روزنامه همدلی
1397/08/19
تلاش ایران در کشمکش تحریم‌ها از نگاه تحلیلگران داخلی و خارجی میانبر نفتی
نفت مردمی شد، چین به خرید طلای سیاه از ایران ادامه می‌دهد، کره جنوبی واردات نفت را از سر میگیردادامه خرید نفت ایران از سوی چین، آماده شدن یک هیات نفتی کره جنوبی برای مذاکره با ایران و خرید و فروش طلای سیاه در تالار شیشه‌ای، اتفاق‌هایی است که واکنش‌های بسیاری را از سوی ناظران داخلی و خارجی به همراه دارد. اگرچه در این باره اظهار نظرهای متفاوتی وجود دارد اما آنچه همه آگاهان اقتصادی بر آن اتفاق نظر دارند این نکته است که، نفت مچ تحریم را خوابانده است. حالا دیگر نوامبر، با خبرهای نفتی در حال رسیدن به نیمه‌های خود است. در اولین روزهای همین ماه بود که بلومبرگ از معافیت 8 کشوری خبر داد که تا 6 ماه دیگر فرصت خرید نفت از ایران را دوباره گرفتند؛ کشورهایی که فقط تا بهار سال آینده می‌توانند از ایران نفت وارد کنند. کره جنوبی یکی از ۸ کشوری است که از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران معاف شده است و می‌تواند روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت از این کشور وارد کند. تا پیش از آغاز اعمال تحریم‌ها، کره جنوبی پس از چین و هند سومین واردکننده نفت از ایران بود و بزرگ‌ترین خریدار میعانات گازی این کشور در جهان به شمار می‌رفت اما واردات آنها در ماه سپتامبر متوقف شده بود. این خبر کافی بود تا بازارهای جهانی به این باور برسند که حذف رد پای ایران از بازار نفت اقدامی غیر ممکن بود. با این اقدام بازار نفت در گیر و دار اتفاقات جدیدی محاصره شده است. زمستان سردی در راه است و حالا طلای سیاه با احتمال افزایش تقاضا در نوسان قیمتی قرار گرفته، تا جایی که بهای نفت تحت تاثیر این اتفاقات کاهش یافته است. بر اساس گزارش‌ها، روز پنج‌شنبه، بهای معاملات آتی نفت برنت که شاخص قیمت بازار جهانی است، با ۷ سنت کاهش، به ۷۲ دلار در هر بشکه رسید. بهای معاملات آتی وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۵ سنت افزایش نسبت به روز چهارشنبه، به ۶۱.۷۲ دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت ۱۷.۴ درصد و نفت وست تگزاس اینترمدیت ۱۹.۷ درصدی از رکورد قیمت بالایی که در اوایل اکتبر به ثبت رسانده بودند، کاهش پیدا کرده‌اند. این در حالی است که شرکت ملی نفت ایران قیمت برخی گریدهای نفتی شامل نفت سنگین ایران، فروزان و سروش را افزایش داده است.
این اتفاقات در حالی رقم خورده که آمریکا به همراه همه کشورهای تولید کننده نفت، اوپک یا غیر اوپک، تولید خود را افزایش داده‌اند. اما به باور بسیاری از کارشناسان داخلی و حتی خارجی این روند پایدار نخواهند بود و بالاخره کاهش عرضه نفت از سوی ایران، بازارهای جهانی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. هر چه که هست، ایران نیز در این روزها بیکار نمانده و به راهکارهای جدیدی برای دور زدن تحریم‌ها روی آورده است. یکی از این راهکارها عرضه نفت در بورس انرژی است.
