شده و صدای اعتراض کارمندان آن بلند شده «سازمان محیط‌زیست» است.
بر اساس گزارشی که مدتی قبل خبرگزاری تسنیم منتشر کرده بود طی ماه‌‌های گذشته دست‌‌کم هفت تن از فرزندان و اقوام نزدیک مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران و همچنین بستگان معاونان او‌ و برخی مدیران سابق این اداره‌ کل به ‌صورت قراردادی مشغول به کار شده‌اند و اقوام یکی دیگر از معاونان این اداره نیز در مرحله گزینش قرار دارند.
اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران و اداره کل محیط زیست استان تهران نسبت به این گزارش هیچ واکنش و تکذیبی نداشتند. این سکوت به معنایی، تایید گزارش تسنیم بود.
اردیبهشت بود که سازمان حفاظت محیط‌زیست با انتشار دفترچه پنجمین آزمون استخدامی مشترک فراگیر که در آن مدارک تحصیلی نامربوط، شرط احراز مشاغل عنوان شده بود، موجی از اعتراضات را برانگیخت و با بی‌‌تفاوتی نسبت به اعتراضات، کار را به جایی رساند که معترضان، آزمون استخدامی را به مسابقه‌ای نمایشی با برندگان ازپیش ‌تعیین‌‌شده تلقی کنند.


چند ماهی نگذشت که اخباری مبنی بر جذب نیروهای تازه‌‌کار و بدون رابطه استخدامی دولتی در بدنه سازمان حفاظت محیط‌زیست منتشر شد و حالا اسنادی که از این استخدام‌ها به بیرون درز کرده حکایت از موج استخدام اقوام نزدیک مسوولان ارشد اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در این اداره کل دارد.
در این اداره کل، همچنین برای استفاده از سهمیه ایثارگران، بدون آنکه فراخوان عمومی داده شده و عدالت اجتماعی و استخدامی رعایت شده باشد نسبت به جذب این سهمیه‌‌داران اقدام شده است.
لازم به یادآوری است سازمان حفاظت محیط‌زیست اواخر اردیبهشت سال جاری اعلام کرد برای تامین نیروی انسانی خود بر اساس مفاد قانون مدیریت خدمات کشوری و در چارچوب دستورالعمل نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای به ‌کارگیری افراد در دستگاه‌‌های اجرایی 200 نفر از افراد واجد شرایطی را که در سایت سازمان سنجش اعلام شده است از طریق آزمون توانمندی‌‌های عمومی، تخصصی و مصاحبه تخصصی و طی مراحل گزینش به‌ صورت پیمانی استخدام می‌‌کند؛ خبری که با در نظر گرفتن وضعیت نابسامان امروز محیط‌زیست و البته قرار داشتن فارغ‌‌التحصیلان رشته محیط‌زیست در صدر فهرست دانش‌‌آموختگان بیکار کشور، به‌نظر خوشحال‌ کننده رسید اما انتشار دفترچه پنجمین آزمون استخدامی مشترک فراگیر با به‌ نمایش گذاشتن روی ناخوش این فراخوان استخدامی، اعتراضات گسترده‌ای را به‌ همراه آورد. به ‌گفته معترضان، مدارک تحصیلی که شرط احراز مشاغل مورد نیاز سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام شده، مرتبط با شغل مورد نظر نبوده و حق فارغ‌‌التحصیلان رشته محیط‌زیست در این میان پایمال شده است.
تخصص و گزینش مهم نیست
برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر سراغ یکی از کارشناسان محیط‌زیست رفتم تا از صحت و سقم این مطالب اطمینان حاصل کنم. این کارمند قدیمی و با‌سابقه سازمان محیط‌زیست با شرط فاش نشدن نامش به «جهان صنعت» گفت: بیشترین مشکلات در رابطه با استخدام‌های اشتباه در این سازمان به معاون مدیر کل سازمان برمی‌گردد. او در سال 92 تعدادی محیط‌بان استخدام می‌کند با این شرط که تا 10 سال کسی حق تغییر ردیف ندارد و باید در همان رتبه باقی بماند در حالی که افرادی که به واسطه آشنایی با او وارد سازمان شده بودند چندین بار تغییر موقعیت دادند که البته بعد از چند سال تازه بازرسی به پرونده آنها وارد شده و در حال بررسی است.
