ارتش اروپایی، چالش جدید ترامپ

رییس‌جمهوری آمریکا پس از به دست آوردن اکثریت سنا توسط جمهوریخواهان در انتخابات کنگره این کشور، حالا در سفری به پاریس برای شرکت در مراسم صدمین سالگرد پایان جنگ اول جهانی، به دنبال تقویت ائتلاف آمریکا و اروپا به سر می‌برد‌.
دونالد ترامپ درست بعد از اینکه هواپیمایش در این کشور بر زمین نشست، در یک توئیت به امانوئل ماکرون تاخت و ایده او برای تشکیل ارتش اروپا را، خیلی توهین‌آمیز خواند‌. او در یک توئیت نوشت: رییس‌جمهور فرانسه همین تازه گفت اروپا باید ارتش خودش را بسازد تا از خودش جلوی آمریکا، چین و روسیه حفاظت کند‌. خیلی توهین‌آمیز است، اما شاید اروپا بهتر باشد اول سهم عادلانه‌اش را در ناتو که آمریکا خیلی زیاد به آن یارانه داده، بپردازد‌.
واکنش ترامپ به حرف‌های ماکرون است که در روزهای گذشته گفته بود اروپا قربانی اصلی خروج آمریکا از پیمان نظامی سال ۱۹۸۷ با روسیه است‌. او چند روز پیش به روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال گفته بود: ما نمی‌توانیم از اروپایی‌ها حفاظت کنیم مگر اینکه یک ارتش اروپایی واقعی داشته باشیم‌. در این گفت‌وگو امانوئل ماکرون آمریکا را هم در گروه کشورهایی گذاشت که فرانسه باید از خودش در مقابل آنها حفاظت کند‌.
اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از زمان شروع ریاست‌جمهوری ترامپ بر سر تامین مالی سازمان دفاعی ناتو با یکدیگر مشاجره دارند‌. ترامپ اروپایی‌ها را به پرداخت سهمی ناچیز به این پیمان نظامی متهم کرده است‌. مراسم ۱۰۰ سالگی جنگ جهانی اول که در ۱۱ نوامبر سال ۱۹۱۸ پایان یافت امروز در پاریس برگزار می‌شود‌. ترامپ امروز در مراسمی که در طاق نصرت پاریس برگزار می‌شود، در جمع ۷۰ نفر از دیگر رهبران جهانی حاضر می‌شود‌.


ترامپ به همراه ملانیا و مقام‌های ارشد دولتش جمعه گذشته وارد پاریس شد‌. محور نشست ترامپ با ماکرون در الیزه نگرانی‌های اروپا درخصوص برنامه‌های رییس‌جمهوری آمریکا در خروج از پیمان 1987 و از سرگیری اعمال تحریم‌ها علیه ایران است‌.
قبل از آن ترامپ امروز دیدار دوجانبه‌ای هم با امانوئل ماکرون داشت‌. ملاقات قبلی رهبران این دو کشور آوریل در واشنگتن بود و بر سیاست دونالد ترامپ در قبال توافق هسته‌ای ایران تمرکز داشت‌. با وجود این مذاکرات، رییس‌جمهور آمریکا در نهایت به تصمیم قبلی‌اش برای خروج از برجام عمل کرد‌.
برخی بر این باورند که با توجه به شرایط سیاست داخلی فرانسه و همچنین نتیجه ملاقات قبلی این دو، امانوئل ماکرون در دیدار با دونالد ترامپ لحن سرسخت‌تری بگیرد‌. در این سفر ترامپ با ولادیمیر پوتین هم روبه‌رو می‌شود‌. با وجود گمانه‌زنی‌های قبلی درباره احتمالا دیدار دوجانبه این‌دو، به نظر می‌رسد چنین دیداری فعلا به اواخر ماه جاری میلادی و در حاشیه نشست بین‌المللی در بوینس‌آیرس آرژانتین موکول شود‌. دونالد ترامپ بارها از هم‌پیمان‌های عضو ناتو گله کرده است که بار مالی این جبهه نظامی را روی دوش آمریکا انداخته‌اند‌. ناتو بودجه نظامی ندارد، اما اعضای این پیمان تعهد داده‌اند که دست‌کم دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای مصارف نظامی خرج کنند‌. با این حال شماری از کشورهای ناتو این مقدار را برآورده نمی‌کنند‌. مثلا در سال جاری میلادی، ایالات متحده 5/3 درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را صرف بودجه نظامی کرده، در حالی که این نسبت برای فرانسه، 8/1 درصد گزارش شده است‌.
اظهارات ترامپ در اشاره به مصاحبه ماکرون با رادیو اروپا یک فرانسه است که در آن از لزوم تشکیل ارتش واقعی در اروپا گفته بود‌. رییس‌جمهوری فرانسه گفته بود: ما به اروپایی نیاز داریم که به تنهایی و بدون وابستگی به آمریکا و به شکل مستقل‌تری بتواند از خود دفاع کند‌.
