بندر چابهار از محدودیت‌های جدید آمریکا معاف شد

گروه حمل‌ونقل- با اعلام وزارت خارجه آمریکا، بندر چابهار از تحریم‌های آمریکا معاف شد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، بندر چابهار را از دور جدید تحریم‌های ضد ایرانی معاف اعلام کرد. آنطور که در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده، واشنگتن دلیل معاف شدن پروژه توسعه بندر چابهار را «کمک به توسعه اقتصادی افغانستان» اعلام کرده است.
پروژه توسعه بندر چابهار به هند واگذار شده و پیش از این رسانه‌ها از قول واشنگتن به دهلی‌نو مبنی بر معاف کردن این پروژه از تحریم، خبرهایی داده بودند. آنطور که وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده، معافیت‌های پروژه بندر چابهار، پروژه احداث خط ریلی از چابهار به افغانستان را هم شامل می‌شود؛ البته این معافیت، به انتقال اقلام بشردوستانه و غیرتحریمی از طریق این خط آهن مشروط خواهد بود.
در همین حال اعضای هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی تاکید دارند که فعالیت‌های بندری و کشتیرانی کشور با تحریم‌های جدید نیز تداوم خواهد یافت. از آغاز دور جدید تحریم‌های آمریکایی‌ها علیه ایران در ۱۳ آبان که شامل تحریم صنایع نفتی و حمل‌ونقل ایران از جمله حمل‌ونقل دریایی و هوایی می‌شود، یکی از مهم‌ترین سازمان‌هایی که با استفاده از تجارب گذشته توانسته به خوبی در مقابل این تحریم‌ها بایستد، سازمان بنادر و دریانوردی است.
اگرچه حمل‌ونقل دریایی ایران به خصوص کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ممکن است از تحریم‌ها آسیب ببیند، اما با توجه به اینکه هیچ یک از بنادر ایران در لیست شرکت‌های تحریم شده قرار ندارند، نهادهای تصمیم‌گیر در حوزه حمل‌ونقل دریایی با همکاری بخش خصوص می‌توانند اقدامات موثری برای دور زدن این تحریم‌ها انجام دهند.


همچنین یکی دیگر از حاشیه‌های تحریم جدید آمریکا علیه صنعت حمل‌ونقل دریایی ایران، معاف شدن بندر چابهار است؛ اقدامی که می‌تواند ضمن سر پا نگه داشتن صنعت ترانزیت در ایران در شرایط تحریمی، مقدمه‌ای برای حضور دیگر شرکت‌های معتبر خارجی در بنادر کشور باشد.
دریافت حق بیمه سانچی در جریان است
هادی حق‌شناس در گفت‌وگو با مهر درباره تحریم‌های صنعت حمل‌ونقل دریایی ایران اظهار داشت: ما در جنوب کشور صدها بندر داریم که در تحریم‌های قبلی با وجود اینکه خطوط کشتیرانی ما تحریم بودند ولی ما از بنادرمان در جنوب و در شمال در دریای خزر استفاده می‌کردیم و امروز هم در حال استفاده از این بنادر هستیم.
وی در خصوص بندر چابهار گفت: آمریکایی‌ها معافیتی برای بندر چابهار قائل شدند تا کالا از هند به افغانستان یا از افغانستان به هند عبور کند. همان‌گونه که هشت کشور می‌توانند از ایران نفت بخرند، افغان‌ها هم می‌توانند از ما فرآورده‌های نفتی بخرند. معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی با تاکید بر اینکه قرار نیست طبق قوانین آمریکایی‌ها بنادرمان را اداره کنیم، افزود: بر اساس آنچه خودمان تشخیص می‌دهیم، کالا به بنادر ما وارد، صادر یا ترانزیت خواهد شد ولی آنها اسم بندر چابهار را به شکل اختصاصی آورده‌اند.
