روزنامه قانون
1397/08/15
ريزگردها نيازمند بودجه ملي
ريزدگرد سال‌هاست مهمان ناخوانده و البته ماندگار جلگه شده است؛ مهماني كه نفس ميزبان را بريده است. در اين ميان نيز خشكسالي در مديريت منابع آبي بر زندگي مشقت‌بار مردم خوزستان افزوده است. اين روزها دولت سرگرم نوشتن بودجه سال 98 است؛ چشم اميد مردم جلگه به دولت براي بازگرداندن زندگي به خوزستان است. سال گذشته بودجه مقابله با ريزگردها با حاشيه‌هاي فراواني همراه بود؛ ابتدا از حذف بودجه خبر دادند و پس از آن، خبر را تكذيب كردند. هم‌اكنون دولت مي‌تواند با نگاهي واقعي و كارشناسي به ريزگردها، اعتبار مناسب براي مقابله با اين پديده اختصاص دهد تا شايد از رنج مردم خوزستان كاسته شود.خوزستان این روزها مترادف با ریزگرد، بحران آبی و خشکسالی است. سرزمینی که روزگاری با نخلستان، باغ‌های سرسبز، مزارع خرم، رودهای خروشان و تالاب‌ها، هوش از سر هر گردشگری می‌‌ربود اما هم‌اکنون به جهنمی برای خوزستانی‌ها تبدیل شده است که کوچ اجباری از سرزمین مادری را به ماندن در جلگه ترجیح می‌دهند.سال‌هاست که دیگر شاهد جوش و خروش کارون نیستیم. به‌جرات می‌توان گفت یکی از دلایل اصلی حال و روز ناخوش خوزستان و کارون ، سدها و انتقال آب از سرشاخه‌هاي كارون است. اما چه شد، استاني كه به سرزمين تالاب‌ها و رودها مشهور بود و روزگاري آن را شكرستان مي‌ناميدند، اين‌چنين در عطش بي‌آبي مي‌سوزد. امروز شرایط اقلیمی خوزستان درحال تغییر و حرکت به سمت بیابانی شدن است.هنگامي‌که شتاب‌زده به سمت توسعه ناپایدار گام برداشتیم اين فاجعه را براي خوزستان رقم زديم. بحران در مديريت منابع آبي كشور بيش از بحران آبي به ايران آسيب وارد كرده است. هنگامي‌كه مسئولان سوداي تبديل فلات مركزي ايران به دشت در سر مي‌پرواندند، با اجراي پروژه‌هاي آبي تيشه به ريشه اين سرزمين به‌ويژه خوزستان زدند. مديريت اشتباه كه توسعه صنايع آب‌بر به‌ويژه در فلات مركزي و توسعه كشاورزي به شيوه سنتي را اولويت خود قرار داده است و براي تامين آب مورد نياز كشاورزي و صنايع به‌نام آب شرب، پروژه‌هاي انتقال آب يا سدسازي را از سرشاخه‌هاي كارون اجرا كردند، پروژه‌هايي كه سرانجام توسعه ناپايدار در پي داشت و به بحران آبي و خشكسالي در خوزستان منجر شد.
غبار فراموشي بر جلگه
سال‌هاست كه غبار فراموشي بر منابع آبي خوزستان نشسته است. درحال حاضر بخش بزرگي از تالاب شادگان، هورالعظيم و رودخانه يراهي خشك شده است. وضعيت كرخه نيز نگران‌كننده است. سرشاخه‌هاي آن به‌سوي هورالعظيم خشك شده‌اند. کارون، پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است. براساس آمار 10 درصد از آب كارون به کشت و صنعت‌ها اختصاص يافته و اين حقابه حتي در دوران خشكسالي و كم‌آبي تغيير نيافته است. اما در اين سال‌ها پروژه‌هاي بسياري همانند سدسازي و انتقال آب در سرشاخه‌هاي كارون اجرا شده‌اند كه موجب كاهش آب ورودي به كارون شده است. درگذشته حجم آب در رودخانه كارون 20 میلیارد مترمکعب بوده اما در سال‌های اخیر به 14میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده است. يكي ديگر از تالاب‌هاي خوزستان هورالعظيم است. در سال ۱۳۶۱ مساحت هورالعظيم بيش از ۹۰ هزار هكتار بوده است اما پس از روي كار آمدن دولت‌هاي نهم و دهم متاسفانه شركت نفت تا آزادگان امتداد پيدا كرد و عامل اساسي خشك‌شدن هورالعظيم بود.
فرصت سوزي در خوزستان
رودها و تالاب‌هاي خوزستان يكي پس از ديگري درحال خشك شدن است، با شيوه مديريتي فعلي نيز اميدي به احياي آن‌ها نيست. در روزگاري كه سهم ايران از ريزش‌هاي جوي تنها يك سوم ميانگين بارندگي جهان بوده و ميزان تبخير و تعرق نيز آماري نزديك به سه برابر ميانگين جهاني است، تنها تغيير رويه در مديريت منابع آبي كشور مي‌تواند معجزه‌اي براي خوزستان باشد چراكه از منابع نفتي خوزستان انتظار هيچ معجزه‌اي نمي‌رود. ريزگردها بلاي جان مردم جلگه شده‌اند؛ ريزگردهايي كه به‌گفته عيسي كلانتري، رييس سازمان حفاظت محيط زيست، علت اصلي بروز آن‌ها عدم تخصیص حقابه‌های محیط زیستی به خوزستان بوده و برخلاف روال گذشته كه منشأ آن را خارجي اعلام مي‌كردند، اين‌بار منشأ ريزگردهاي خوزستان 100 درصد داخلي است.
