بورس، تحریم و آینده

تاثیر بازگشت تحریم‌ها در ۱۳ آبان موضوعی است که این‌ روزها در بازار سرمایه مطرح می‌شود و این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و مدیران اقتصادی کشور از اثر کم تحریم بر بورس می‌گویند و در نظرات خود به این نکته تاکید می‌کنند که بازار سرمایه ایران در برابر این تحریم‌های تازه به صورت بنیادی مورد آسیب قرار نمی‌گیرد‌.
نقش اروپایی‌ها
در این ارتباط، بهروز خدارحمی، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص تاثیر 13 آبان بر بورس کشور به سنا گفت: ریسک‌هایی که تحریم‌های هسته‌ای به اقتصاد کشور وارد می‌کند تا حد زیادی به واسطه تعامل با کشورهای اروپایی کمرنگ شده است‌. این کارشناس بازار سرمایه به نقاط مثبت بازار اشاره کرد و گفت: در این زمینه رسانه‌ها باید نکات مثبت بازار سرمایه را به مردم یادآوری کنند، زیرا تجمیع تمام مولفه‌های بورسی حاکی از وجود نشانه‌های سودآوری این بازار است‌.
سناریوی تکراری


فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک دی در پاسخ به این سوال که بازار سرمایه پس از 13 آبان به کدام سمت می‌رود، گفت: 13 آبان‌ماه، رویدادی سیاسی در انتظار کشور است اما باید قبول کرد که تحریم‌ها مقوله جدیدی برای کشور ما نیست و طی حداقل 20 سال گذشته تحریم‌هایی با شدت‌های متفاوت را داشته‌ایم‌. وی تصریح کرد: بازار سهام از ابتدای سال تاکنون بازدهی حدود 100 درصدی داشته اما هنوز هم نسبت به سایر بازارهای موازی ظرفیت رشد دارد‌.
تغییر ذهنیت‌ها
مهدی آسیما، مدیر مالیه بین‌الملل شرکت تامین سرمایه سپهر در پاسخ به این سوال که فاز جدید تحریم‌ها چه تاثیری روی بازار سرمایه دارد؟ عنوان کرد: امروز اکثر فعالین بازار ذهنیت و تجربه‌ای از قبل دارند که باعث شده در بازار سرمایه محافظه‌کارانه عمل کنند‌. بنابراین پیش از آن تاریخ، فعالین بازار برای ارز نرخ معقولی را در نظر گرفتند‌. وی افزود: فعالین بازار سرمایه در بسیاری از تحلیل‌ها بخشی از فروش شرکت‌ها را که ممکن است با تحریم مواجه شود در نظر گرفته و نسبت P به E سهم‌ها مختلف را محاسبه کرده‌اند‌. بنابراین با شروع تحریم‌ها روند حرکتی شاخص و سهم‌های بنیادی مشکلی نخواهد داشت‌.
آینده‌نگری
مصطفی صفاری، مدیرعامل شرکت سبدگردان سرمایه ایرانیان یکی از مهم‌ترین بحث‌های فعلی بازار سرمایه را موضوع بازگشت تحریم‌های ایالات متحده دانست و گفت: از آنجا که بازار سرمایه، بخش آینده‌نگر اقتصاد محسوب می‌شود، به نظر می‌رسد طی سه ماه گذشته تاثیر تحریم خود را نشان داده و اعمال آن در آینده شوک قابل توجهی به این بازار وارد نمی‌کند‌. وی با تاکید بر اینکه این تحریم در سریع‌ترین حالت یک سال دیگر روی اقتصاد ما اثر می‌گذارد، افزود: زمانی شوک سیاسی تبدیل به شوک اقتصادی می‌شود که واقعا درآمدهای اقتصادی تحت تاثیر قرار بگیرد‌. با توجه به اینکه ایران رابطه خوبی با همسایه‌های خود دارد و همچنین عدم همراهی کشورهای اروپایی با برنامه‌های آمریکا، به نظر می‌رسد این تحریم‌ها اثر کمتری از آنچه که اکنون همه تصور می‌کنند داشته باشد‌. مدیرعامل شرکت سبدگردان سرمایه ایرانیان با اشاره به اینکه کشور ما سال‌هاست در فضای تحریم به سر می‌برد، گفت: ایران مقاوم‌ترین کشور در مقابل تحریم‌هاست و هیچ کشوری در دنیا به اندازه ما تحریم نبوده است‌. به همین علت راه مقابله با تحریم و شرایط مدیریت آن را می‌دانیم‌. گرچه تحریم‌ها اثر کوتاه‌مدت خود را می‌گذارد اما اینکه بگوییم در بلندمدت باعث می‌شود بازار سرمایه مشکل پیدا کند جواب صحیحی نیست‌.