وی با بیان اینکه در لیست ۷۰۰ موردی تحریم‌های جدید آمریکا، اسم هیچ یک از بنادر ما نیامده، در خصوص تناقض در اظهارات آمریکایی‌ها مبنی بر تحریم نبودن هیچ یک از بنادر ایران از یک سو و معاف شدن بندر چابهار از سوی دیگر (که به معنی تحریم شدن بنادر دیگر غیر از چابهار است) تصریح کرد: در لیست آمریکایی اسم ۲۰۰ فروند کشتی ایرانی، ۵۰ بانک و صدها شخص حقیقی که برخی از آنها دیگر سمتی ندارند مانند آقای داجمر که سال‌هاست از شرکت کشتیرانی کناره‌گیری کرده یا کشتی سانچی که سال گذشته غرق شد، وجود دارد‌؛ بنابراین آمریکایی‌ها در این لیست گاف زیادی داده‌اند که عدم تحریم بنادر ایران و معاف شدن تحریم چابهار، یکی از گاف‌های این لیست آمریکاست.
حق‌شناس در پاسخ به این پرسش که این اظهارات که گفته می‌شود حضور سانچی در لیست تحریم‌ها گاف نیست بلکه به معنی عدم امکان دریافت حق بیمه بدنه، محموله و متوفیان و سرنشینان این کشتی است، صحت دارد یا خیر؟ گفت: اگر این اشتباه آمریکایی‌ها به منزله گاف دادن آنها نیست، پس چرا اسامی کشته‌شدگان این کشتی که بازماندگان آنها می‌توانند حق بیمه دریافت کنند، در لیست تحریم‌ها قرار ندارد یا چرا اسامی سرنشینان خارجی سانچی در لیست تحریم‌ها نیامده است؟
عضو هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه مسیر پرونده حقوقی دریافت حق بیمه سانچی همچنان در جریان است، خاطرنشان کرد: وقتی اروپایی‌ها‌ می‌گویند نفت ایران را می‌خریم و پول آن را در ایران پرداخت می‌کنیم، آمریکایی‌ها چرا درباره آن اظهارنظر نمی‌کنند؟ بنابراین اعلام تحریم‌های ایران، یک بازی سیاسی آمریکایی‌هاست. البته این حرف به این معنا نیست که ما به هیچ عنوان از عوارض تحریم‌ها رنج نمی‌بریم اما یک نکته کلیدی وجود دارد و آن این است که مقاومت و تاب‌آوری اقتصاد ایران نسبت به سال‌های ۹۱ و ۹۲ اصلا قابل مقایسه نیست همچنین زمان نامحدود برای تحریم‌ها ندارد همانگونه که ترامپ روز گذشته در انتخابات کنگره آمریکا ضربه خورد و کنگره را از دست داد، ممکن است دو سال دیگر خودش هم از دست برود بنابراین زمان برای تحریم‌ها نامحدود نیست.
دسترسی هندی‌ها از بندر چابهار به اروپای شمالی و آسیای میانه
وی با اشاره به معاف شدن بندر چابهار از تحریم‌های آمریکا گفت: این موضوع می‌تواند اقدام موثری برای صنعت حمل‌ونقل دریایی ما باشد البته ظرفیت بندر چابهار تنها 5/8 میلیون تن در سال است که رقم چندان بالایی محسوب نمی‌شود. اما در هر صورت باعث می‌شود که هندی‌ها بتوانند از طریق بندر چابهار به اروپای شمالی و آسیای میانه دسترسی داشته باشند. بنابراین هندی‌ها سعی کرده‌اند با این فرمول بحث ترانزیت خود را تقویت کنند.
فضای فعالیت برای بخش خصوصی فراهم است
رییس فدراسیون حمل‌ونقل با بیان اینکه بخش‌های دولتی در صنعت حمل‌ونقل دریایی تحریم شده، بیان داشت: در این وضعیت باید بخش خصوصی وارد کار شود چون فضا برای فعالیت بخش خصوصی باز شده است هرچند که بخش خصوصی هم از تحریم‌های احتمالی بیمناک است اما چاره‌ای نداریم جز اینکه کار در حوزه حمل‌ونقل دریایی را به بخش خصوصی واگذار کنیم.