در سال‌های گذشته پیشنهادهایی درباره چگونگی همکاری دفاعی نزدیک‌تر بین دولت‌های اروپایی مطرح شده است‌. کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سال 2003 و بر اساس سیاست دفاعی و امنیتی مشترک خود 34 ماموریت مشترک را زیر پرچم اتحادیه اروپا انجام داده‌اند‌.
این در شرایطی است که ترامپ همواره از اینکه اعضای ناتو سهم خود را از هزینه‌های دفاعی به درستی پرداخت نمی‌کنند، گلایه داشته است‌. کشورهای عضو پیمان ناتو در سال 2014 توافق کرده بودند که ظرف 10 سال به تدریج بودجه نظامی خود را به 2 درصد از تولید ناخالص ملی افزایش دهند‌. با این وجود تاکنون تنها برخی کشورها مانند بریتانیا، یونان، ایسلند و لهستان مرز تعیین شده را پشت سر گذاشته‌اند‌.
گامی به سوی ارتش واحد اروپا
برنامه دفاع مشترک اروپا با عنوان «طرح واکنش اروپایی» که با پیشنهاد رییس‌جمهوری فرانسه، امانوئل ماکرون از ماه ژوئن کلید خورد شامل فرانسه، آلمان، بلژیک، دانمارک، هلند، استونی، اسپانیا، پرتغال و بریتانیاست‌. تحلیلگران نظامی می‌گویند با پیوستن فنلاند به طرح دفاع مشترک اروپایی به عنوان دهمین کشور، گامی برای تشکیل ارتش واحد در اروپا برداشته شده است‌.
وزیر دفاع فرانسه با اشاره به اینکه طرح واکنش اروپایی مکمل پیمان ناتو و اتحادیه اروپاست گفت: این ابتکار عمل تلاشی برای افزایش توان اروپا در واکنش به تهدیدات در صورت نیاز به منظور برقراری امنیت به طور مستقل است‌.
پارلی با تاکید بر این‌ نکته که تا همیشه نمی‌توان پشت دیوار دفاع آمریکایی باقی‌ ماند، افزود: مزیت طرح واکنش اروپایی ساختار انعطاف‌پذیر آن است‌. برخلاف آنچه تا به حال داشته‌ایم در این طرح لزومی بر توافق تمام کشورها برای اقدام وجود ندارد و هیچ کشوری از حق وتو برخوردار نیست‌.
هدف این طرح تقویب مبادلات میان فرماندهی ارتش کشورهایی است که در این زمینه داوطلب هستند و توانایی دارند تا بتوانند به سرعت و به طور هماهنگ در صورت نیاز در حوزه عملیات نظامی کلاسیک به بلایای طبیعی و تخلیه افراد از محل زندگی‌شان واکنش نشان دهند‌. رییس‌جمهوری فرانسه ایده طرح واکنش اروپایی را سال گذشته طی یک سخنرانی در دانشگاه سوربن مطرح و هدف از آن را تشویق کشورهای اروپایی در جهت توسعه فرهنگ راهبردی مشترک و شکل‌گیری استقلال استراتژیک اروپایی توصیف کرد‌.
استقبال از پیشنهاد ماکرون برای تشکل ارتش اروپا
پیشنهاد ماکرون درباره تشکیل ارتش اروپا تاکنون مورد حمایت اوا کایلی، سیاستمدار اهل یونان و عضو پارلمان اروپا قرار گرفته است‌.
این سیاستمدار یونانی از ایده تشکیل نیروهای دفاعی اتحادیه اروپا استقبال کرد و در پاسخ به این پرسش که آیا فکر می‌کند اتحادیه اروپا به ارتش خود نیاز دارد گفت: بله مطمئنا نیاز دارد‌. وی افزود: همان‌طور که می‌دانید کشورهای ما مرزهای اروپا را تشکیل می‌دهند‌. بنابراین یونان و ایتالیا بیشترین آسیب را از بحران مهاجرت متحمل شده‌اند‌. ما همچنین از سوی کشورهای متحد ناتو از جمله ترکیه تهدید می‌شویم‌. من فکر می‌کنم این چیزی است که اگر بخواهیم با آن مواجه شویم به کمک بقیه کشورهای اروپایی نیاز داریم‌.
این عضو پارلمان اروپا در تایید اظهارات ماکرون گفت: ارتش اتحادیه اروپا حمایت بیشتری را از دیگر کشورهای عضو این اتحادیه در مقابل افزایش دشمنی روسیه به عمل خواهد آورد‌. وی افزود: البته برای چند کشور که مرزهایشان نزدیک روسیه قرار دارد، وجود چنین ارتشی حائز اهمیت است‌. من فکر می‌کنم که تشکیل چنین ارتشی در اروپا در واقع چنین مشکلاتی را به مشکلات همه کشورهای اروپایی تبدیل می‌کند زیرا تحمل آنها برای اروپا، یونان و ایتالیا بسیار سنگین است‌.
