اعتراف برجامی دولت ترامپ

اعتراف برجامی دولت دونالد ترامپ
تیلرسون: ایران به تعهدات خود براساس برجام عمل کرده است

دولت جدید امریکا برای نخستین بار از زمان آغاز به کار خود  بر پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام تأکید کرد. رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا در نامه‌ای خطاب به رئیس مجلس نمایندگان امریکا، اعلام کرده است که ایران تا روز ۱۸ آوریل (سه‌شنبه، ۲۹ فروردین) به تعهدات خود براساس برجام عمل کرده است.


بنا به گفته وزیر خارجه امریکا ترامپ دستور داده است تا یک بررسی میان سازمانی تحت رهبری شورای امنیت ملی برای بازبینی برنامه جامع اقدام مشترک و تاثیر رفع تحریم های ایران بر منافع امنیتی امریکا انجام شود و بر این اساس دولت آمریکا کنگره را مطلع خواهد کرد که آیا تعلیق تحریم های ایران بر اساس توافق هسته ای در راستای تأمین امنیت ملی امریکا بوده است یا نه. زمانی که این بازبینی میان سازمانی به اتمام برسد، دولت خواهان همکاری با کنگره درباره این مسئله است».
وزیر خارجه امریکا در مورد مدت زمان به نتیجه رسیدن این بازنگری توضیح نداد، اما در نامه خود به پل رایان نوشت که دولت ترامپ خواستار همکاری با کنگره بر سر این موضوع است. نامه این مقام بلندپایه امریکایی در حالی منتشر شده است که از منظر صاحبنظران، تأیید عمل ایران به تعهدات هسته‌ای، خود به معنی آن است که فرمان رئیس جمهوری سابق امریکا برای تعلیق تحریم‌های ایران به مدت ۹۰ روز دیگر تمدید می‌شود.
دولت امریکا هر 90 روز یک بار باید گزارشی مبنی بر تأیید پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش ذیل برجام را به کنگره ارائه دهد و این نخستین بار است که دولت ترامپ این تأییدیه را ارائه می‌کند. بر اساس اصول توافق شده میان ایران و قدرت های بزرگ در چارچوب برجام،  رئیس‌جمهوری امریکا متعهد شده است تحریم‌های هسته‌ای و اقتصادی کشورش علیه ایران را برداشته یا متوقف کند. این دستور از زمان اجرای برجام تاکنون هر سه ماه یک بار تمدید شده است. آخرین بار باراک اوباما رئیس‌جمهوری پیشین امریکا در آخرین روز کاری خود یعنی 19 ژانویه 2017 این دستورات را تمدید کرد.
دولت جدید امریکا در حالی برای نخستین بار به پایبندی ایران در چارچوب توافق هسته‌ای مهر تأیید می‌زند که پیش از این  ترامپ در خلال مبارزات انتخاباتی‌اش برجام را یک «رسوایی بزرگ برای دموکرات‌ها» خوانده  و دولت اوباما را به این بهانه آماج حملات خود قرار داده بود. او پیش از انتخابش وعده داده بود که در صورت پیروزی برجام را آتش خواهد زد اما کمی بعد و پس از آن‌که حضورش در کاخ سفید رنگ واقعیت به خود گرفت، در یک عقب‌نشینی آشکار، گزینه بازنگری و مذاکره مجدد در برجام را جایگزین پاره کردن آن نمود. نهایتاً هم گفت که آنقدر در اجرای این قرارداد سخت می‌گیرد که ایران کمترین شانسی برای تخطی نداشته باشد. در راستای همین اجرای سختگیرانه برجام بود که کاخ سفید حدود یک ماه پیش اعلام کرد که دولت ترامپ فعلاً به توافق هسته‌ای پایبند است و قصد دارد آن را در مورد ایران به طور مستحکم به اجرا بگذارد. کریستفر فورد، مدیر ارشد امور سلاح‌های کشتار جمعی و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای شورای امنیت ملی امریکا در آن زمان گفت که روند بازبینی در سیاست امریکا در قبال ایران و توافق هسته‌ای همچنان ادامه دارد اما تا زمانی که تصمیم تازه‌ای اتخاذ نشده، امریکا خود را به برجام متعهد می‌داند. فورد گفت: «ما اطمینان حاصل خواهیم کرد که ایالات متحده اکیداً به تعهداتش در چارچوب برجام عمل کند. ما همچنین سخت تلاش خواهیم کرد که ایران نیز همین کار را انجام بدهد.»
فراز و فرود‌های مواضع برجامی ترامپ
این مواضع مسئولان جدید امریکایی به معنای پرهیز آنها از مانع‌تراشی بر سر روند اجرایی شدن برجام نبود. چنانکه ترامپ کمی بعد تلاش کرد با امضای فرمان توقف صدور ویزا برای شهروندان 6 کشور خاورمیانه از جمله ایران و تصویب  تحریم‌های جدید به بهانه موضوع هسته‌ای، اعتراضش به توافق هسته‌ای با ایران را که پیش از این وعده کناره‌گیری از آن را صادر کرده بود، نشان دهد. چنان‌که وزارت خزانه‌داری امریکا هفته گذشته اعلام کرد واشنگتن خارج از چارچوب برجام، در موارد نقض حقوق‌ بشر، موشک‌های بالستیک، تروریسم و بی‌ثباتی منطقه به تحریم‌های خود علیه ایران ادامه خواهد داد. در همین راستا استیون منوچین وزیر خزانه ‌داری امریکا با بیان اینکه دولتش تحریم‌ها علیه کشورهایی مانند ایران و کره شمالی را دارای اهمیت زیادی دانسته،  گفته است که تحریم‌های غیر هسته‌ای علیه تهران تشدید خواهد شد. منوچین، در گفت‌وگو با فایننشیال تایمز با تأکید بر اینکه تحریم‌ها علیه کره شمالی افزایش خواهد یافت، اظهار داشت: «ما هفته گذشته تحریم‌هایی علیه ایران به دلیل نقض حقوق بشر اعمال کردیم و تحریم‌های غیر هسته‌ای بیشتری علیه ایران اعمال خواهد شد.» اشاره منوچین به تحریم‌های هفته گذشته علیه اداره کل زندان‌های استان تهران و سهراب سلیمانی، رئیس سابق این سازمان و برادر قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران بود. این تحرکات امریکا بود که موجب شد وزارت خارجه ایران در پنجمین گزارش خود از اجرای توافق اتمی وین که چند روز پیش به مجلس شورای اسلامی ارائه داد،  نوشت که مواضع مقام‌های دولت دونالد ترامپ «تردیدهایی را در مورد جدیت» امریکا «در ایفای کامل و با حسن نیت تعهداتش» در این توافق ایجاد کرده است.
این در حالی است که  پیش از این مواضع ضد و نقیض مقام‌های جدید کاخ سفید درباره برجام با واکنش برخی از چهره‌ها و مقام‌های بلندپایه غربی از جمله فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روبه‌رو شده بود. موگرینی گفته بود برجام توافقی دوجانبه میان تهران و واشنگتن نیست که دونالد ترامپ در مقام رئیس جمهوری امریکا بتواند آن را برهم بزند بلکه «توافقی چندجانبه است که از راه مذاکره به‌ دست آمده و خود من هم شخصاً مسئولیت مستقیم در آن دارم و هم ‌اکنون رئیس کمیسیون مشترکی هستم که بر اجرای آن نظارت دارد تا اجرای این توافق از سوی همه طرف‌ها را تضمین کند. و این توافق در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفته است.»