تداوم کارشکنی و خصومت فرانسه در سایه خوشبینی دولت به پاریس


سرویس سیاسی-کارشکنی‌ها فرانسه در مذاکرات قبل از برجام نیز وجود داشته و دلیل این کارشکنی‌ها عوامل مختلفی اعم از مسائل ژئوپولیتیکی، اقتصادی و... ذکر شده است. فرانسه از جمله کشورهای اروپایی است که بیشترین نزدیکی را با آمریکا دارد و با توجه به چراغ سبزی که آمریکا نشان داد وارد مذاکرات برجامی شد. در طول مذاکرات منتهی به برجام شاهد بودیم که چندین بار فرانسه در روند مذاکرات اختلال ایجاد کرد، به طوری که به گفته‌ جان کری این کارشکنی‌ها تعجب‌آور بود. جان‌‌ کری، وزیر خارجه سابق آمریکا در فصل هجدهم کتاب خاطراتش با عنوان «هر روز یک موهبتی است» در مورد مذاکرات هسته‌ای ماجرای یک تماس تلفنی از لوران فابیوس، وزیر خارجه سابق فرانسه را در روز اجرای برجام شرح داده است. او می‌نویسد: «وقتی که به وین برگشتیم؛ درحالی‌که آماده نهایی کردن اسناد برجام می‌شدیم، فدریکا موگرینی پیامی دریافت کرد مبنی ‌بر اینکه برای لوران فابیوس سؤال‌های جدیدی ایجاد شده که می‌خواهد قبل از آنکه موگرینی سند را به نیابت از اتحادیه اروپا امضا کند، پاسخ داده شوند.‌»
قراردادهای کلان برجامی
با هدف وابستگی فرانسه
به اقتصاد ایران


بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات و حصول توافق برجام، دولتمردان با این فکر که با دادن امتیازهای کلان اقتصادی می‌توانیم فرانسه را به خود وابسته کنیم تا دیگر بدمستی نکند، 90 درصد قراردادهای پسابرجامی از نظر ارزش قرارداد را با فرانسه و شرکت‌های فرانسوی امضا کرد. در این راستا، می‌توان به قرارداد خرید 100 فروند هواپیما از شرکت فرانسوی ایرباس، خرید 20 فروند هواپیما از شرکت فرانسوی ایتالیایی ATR، توافق ایران خودرو با پژو سیتروئن در زمینه تولید خودرو و تاسیس شرکت مشترک، توافق سایپا با پژو سیتروئن، قرارداد 20 ساله توسعه فاز 11 پارس جنوبی با شرکت توتال فرانسه ‌اشاره کرد.
یکی از ایرادات اساسی که درباره قرارداد توتال و این‌جور قرارداد‌ها مطرح می‌شد، عدم درنظرگرفتن تمهیدات لازم در قرارداد برای شرایطی بود که تحریم‌های آمریکا مجددا اعمال بشود و شرکت‌های خارجی به دلیل ترس از نقض تحریم‌های آمریکا و مواجه شدن با تبعات آن، قرارداد را لغو و همکاری را رها کنند. در واقع مسئولین در آن زمان علی‌رغم هشدارهایی که داده شده بود، فکری برای شرایط فعلی کشورمان (خروج آمریکا از برجام) نکردند. در این راستا، بیژن زنگنه، وزیر نفت در جلسه‌ 21 تیرماه 1396 صحن علنی مجلس درباره قرارداد توتال درباره این موضوع گفت: «برخی مطرح می‌کنند با تحریم‌ها این شرکت ایران را ترک می‌کند در حالی که تعدد حضور این شرکت‌ها موجب می‌شود تحریم‌ها هرگز اتفاق نیفتد؛ زیرا خود آنها ضرر می‌کنند». این نشان می‌دهد ایده‌ی دولت برقراری رابطه‌‌ اقتصادی بر پایه‌‌ قراردادهای کلان و با تعداد زیاد اقتصادی با شرکت‌های بزرگ فرانسوی بود. اما به دلیل فهم نادرست دولت نسبت به ساختار اقتصادی فرانسه و مدل مناسب تجارت با آن (تجارت از طریق شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک و متوسط به جای شرکت‌ها و موسسات مالی بزرگ و لخت)، باعث شد فرانسه به کارشکنی خود ادامه بدهد.
ادامه کارشکنی فرانسه
بعد از خروج آمریکا از برجام
ترامپ در 18 اردیبهشت ماه اعلام نمود از برجام خارج می‌شود و بالاترین سطح تحریم‌ها را اعمال می‌کند. به دنبال خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های ثانویه در دو بازه‌‌ زمانی سه ماهه و شش ماهه که شرکت‌ها و کسب و کارهای غیرآمریکایی را هدف قرار می‌دهد، شرکت‌ها اروپایی اعلام نمودند برای ادامه‌‌ همکاری با ایران به موضع‌گیری و تصمیم اتحادیه اروپا نگاه می‌کنند. زمان زیادی نگذشت که برخی شرکت‌ها به این نتیجه رسیدند که نه می‌توانند از آمریکا معافیت تحریمی بگیرند و نه اتحادیه اروپا می‌تواند به آنها کمک کند؛ در نتیجه همکاری کردن با ایران در این شرایط برای آینده‌‌ شرکت مضر خواهد بود. در این راستا منابع اروپایی در 22 اردیبهشت ماه گفتند، ایرباس از دست دادن توافق تاریخی خود با ایران را که آماده‌سازی آن ماه‌ها به‌طول انجامید پذیرفته است و حداکثر می‌تواند دو هواپیمای دیگر را تحویل بدهد. پاتریک پویانه، مدیرعامل توتال فرانسه در 28 اردیبهشت ماه گفت: «‌با اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، هر گونه همکاری با خطر از دست رفتن دسترسی به سیستم‌های بانکی همراه است که توتال چنین ریسکی را نمی‌پذیرد». در 14 خرداد گروه پژو سیتروئن در بیانیه‌ای تصریح کرد که فرایند تعلیق فعالیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری‌های مشترک خود در ایران را آغاز کرده و برای احترام به قانون تحریم‌های آمریکا بر ضد تهران تا ششم اوت (پانزدهم مرداد ماه سال جاری) ایران را ترک می‌کند.