ماکرون پنجشنبه گذشته در اظهاراتی که روزنامه انگلیسی اکسپرس آن را تکان‌دهنده توصیف کرد، گفت: به پروژه اروپای مستقل و قدرتمند باور دارد‌. اگر ارتش واقعی در اروپا نداشته باشیم نمی‌توانیم از کشورهای اروپا حفاظت کنیم‌. اعضای ناتو به جز فرانسه و بریتانیا، از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون عمدتا به قدرت آمریکا برای حفاظت از آنها در مقابل تهدیدها متکی بوده‌اند‌. ماکرون گفته است افزایش خصومت روسیه مهم‌ترین دلیل طرح تشکیل نیروهای دفاعی اروپاست‌.
مارگاریتس شیناس، سخنگوی ارشد کمیسیون اروپا در واکنش به اظهارات ماکرون خاطرنشان کرد که پروژه جدید اتحادیه اروپا برای همکاری در زمینه تحقیقات و خرید تجهیزات دفاعی تاکنون وجود دارد‌. وی گفت: فکر نمی‌کنم که این هویت دفاعی با تشکیل ارتش اتحادیه اروپا آغاز شود‌. اما نایجل فاراژ، سیاستمدار جنجالی بریتانیا و رهبر پیشین حزب ضد اروپایی و ضد مهاجر یوکیپ با خشم به ایده تشکیل ارتش اروپا پاسخ داد و گفت: افرادی همچون ماکرون با طرح چنین پیشنهادهایی واقعا نگرانم می‌کنند‌.
من فکر می‌کنم ارتش اروپا بسیار خطرناک است‌. چه سخنان توهین‌آمیزی‌. این اظهارات کسانی را که به همکاری با آمریکا و دیگر اعضای ناتو باور دارند، نگران می‌کند‌.
ادای احترام رهبران فرانسه و بریتانیا به سربازان کشته شده
از طرفی به گزارش رویترز جمعه گذشته و همزمان با فرا رسیدن صدمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول، امانوئل ماکرون و ترزا می ‌در مراسم ادای احترام به سربازان کشته شده در این جنگ شرکت و در محل یادبود آنها در دره سم تاج گلی نثار کردند‌.
هدف عملیات تهاجمی سم که در سال ۱۹۱۶ آغاز شد پیروزی متفقین بر امپراتوری آلمان بود، اما پس از چهار ماه نبرد سنگر به سنگر بیش از یک میلیون سرباز از دو طرف کشته و زخمی شدند و جنگ جهانی اول دو سال دیگر ادامه یافت‌. رهبران فرانسه و بریتانیا در مراسمی که در این بنای یادبود قربانیان در شمال فرانسه برگزار شد به سربازانی که در «نبرد سُم» جان خود را از دست دادند ادای احترام کردند‌. تاج گلی که آنها در این محل قرار دادند ترکیبی از دو نوع گلی بود که در فرانسه و بریتانیا نماد یادبود قربانیان جنگ است‌.
بنای یادبود تیپوال مشرف به رودخانه سُم به یاد بیش از ۷۲ هزار سرباز بریتانیایی و آفریقای جنوبی بنا شده که قبر آنها نامعلوم است‌. نخست وزیر بریتانیا گفت: این مراسم بیانگر تاریخ مشترک و درعین حال امید به آینده مشترک ماست‌. قهرمانانی که جان خود را در این سنگرها فدا کردند به یاد خواهیم سپرد و با وجود گذشت یک قرن فداکاری آنها را فراموش نخواهیم کرد‌.
قبل از شرکت در این مراسم رهبران دو کشور مذاکره کردند و ممکن است موضوع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در این گفت‌وگوها مطرح شده باشد‌. سخنگوی امانوئل ماکرون حاضر نشد در مورد موضوع این گفت‌وگو اظهارنظر کند‌. در ادامه بزرگداشت پایان جنگ جهانی اول رهبران آمریکا، آلمان و روسیه در مراسمی که به میزبانی رییس‌جهمور فرانسه برگزار می‌شود شرکت خواهند کرد‌. پس از آن ماکرون مجمع صلح پاریس را افتتاح خواهد کرد‌. دونالد ترامپ در این اجلاس شرکت نخواهد کرد‌. همچنین ترزا می‌ اوایل جمعه گذشته در مراسم جداگانه‌ای که به همین مناسبت در اطراف شهر مون بلژیک برگزار شد همراه با نخست‌وزیر آن کشور بر قبر اولین و آخرین سرباز بریتانیایی که در آن جنگ کشته شده‌اند تاج‌گل‌هایی نهادند‌. بیش از ۵۰۰ سرباز آلمانی و امپراتوری بریتانیا در گورستان سنت سیمفورین در حوالی شهر مون بلژیک دفن شده‌اند‌. قبر اولین سرباز بریتانیایی که در جنگ جهانی اول کشته شد، سرباز وظیفه جان پار که ۱۷ ساله بود در این گورستان است و درست در مقابل آن قبر جورج الیسون یک سرباز بریتانیایی دیگر قرار دارد که ۹۰ دقیقه قبل از اعلام پایان جنگ در روز ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ کشته شد‌.