بودجه دردسرساز
بودجه ريزگردها سال گذشته جنجال‌هاي فراواني به‌دنبال داشت. ماجرا نخست از آنجا آغاز شد كه معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست از حذف بودجه ريزگردهاي خوزستان در سال 97 توسط كميسيون تلفيق بسيار انتقاد كرد.رييس كميسيون تلفيق نيز پس از اعتراض جامعه محيط‌زيست و رسانه‌هاي كشور در مصاحبه‌اي از باقي ماندن رديف بودجه ريزگردها در سال 97 خبر داد. اما آنچه در ميان اين دعواهاي سياسي مسئولان به‌وادي فراموشي سپرده شده بود، مساله نحوه تامين نقدينگي بودجه ريزگردها درصورت تصويب در مجلس بود. دولت محل تامين بودجه ريزگردها را صندوق توسعه ملي بيان كرد اما مجوز برداشت آن را اخذ نكرده بود. صندوقي كه مجوز برداشت از آن در دستان دولت يا مجلس نيست و نياز به اخذ مجوز از سوي رهبري دارد. اما خوشبختانه با پيگيري‌هاي كه انجام شد، با اذن مقام معظم رهبری 150 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی برای مقابله با ریزگردها اختصاص يافت.
ريزگردهاي وطني، نفس جلگه را بريد
براساس آمار، بخشي از اين ريزگردها منشأ خارجي و بخش ديگري از آن منشأ داخلي دارند. براساس آمار در سال 68 ، چشمه‌هاي توليد گرد و خاك در منطقه عراق و سوريه 6 چشمه بوده اما درحال حاضر به بيش از 300 چشمه افزايش يافته است. اتفاقات جديدي درباره آلايندگي گرد و خاك خوزستان رخ داده است. ذرات كوچك‌تر از 2.5 ميكرون بسيار افزايش يافته و اين بار آلايندگي ارتباط چنداني با ريزگردها با منشأ خارجي ندارد و حدود 90 درصد آن منشأ داخلي دارند.
گرد و غبار با منشأ داخلي به‌دليل خشكي تالاب‌ها، خشكسالي، رها شدن اراضي كشاورزي، بارگذاري‌هاي اشتباه منابع آبي بالادست سد مارون در حوزه آبريز رودخانه زهره، انتقال بخشي از آب سد كوثر براي كشاورزي به استان فارس، شهر نورآباد ممسني، استان كهگيلويه و بويراحمد و شهر بهبهان، رخ داده است. تمامي اين اقدامات موجب خشكي رودخانه زهره شده است. اين خشكي،چشمه‌هاي توليد گرد و خاك رادر پايين دست رودخانه و دشت سيجان به‌وجود آورده است. همچنين به‌دليل فاصله بسيار كم شهرهاي اهواز و آبادان با رودخانه زهره ، در مواقعي كه جهت باد از سمت جنوب به شمال است، شاهد پديده گرد و خاك و بحران در شهرهاي اهواز و آبادان هستيم.
طبق گزارش اداره منابع طبيعي استان خوزستان، 350 هزار هكتار كانون فرسايش بادي در خوزستان وجود دارد. اعتبار مهار اين كانون‌هاي فرسايش بادي بسيار اندك است و با وضعيت فعلي بودجه، مهار كانون‌هاي فرسايش بادي، چندين دهه به‌طول مي‌انجامد. امسال مي‌تواند فرصت طلايي براي اختصاص بودجه حقيقي براي مقابله با ريزگردهاباشد، البته پيش از ارائه آن توسط دولت به مجلس بايد براي اخذ مجوزهاي احتمالي نيز اقدام شود تا شاهد درگيري و جنجال‌هاي سال گذشته درخصوص بودجه ريزگردها نباشيم.
سایر اخبار این روزنامه
برلین در حال بررسی حفاظت از شرکت های فعال در ایران است
شرکت صهیونیستی گلدن لاین منبع حملات سایبری است
در پديد ه‌هايی مانند احتكار هم سياست گذاران و هم محتكر ان مقصر هستند
تحريم آمريكايي همياري اروپايي
پیکرهایی که نذر علم می‌شوند
زمين‌گيري ايرلاين‌ها
ريزگردها نيازمند بودجه ملي
تحریم را باید به خوبی بشکنیم و این کار را خواهیم کرد
کشتی ایران زخمی است نمک نپاشید!
امور تربیتی از نظر تا عمل
برای عبور از شرایط کنونی برنامه و اراده آهنین داریم
براي توافق جديد تغيير رويكرد آمريكا لازم است
تحريم آمريكايي ، همياري اروپايي