بدین ترتیب شرکت‌های فرانسوی از ایران خارج شدند ولی کارشکنی و بدعهدی فرانسه باز هم به اینجا ختم نشد. فرانسه که یکی از وارد‌کنندگان نفت ایران بود، بنا به اعلام سایت SPglobal واردات نفت خود در ماه‌های اخیر (جولای و اوت) را به صفر رسانده‌ است. طبق آمار  نشریه‌ SPglobal در ماه جولای کشورهای فرانسه،
کره‌‌ جنوبی واردات خود را به صفر رسانده‌اند، در حالی که چین، هند، ژاپن، یونان، ایتالیا به واردات خود افزوده‌اند.
کارشکنی‌ها فرانسه تنها منحصر به فضای اقتصادی نیست، بلکه در فضای سیاسی نیز فرانسه در قبال ایران کارشکنی کرده است. در تاریخ 7 شهریور دولت فرانسه به دلیل یک نقشه‌‌ ناکام در بمب‌گذاری در مراسم منافقین و رفتار خصمانه‌‌ تهران نسبت به فرانسه، به دیپلمات‌ها و مقامات وزارت امور خارجه‌اش گفته است که تمام سفرهای غیرضرروی خود به ایران را به عقب بیندازند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به این خبر گفته است که محدودیت‌های اعمال شده بر روی دیپلمات‌های فرانسوی صحیح نیست و روابط بین ایران و اروپا، و به طور خاص بین ایران و فرانسه دشمنانی دارد که باید نسبت به آن هوشیار باشیم. البته این پایان ماجرا نبود و در دهم مهر ماه وزارت کشور، اقتصاد و امور خارجه‌‌ فرانسه طی انتشار اعلامیه‌ای خبر دادند مقامات فرانسه دارایی‌ها وزارت اطلاعات ایران و دو ایرانی را در فرانسه مسدود کرده‌اند. در اعلامیه مذکور آمده است:«فرانسه با اتخاذ چنین تصمیمی، حمایت خود از مبارزه با تروریسم در همه انواع آن به ویژه در خاک خود را به نمایش می‌گذارد». اخیرا نیز رویترز گفته است که دولت فرانسه در ماه گذشته (مهر ماه) یک دیپلمات ایرانی را در پاسخ به نقشه‌‌ بمب‌گذاری اخراج کرده است.
هنوز به فرانسه دل بسته‌ایم!
طبق بیانیه‌‌ نشست 4‌+1 در مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین صحبت‌های مقامات ارشد وزارت خارجه کشورمان قرار بر این شد که اروپایی‌ها (فرانسه و آلمان به عنوان بازیگر اصلی) اقدامات لازم برای ایجاد یک «سازوکار ویژه» با هدف تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران را تا آبان ماه به سرانجام برسانند.
 با توجه به کارشکنی‌هایی که فرانسه تاکنون کرده است و با توجه به مهلت ارائه شده به اروپایی‌ها تا روز اعمال تحریم‌های نفتی، به نظر می‌رسد دولت به اروپایی‌ها و به ویژه فرانسه به طرز عجیبی خوشبین باشد و تاکنون مذاکرات برجامی با خوشبینی دولت نسبت به اروپا ادامه داشته است. به عنوان مثال، خانم دلفین او و آقای فیلیپ بونکرر روسای گروه‌های دوستی در مجالس ملی و سنای فرانسه به همراه تعدادی از نمایندگان و سناتورهای فرانسوی در 30 مهر ماه با سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه کردند و در این دیدار دکتر عراقچی اقدامات فرانسه و اروپا را در حفظ و اجرای برجام و همچنین اراده فرانسه برای مقابله با یکجانبه‌گرایی و قوانین فراسرزمینی آمریکا مورد استقبال قرار داد و ابراز امیدواری کرد که تلاش‌های اروپا و فرانسه به راهکارهای اجرایی و عملیاتی منجر شود. پیش‌تر نیز آقای عراقچی در گفت‌وگوی تلویزیونی شبکه چهار گفت حتی اگر اروپایی‌ها فروش نفت ایران را تضمین نکنند، ما در برجام می‌مانیم. بنابراین لازم است برای جلوگیری از ارائه‌ یک‌طرفه امتیازات به اروپا و همچنین پرهیز از گیر افتادن در دام خوشبینی به غرب، دولت نقشه راهی را برنامه‌ریزی کند که طبق این نقشه‌‌ راه در برابر تضمین‌هایی که تاکنون اروپایی‌ها داده‌اند، سطح عمل به تعهدات خویش در برجام را تعدیل نماید و این‌طور نشود که اروپا در ازای کم‌ترین هزینه و کم‌ترین امتیاز به ایران، بیشترین امتیاز که اجرای کامل تعهدات ایران در برجام است را دریافت نمایند.