به باور بسیاری از کارشناسان، طرح عرضه نفت در بورس انرژی می‌تواند اقتصاد ایران را تقویت کند. هر چند برخی از تحلیلگران بازار سرمایه بر این باور هستند که با وجود تحریم شرکت‌ها و مردمی نبودن بورس ایران، این اقدام شاید برای مقابله با تحریم‌ها کارساز نباشد. با این همه گزارش‌ها نشان می‌دهد که برای آنکه ایران بتواند کانال‌های جایگزین برای فروختن نفت خود در بازار جهانی ایجاد کند سکانداران کشور یک طرح قدیمی شامل عرضه نفت در بورس انرژی را دوباره فعال کردند. بر اساس اخبار رسیده، این طرح نخستین بار در سال 2012 و با آغاز خرید و فروش فرآورده‌های نفتی در این بورس کلید خورده بود. تا پیش از هفته پیش بورس انرژی ایران بستر مبادله فرآورده‌های نفتی و محصولاتپتروشیمی بود اما نفت خام در آن خرید و فروش نمی‌شد. در این بورس همچنین میعانات گازی وبرق نیز داد و ستد می‌شد. به گزارش فرتاک نیوز، طرح اولیه عرضه نفت خام در بورس انرژی در فاز نخست تحریم‌های علیه ایران در سال 2011 تا 2013، مطرح شد اما به دلایل مختلف اجرایی نشد. شرکت ملی نفت ایران اما هفته گذشته با عبور از موانع نخستین محموله نفت خام خود را از طریق بورس انرژی عرضه کرد. دولت ایران اعلام کرده است که تنها شرکت‌های خصوصی اجازه خرید نفت را خواهند داشت. با ورود نفت به بورس انرژی سوالات زیادی در میان اذهان عمومی ایجاد شده است. یکی از مهمترین ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد، میزان موفقیت ایران با عرضه نفت در بورس انرژی یا فروش نفت به بخش خصوصی است. به باور کارشناسان، احتمالا مشوق‌های قیمتی می‌توانند انگیزه خوبی برای بخش خصوصی پالایشگاهی در خرید نفت ایران و صادرات علیرغم تحریم‌های آمریکا باشد.
از طرف دیگر به نظر می‌رسد شرکت ملی نفت ایران تمایل دارد تا به صورت مستقیم این تخفیف را به خریداران خود در خارج بدهد تا اینکه آن را در بورس انرژی اعمال کند. در عین حال این طرح شروع کندی داشته است که نشان می‌دهد بازیگران حاضر در این بورس هنوز به طور کامل برای مشارکت در صادرات نفت ایران و یا پالایشآن ندارند. به گزارش فرتاک نیوز، یکی دیگر از مشوق‌های حضور بخش خصوصی در بورس انرژی ایران این است که خریداران برای خرید محموله‌های نفتی تنها به پرداخت 20 درصد قیمت ریالی محموله نیاز دارند. به عبارت دیگر حاضران در بورس انرژی می‌توانند پس از پرداخت 20 درصد قیمت محموله آن را خریداری کرده به بازار جهانی برده و بفروشند و پس از آن پول نفت را پرداخت کنند.
در عین حال اما شاید باز هم موانعی در این مسیر وجود داشته باشد که از جمله آن می‌تواند به عدم توانایی بخش خصوصی در پرداخت همین 20 درصد باشد. از منظر شرکت ملی نفت ایران پایین بودن قیمت نفت مشکلی نیست چرا که خود این شرکت در سایه تحریم‌های آمریکا تخفیفات خوبی را برای خریداران در نظر گرفته است. از طرف دیگر دیرکرد پرداخت پول نفت نیز برای شرکت ملی نفت ایران محل اختلاف نخواهد بود چرا که خریداران می‌توانند در این زمینه با شرکت توافق کنند.
مشکل فقط احتمال عدم پرداخت نفت دریافتی از سوی شرکت‌ها است. دقیقاً شبیه همان کاری که بابت زنجانی انجام داد و 2.7 میلیارد دلار از ایران نفت گرفت ولی پول آن پرداخت نشد. به خاطر همین مسائل بود که تا پیش از این بیژن زنگنه مخالف عرضه نفت خام در بورس انرژی بود. وی معتقد بود که تمام ابهامات در این زمینه برطرف شود.با این حال با عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران این پتانسیل وجود دارد که این مسئله به رشد اقتصادی این کشور منجر شود.