نگاه بلندمدت
عسگری‌مارانی می‌گوید در شرایط فعلی بهتر است سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت وارد بازار سهام شوند و تمام ریسک‌های سیستماتیک را مدنظر داشته باشند‌. به گفته این کارشناس بازار سرمایه در نیمه اول سال اثر ریسک نوسان قیمتی در بازار ارز و تحریم‌ها به خوبی مشاهده شد‌. با این حال به ثبات رسیدن بخش زیادی از سیاست‌های ارزی دولت طی چند هفته اخیر و تعاملات کشورهای اروپایی برای همکاری تجاری با ایران، ریسک‌های سیستماتیک وارد شده از این سمت را تا حد قابل توجهی کاهش داده است‌. مارانی خاطرنشان شد: در گذشته نیز تحریم‌ها علیه ایران اعمال شده است و مدیران شرکت‌ها راه‌های گذر از آنها را تا به حدی آموزش دیده‌اند و البته اثرات این تحریم‌ها از صنعت تا صنعت دیگر متفاوت است‌.
ریسک‌های سازگار
ابوالفضل شهرآبادی، معاون تامین مالی شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان، در خصوص ریسک‌های پیش روی بورس پس از 13 آبان، گفت: تحریم‌ها و تاثیر آن روی بازار سرمایه موضوعی است که از چندین سال پیش در کشور ما مورد توجه است‌. بازار سرمایه ما نسبت به تحریم‌ها واکسینه شده اما در مقاطعی همچون زمان فعلی که ریسک قوی‌تر است بازار تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد‌. معاون تامین مالی شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان، با تاکید بر اینکه اکنون مجموعه بازار به هوشمندی خاصی رسیده و خود را با ریسک‌ها سازگار می‌کند، گفت: در عین حال که گفته می‌شود سرمایه‌گذاران ایرانی با توجه به فرهنگ خود افراد ریسک‌گریزی هستند ولی در بازار سرمایه، ریسک‌های بزرگی را تحمل کرده‌اند که مهم‌ترین آنها نیز تحریم است‌. وی در پاسخ به این پرسش که 13 آبان و شروع دور جدید تحریم‌ها چه تاثیری بر عملکرد بازار سرمایه دارد، گفت: روند آتی بازار سرمایه تا حدی وابسته به ریسک‌های بین‌المللی و به شکل خلاصه تحریم‌هاست‌. ممکن است شدت این ریسک بین‌المللی در مقطعی فعالیت بازار سرمایه را سخت کند اما با توجه به تجربه چند ساله‌ای که از تحریم‌ها داریم تاثیر آن کوتاه‌مدت است‌.