او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که سازمان محیط‌زیست در چند مقطع اقدام به استخدام نیرو کرده است اما در نهایت شروط و اتفاقاتی که برای استخدام رخ داد تفاوت پیدا کرد. بیشتر مدیران به دلیل حضور در جنگ در قالب ایثارگر یا نخبه در اولین فرصت وارد سازمان شدند؛ امسال هم چندین نفر از ایثارگران بدون گزینش و تخصص استخدام سازمان محیط‌زیست شدند. در اردیبهشت امسال هم قرار بر استخدام نیرو برای این سازمان بود که افراد عادی برای گرفتن شغل مدارک لازم را ارسال کردند و در آخرین لحظه رشته تخصصی را از شرایط استخدام برداشتند و جا را برای تخلف و اعمال سلیقه شخصی باز‌تر کردند. یکی از دلایل مهمی که این اتفاق در تهران رخ داده وجود افراد اشتباهی در پست‌های کلیدی و مدیریتی است. در استان تهران 12 نفر وجود دارند که این افراد به هیچ وجه حذف نمی‌شوند و تنها پست‌های مدیریتی متفاوتی دریافت می‌کنند. برای مثال محیط‌بانی که به سرعت معاون یکی از شهرستان‌های تهران شد. این فرد بدون داشتن تخصص به دلیل آشنایی با یکی از چهره‌های سیاسی به استخدام سازمان در‌آمد.
مدیران ناکارآمد از صندلی‌ها جدا نمی‌شوند
این منبع آگاه در ادامه صحبت‌هایش به این موضوع اشاره کرد که این ناکارآمدی مدیران در موارد مختلف خود را نشان داده است. هوای آلوده تهران یکی از این موارد است. آلودگی هوا در تهران بستگی به هوای تهران دارد. در روزهایی که بارندگی وجود دارد و هوا تمیز است روی این موضوع مانور زیادی داده می‌شود و روزهایی که هوا آلوده است عامل اصلی را تردد خودرو‌ها می‌دانند و طرح‌هایی از جمله زوج و فرد را اجرا می‌کنند. در صورتی که طرح زوج و فرد عملی خلاف حقوق شهروندان است چرا که شهروندی که پولش را برای خرید خودرو صرف کرده است باید حق استفاده از آن را داشته باشد و حل کردن معضل آلودگی هوا وظیفه محیط‌زیست است و باید کسی سر کار قرار گیرد که لااقل تخصص داشته باشد و بتواند از پس کارها برآید.
بوی بد فرودگاه امام خمینی هم از همین دست مشکلات است. کارمندان محیط‌زیست از سال 90 در رابطه با این مشکل هشدار داده بودند. در حال حاضر هم برای رفع این مشکل تصمیماتی گرفته شده و بودجه اختصاص یافته اما خبری از کار و نتیجه نیست. تمام ضعف‌های سازمان محیط‌زیست به خاطر جابه‌جایی مهره‌های اشتباه و غیر‌متخصص است. برخی از کارمندان در این سازمان با 17 سال سابقه کار در سازمان هنوز استخدام رسمی نشده‌اند و به صورت قرار‌دادی در حال انجام وظیفه هستند. این افراد با استخدام‌های گزینشی و این سیستم معیوب نمی‌توانند به حق و حقوقی که شایسته‌شان است برسند. در این سازمان دانشجویان دکتر‌ا مشغول کار هستند که به عنوان ناظر محیط‌زیست استخدام شده‌اند و در جایگاه اصلی خود حضور ندارند.