آغاز اپراتوری هندی‌ها در بندر چابهار
محمدعلی حسن‌زاده معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی نیز در این خصوص خاطرنشان کرد: هیچ یک از بنادر ما تحریم نیستند قبلا هم هیچ بندری تحریم نبود. اینکه الان چابهار از تحریم‌ها معاف شده، به این خاطر است که در تحریم‌ها ممکن است اپراتورها تحریم شوند. اپراتور بخشی از فاز اول یک شرکت هندی خواهد بود اگر این معافیت بندر چابهار اعلام نمی‌شد، ممکن بود این شرکت هندی نگرانی بابت تحریم‌ها داشته باشد. ما ابلاغ قرارداد اپراتوری بخشی از فاز اول بندر چابهار به شرکت هندی را انجام داده‌ایم و این شرکت تا پایان ماه جاری میلادی (پایان نوامبر) در این بندر مستقر می‌شود.
وی ادامه داد: در دوره گذشته تحریم‌ها هم دو اپراتور ما تحریم شدند یکی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بود درنتیجه محوطه‌های بندری که در اختیار آنها قرار داشت، به شرکت‌های دیگر واگذار شد یکی هم شرکت تایدواتر از دیگر اپراتورهای بندری ما تحت تحریم بود که در دوره‌ای به این بهانه که مالکیت آن در اختیار سپاه است تحریم شد و در لیست قرار گرفت اما بعد از آن سپاه آن را به وزارت دفاع فروخت و نهایتا هم سال گذشته بخش کاملا خصوصی مالکیت این شرکت را در اختیار گرفت و عملا این بهانه مرتفع شد.
قبل از تحریم‌ها هم سهم خطوط بزرگ دنیا از تجارت ایران کم بود
عضو هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی با تاکید بر اینکه اعلام معافیت بندر چابهار از تحریم‌های آمریکا، بیشتر جنبه روانی و فضاسازی دارد، درباره تحریم تردد کشتی‌های خطوط خارجی به بنادر ایران گفت: سهم همه کشتیرانی‌های بزرگ و معتبری که به ایران می‌آمدند بسیار کم بود ضمن اینکه هنوز هم شرکت‌های کشتیرانی اروپایی و آسیایی کوچک‌تر به بنادر ایران تردد دارند و بار به طور مستقیم به ایران می‌آید.
حسن‌زاده تاکید کرد: برای ما اهمیتی ندارد که اسم این شرکتی که به بنادر ایران می‌آید، در زمره ۲۰ خط اول کشتیرانی دنیا قرار نداشته باشد بلکه مهم این است که بار نخواهد به بندر واسطه در بنادر منطقه برود و سپس با کشتی‌های کوچک‌تر به ایران بیاید (کشتیرانی فیدری) تا هزینه جانبی به حمل‌ونقل دریایی ما تحمیل شود.
وی درباره اینکه چرا خطوط کشتیرانی بزرگ دنیا با وجود اینکه بنادر ایران تحریم نیستند، به این بنادر تردد نمی‌کنند، گفت: علت این امر این است که تجارت خطوط کشتیرانی اصلی مهم دنیا با آمریکا بیش از ایران است. آمریکایی‌ها هم تهدید کرده‌اند که اگر به ایران تردد داشته باشید، ما هم اجازه ورود به بنادر آمریکا را به شما نمی‌دهیم. مرسک زمانی که گفته می‌شد در ایران حضور دارد، کانتینرهایش به ایران می‌آمد نه کشتی‌هایشان. این رقم در زمان اجرای برجام، تنها ۲۵ هزار کانتینر بود که در مقایسه با سه میلیون و ۱۰۰ هزار کانتینر، اصلا رقمی نبود.
سر پا نگه داشتن صنعت حمل‌ونقل دریایی از درآمدهای سازمان مهم‌تر است
معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی درباره احتمال کاهش درآمدهای این سازمان در اثر تحریم‌ها گفت: اگرچه ما یک سازمان درآمد-هزینه‌ای هستیم اما نگران درآمدهایمان نیستیم ولی آنچه برای سازمان مهم است، اجرای امور حاکمیتی در سه حوزه امور بندری، دریایی و کشتیرانی بازرگانی است بنابراین اولویت ما در شرایط تحریم، پیش نیامدن مشکل برای کشتیرانی بازرگانی کشور است نه درآمدهای سازمان بنادر.