حفظ سودآوری
کورش شمس، مدیرعامل شرکت سبدگردان پاداش سرمایه، اثرات تحریم‌ها بر شرکت‌های بورسی را چشمگیر ندانست و گفت: حقیقت این است که اثرات تحریم‌ها بر شرکت‌های بورسی آنچنان زیاد نیست، بعضی شرکت‌ها مستقیماً محصول صادراتی دارند که قاعدتا از بابت تحریم‌ها ممکن است تناژ فروش آنها دستخوش تغییراتی شود، کما اینکه قبلا هم در تجربه سال 92-91 این اتفاقات ملاحظه شده بود، اما به تبع اینکه نرخ‌های جهانی بالا رفته و دلار هم افزایشی شده، آنچنان در سودآوری آنها تاثیر منفی ندارد‌. سایر صنایع نیز که بخش زیادی از آنها فروش داخلی دارند عموما محصولات خود را به صورت داخلی در بورس کالا و بورس انرژی عرضه می‌کنند و با مشکل تقاضا مواجه نیستند‌.
شرایط امن
مصطفی امید قائمی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف عنوان کرد بورس تهران بسیاری از ریسک‌های سیستماتیک را گذرانده است و اینک در شرایط امنی برای سرمایه‌گذاری به سر می‌برد‌. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: در نیمه نخست سال التهابات ناشی از تحریم‌های آمریکا بسیار زیاد بود‌. همین موضوع ریسک‌های سیستماتیک بازار را تا حد زیادی افزایش داد‌. اما در هفته‌های اخیر خبرهای بسیاری در خصوص همکاری تجاری همه‌جانبه کشورهای اروپایی و نتایج دادگاه لاهه به نفع ایران دریافت شد که تا حد زیادی اثر تحریم‌های آمریکا را کمرنگ کرد‌.
استفاده از تجربه‌ها
جواد عشقی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مدیران اقتصاد، سهام را در شرایط فعلی ارزنده‌ترین کالا در تمامی بازارها دانست‌. وی در عین حال با بیان اینکه نمی‌توان از ریسک‌های ناشی از تحریم چشم‌پوشی کرد، گفت: البته برنامه‌ریزی‌ها و تجربیات ناشی از تحریم‌های گذشته، ما را برای بهبود وضعیت موجود و مقابله با تحریم‌های آتی آماده‌تر کرده و به طور قطع با اندوختن این تجربه، شرکت‌ها راهی برای عبور از این شرایط طراحی کرده‌اند. عشقی‌نژاد توضیح داد: بازار در هر حال خود را با وضعیت موجود تطبیق می‌دهد ولی عوامل و ریسک‌های موجود نیز خواه‌ناخواه چه از بعد روانی و چه به لحاظ رفتار سهامدار، حداقل در کوتاه‌مدت تاثیرات خود را نشان خواهد داد، هرچند در روزهای بعد با تعدیل این رفتارها بازار هم به نقطه اصلی خود بازمی‌گردد‌.
مساله اصلی
علی سعیدی، مشاور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اکنون موضوع بازگشت تحریم‌ها در آبان ماه به عنوان عامل بین‌المللی ریسک سیستماتیک پیش روی بازار سرمایه مطرح است و باید به این سوال پاسخ داد که تحریم تا چه اندازه بازار سرمایه را متاثر می‌کند؟ به نظر می‌رسد تحریم‌ها نه تنها آثار منفی خیلی زیادی روی بورس ندارد بلکه می‌تواند با آثار مثبت همراه باشد‌. سعیدی با بیان اینکه لزوما تحریم‌ها مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل موثر در بازار سرمایه نیست، افزود: سال‌های 91 و 92 با وجود اینکه تحریم‌های زیادی هم وجود داشت فضای بازار سرمایه مثبت بود‌. بسیاری از کالاها در داخل تولید و مصرف می‌شوند و چرا باید از مسائل بین‌المللی تاثیر بپذیرد؟ درست است که تحریم تا حدودی تاثیر‌گذار است ولی این تاثیر 100درصد نیست‌. به گفته عضو سابق هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار آبان ماه با اعمال تحریم تقاضا به قوت خود باقی خواهد بود اما عرضه کاهش پیدا می‌کند‌. در این شرایط تقاضای داخلی وجود دارد و اگر ما بتوانیم تولید و عرضه کارخانه‌ها را به نقطه خوبی برسانیم، سودآوری شرکت‌ها تداوم خواهد داشت‌.