بر اساس این گزارش، محمدرضا پورابراهیمی دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اخیراً طی نامه‌ای به وزیر نفت ایران 6 راهکار برای بالا بردن بهره‌وری در بورس انرژی این کشور پیشنهاد کرده است که از جمله آنها ارائه زمانبندی درباره حجم نفت ارائه شده در بورس انرژی، تقویت پالایشگاه‌های بومی و تاسیسات پتروپالایشگاه برای خرید نفت از بورس انرژی، و ایجاد ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری نظیر اوراق و دیگر گزینه‌ها برای ورود شرکت‌ها به این حوزه است.
در واقع از منظر کلان اقتصادی بهترین کارایی بورس انرژی ایران می‌تواند تقویت ظرفیت داخلی در این کشور باشد. اجرای این طرح هم می‌تواند به نفع وزارت نفت این کشور باشد و هم می‌تواند به نفع کل اقتصاد ایران تمام شود. چرا که پالایشگاه‌ها و تاسیسات پتروشیمی را به سمت بالا بردن ظرفیت و بهره‌وری خود سوق داده و سپس این امکان را برای آنها فراهم می‌کند تا با خرید هر چه بیشتر نفت و میعانات گازی صادرات بیشتری انجام دهد. البته این مسئله تنها زمانی تحقق خواهد یافت که آنها بتوانند به درآمدهای ارزی خود حاصل از صادرات دست یابند.
فروش دیجیتالی طلای سیاه
یکی دیگر از راهکارهای ایران برای دور زدن تحریم‌ها، استفاده از سایر ارزهای بین‌المللی برای فروش نفت به کشورهای خریدار است. به گفته کارشناسان، با استفاده از ارزهای رمز پایه، امکان انجام تبادلات مالی بین المللی، بدون نیاز به نقل و انتقال فیزیکی پول، حتی بدون همراهی نهادهای بین المللی همانند سوئیفت، فراهم میشود.
عبدالصمد رحمتی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره برنامه‌هایی که ایران برای دور زدن تحریم‌های نفتی 4 نوامبر دنبال می‌کند، به راهکارهای دیگر کشورها پرداخت و گفت: «در حال حاضر ونزوئلا بحث پترو نفت و استفاده از ارزهای دیجیتالی را مطرح کرده که فروش از طریق ارزهای دیجیتالی بوده و پشتوانه آن ذخایر نفت و گاز است این اقدام راه‌های جایگزینی می‌تواند باشند که بهتر است مورد بررسی قرار گیرند.»
او ادامه داد: پرداختن به ارزهای دیجیتالی بر پایه نفت از این منظر اهمیت دارند که ایران دارای رتبه دوم ذخایر اثبات شده گازی و رتبه چهارم ذخایر اثبات شده نفتی در جهان است و از طرف دیگر رشد صعودی قیمت ارزهای رمزنهاد همانند بیت‌کوین، اتریوم و ریپل از سال ۲۰۱۷ میلادی قابل ملاحظه بوده است.
با ارزهای رمزپایه؛ بدون سوئیفت هم کارمان پیش می‌رود
این کارشناس اقتصاد انرژی خاطرنشان کرد: با استفاده از ارزهای رمز پایه، امکان انجام تبادلات مالی بین المللی، بدون نیاز به نقل و انتقال فیزیکی پول، حتی بدون همراهی نهادهای بین المللی همانند سوئیفت، فراهم میشود. مهمترین چالش راه‌اندازی ارزهای دیجیتالی برای کشور، جا انداختن این ارز نوظهور در نظام مالی بین‌الملل و همچنین ترغیب سایر کشورها به پذیرش این ابزار مالی جدید در معاملات فیمابین و یا چند جانبه است.