رییس سازمان محیط‌زیست برای مقابله با تخلفات قدرتی ندارد
با استناد به گفته‌های این کارمند مطلع، مشکل استخدام‌های بی‌ضابطه از دوره دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد آغاز شد. در این زمان تقریبا تمام کارشناسان محیط‌زیست بایکوت، ممنوع‌الکار و ممنوع‌المصاحبه شدند و این امر تا دوره نخست ریاست‌جمهوری حسن روحانی ادامه داشت. در دوره اول ریاست‌جمهوری روحانی نیز گروه‌های هفت یا هشت نفره‌ای هم وجود داشتند که در شهرستان‌ها تخلفات مالی داشتند که به آنها هم رسیدگی نشد. در دوره ریاست معصومه ابتکار بر سازمان محیط‌زیست هم هیچ اتفاق خاص و مثبتی برای سازمان محیط‌زیست رخ نداد و می‌توانم به عنوان کسی که سال‌هاست در این سازمان کار می‌کنم بگویم تنها سازمانی که در دوره اول ریاست‌جمهوری حسن روحانی هیچ تغییر مثبتی نداشت، سازمان محیط‌زیست بود.
او همچنین به این نکته اشاره کرد که عیسی کلانتری، رییس کل فعلی این سازمان که فعالیت خود را از محیط‌بانی آغاز کرده نقشی در تخلفات ندارد و عمده مشکلات از سمت معاونان او ایجاد شده و خود او هم تحت فشارهای زیادی قرار گرفته تا جایی که در برخی موارد کنترل امور از دستش خارج شده است. یکی از مواردی که نشان می‌دهد کلانتری در این سازمان قدرت زیادی ندارد داستان برکناری رییس حراست اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران است که بعد از مدت کمی با طرح یک شکایت دوباره به کارش بازگشت. در جایی دیگر مسوول کارگزینی در شرف تبعید است چرا که زورش به افراد قدرتمند‌تر سازمان نمی‌رسد و توان مقابله با آنها را ندارد.
تفاوت حقوق نیروهای سفارش شده با معمولی‌ها
او در پایان در رابطه با روند استخدام‌ها به «‌جهان صنعت» توضیح داد: افرادی که تازه به سازمان راه یافته‌اند ابتدا قراردادی هستند یا به صورت نیروی شرکتی وارد سازمان می‌شوند و قرار بر این است که شرکت‌ها حقوق آنها را بپردازند. سازو‌کار ورود نیروهای شرکتی به این صورت است که به عنوان نیروهای پژوهشی وارد می‌شوند، بودجه می‌گیرند و پس از مدتی تبدیل به قراردادی طرح، نیروی قراردادی، پیمانی و در نهایت با بخشنامه‌های دولتی تبدیل به نیروهای رسمی سازمان می‌شوند.
حقوق این گروه از استخدام شده‌ها در ظاهر با سایر کارمندان تفاوتی ندارد و چیزی حدود دو میلیون تومان است، اما تفاوت در مزایا و اضافه کار است. این کارمند اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران به این مطلب اشاره می‌کند که اضافه‌کاری ما در انتهای ماه چیزی حدود دو تا سه میلیون تومان می‌شود اما این افراد در پایان ماه اضافه‌کاری بیشتری دریافت می‌کنند یا پاداش‌های بالا می‌گیرند. سایر کارمندان پاداش‌های دو میلیون تومانی می‌گیرند و سفارش شده‌ها پاداش 14 میلیون تومانی دریافت می‌کنند. این تفاوت‌ها در جایی جبران می‌شوند که دسترسی و نظارت بر آنها آسان نباشد و به قولی دست نهاد‌های بارزسی را جهت بررسی و تفحص بسته بماند و صدای کارمندان هم بیش از این بالا نرود.
لازم به ذکر است روزنامه «جهان صنعت» منتظر جوابیه سازمان حفاظت محیط زیست یا اداره کل محیط زیست استان تهران در این خصوص است.