پتروشیمی و فرآورده همان‌قدر ارزآور است؛ که نفت
او تاکید کرد: باید در نظر داشت که ما در بلندمدت و با ادامه تحریم‌ها نمی‌توانیم نفت را به صورت مستقیم بفروشیم چون مشخصات و فلزات سنگین نفت هر کشوری قابل ردیابی است و مهمترین ویژگی نفت ایران میزان درصد فلزات سنگین همانند وانادیوم و نیکل آن است که به هیچ عنوان قابل تغییر نیست. بنابراین یکی از راهکارها این است که نفت به ساختار کوچک شکسته شده و به فرآورده‌های پالایشی و پتروشیمی تبدیل شود که از سال 91 تا کنون پیشرفت‌های خوبی در این زمینه داشته‌ایم.
وی گفت: اکنون بازارهای خوبی در افریقا و اروپا پیدا کرده‌ایم، تناژ فروش محصولات پتروشیمی بالا رفته است، جا داشت روی این صنعت سرمایه گذاری بهتری انجام شود و حتی به سمتی برویم که خودمان در کشورهای دیگر پالایشگاه بسازیم و نفت‌مان را تبدیل به فرآورده می‌کردیم، همان کاری که عربستان انجام می‌دهد و با هزینه خودش پالایشگاه می‌سازد، خوراک را تامین می‌کند و استمرار فروش محصولات پالایشی دارد، لیکن متاسفانه بیشتر به دنبال ایجاد خط تولید خودروی ملی در سایر کشورها بودیم.
چرخ قبلا اختراع شده، ما مسیرهای جدید را تجربه کنیم
رحمتی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس از طریق بورس نفت را خرید و فروش می‌کنند، باید از سازو کار آنها و داخلی کردن آن برای فروش نفت در بورس استفاده کنیم. باور کنیم چرخ قبلاً اختراع شده و ما نباید دنبال اختراع دوباره آن باشیم. عدم خام فروشی و پرداختن به رشد تولید محصولات پالایشی و پتروشیمی که ارزش افزوده بیشتری داشته و برای فروش هم کمترین امکان ردیابی نسبت به نفت دارند، را باید جدی بگیریم.
وی تاکید کرد: FATF از دیگر موضوعاتی است که باید زودتر پیگیری می‌کردیم و از هیجانات احساسی دور می‌شدیم تا در تراکنش‌های مالی و بازگشت پول نفت مشکلی نداشته باشیم.
مسیرهایمان را لو نمی‌دهیم
این کارشناس نفتی در خاتمه تاکید کرد: اکنون 4 گزینه اروپا، چین و هند و شاید روسیه پیش روی ما هستند که به شدت در عبور از طوفان تحریم تاثیرگذراند البته نباید فراموش کنیم قطعاً دولت نیز راهکارهای خوبی در چنته دارد که به دلایل مختلف فعلاً در بوق و کرنا نمی‌کند و به نظر بنده در ماه‌های اخیر از آنها رونمایی می‌کند، تا بتواند با راهکارهای بهتر و مدیریت صحیح‌تر از طوفان تحریم‌ها عبور کند.
سایر اخبار این روزنامه
کمپین هنرمندان در اعتراض به تحریم دارو با واکنش‌های متفاوتی روبرو شده است دغدغه اجتماعی یا جذب فالوئر
«همدلی» از مشکلات زیست محیطی بندر کنگ هرمزگان گزارش می‌دهد ساحل زباله
در اولین اقدام بعد از پیروزی سرنوشت‌ساز دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان، دونالد ترامپ، جف سشنز را برکنار کرد
«همدلی» نتیجه انتخابات دو مجلس آمریکا و اثرگذاری‌های جهانی و منطقه‌ای آن را در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی کرد
تلاش ایران در کشمکش تحریم‌ها از نگاه تحلیلگران داخلی و خارجی میانبر نفتی
فاشیسم نوظهور جهانی و انتخابات میاندوره‌ای امریکا
نهادهای رسمی و دغدغه های انقلابی!
از سوی فرمانده ناجا ابلاغ شد؛ پیام رهبر معظم انقلاب در پی شهادت جانباز شهید سید نورخدا موسوی‌مفرد
لاوروف در نشست مسکو: به دنبال ایجاد صفحه‌ای جدید در تاریخ افغانستان هستیم
