روزنامه قانون
1397/08/10
روز گار سياه جنگلهاي سبز
ديدن و لذت بردن از جنگلهاي مملو از درختان سربه فلك كشيده و قدم زدن در ميان درختان كهنسال جنگلهاي هميشه سبز شمال كشور شايد تا چندسال ديگر به رويايي دست‌نيافتني تبديل شود؛ به طوري كه بايد با خاطره سبز آن‌ها در شهرهايي پوشيده از آهن، آجر و سيمان روزگار گذراند. بسیاری از صاحب نظران این حوزه اعتقاد دارند در صورتي كه نابودی جنگل‌های ایران با روند فعلی ادامه یابد، در 30 سال آینده در کشور جنگلی باقی نخواهد ماند.هرچند كه تخريب محيط زيست و طبيعت كشور موضوع جديدي نيست و سال‌هاست سياست‌هاي نادرست برخي از مسئولان و همچنين رفتارهاي نادرست برخي از افراد كه تنها به دنبال سودجويي خود هستند و نه منافع ملي، محيط زيست كشور را با چالشي بزرگ مواجه كرده است. فقدان اقدامات قانوني بلندمدت براي احياي جنگلهاي كشور و اجراي نادرست برخي از قوانين تصويب شده در سال‌هاي اخير سبب شده تا زنگ خطري كه از مدت‌ها پيش به صدا درآمده، جاي خود را شمارش معكوس نابودي جنگل‌ها داده و شاهد از بين رفتن اين نعمت خدادادي باشيم.تخريب جنگل‌ها، قطع كردن درختان و قاچاق چوب، چراي بي‌رويه دام‌ها، عدم فرهنگ صحيح استفاده از جنگل‌ها و به طوركلي محيط زيست و بسياري از عوامل ديگر دست به دست يكديگر داده‌اند تا در سال‌هاي اخير وسعت جنگلهاي كشور كوچك و كوچكتر شود. به عبارت ديگر درختان كه از عناصر اصلی و مهم جنگل‌ها و جنگل از ارکان مهم طبیعت محسوب می‌شوند و نقش مهمی در تولید آب، خاک و هوا ایفا می‌کنند، در چند دهه با برداشت بی‌رویه چوب توسط بهره‌برداران قانونی و قاچاقچیان چوب، جنگل‌ها از درون به مخروبه تبدیل شد و از طرفی جاده‌سازی، سدسازی، طرح‌های گردشگری و توسعه کشاورزی موجب شده سطح عرصه‌های جنگلی بسیار کاهش پیدا کند و متاسفانه آمارها نشان می‌دهند در این سال‌ها میزان جنگلهاي كشور از 18 میلیون هکتار به 11 میلیون هکتار کاهش یافته است. اين به ما نشان می دهد ما سال به سال نه تنها افزایشی در این حوزه نداشته‌ایم که با کاهش چشمگیر و محسوس رو به‌رو بوده‌ایم.
حق بر محيط زيست
حق بر محیط زیست سالم یکی از ملزومات استیفای واقعی حق حیات است. بنابراین استیفای حق حیات و برقراری امکان بقای نسل‌های فعلی و حیات برای نسل‌های آتی، مستلزم آن است که محیط زیست کنونی از وضع ناگوار ناشی از تخریب و آلودگی‌های روزافزون رهایی و بهبود یابد. حق بشریت بر محیط زیست سالم، مقدمه‌ای برای استیفای کامل حیات است. این دو حق چنان لازم وملزوم یکدیگرند که نقض یکی موجب نقض دیگری است. حق حیات اگر چه نخستین و اساسی‌ترین حق نوع انسان است ولی حق بر محیط زیست سالم حداقل از نظر تاثیر روابط و نظم زیست بوم گستره‌ای وسیع‌تر دارد. به عبارت دیگر، حق حیات فقط به انسان تعلق دارد ولی حق بر محیط زیست، حیات را علاوه بر انسان برای سایر موجودات زنده گیاهی و جانوری تضمین می‌کند، زیرا که به خطر افتادن حیات گونه‌های مذکور سبب به هم خوردن تعادل زیست بوم و در نتیجه به خطر افتادن امکان بقای بشر میشود. با این حال حق برخورداری از محیط زیست سالم به عنوان یکی از نتایج مکمل احترام به نوع انسان و به عنوان یک حق مستقر و دارای وضعیت ثابت در حقوق بین‌الملل تلقی میشود. با توجه به اهميت موضوع محيط زيست و ضرورت حفاظت از آن به عنوان سرمايه ملي، اصل پنجاهم قانون اساسي نيز در اين زمينه مقرر داشته است: «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میگردد. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یاتخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است».
سرعت روند تخريب محيط زيست در سال‌هاي اخير مسئولان را بر آن داشت تا با تدوين طرح‌ها ولوايح و برنامه‌هايي اين روند را كندتر كنند و در اين راستا نيز برخي از برنامه‌ها اجرايي شد. براي مثال طرح بهره‌برداری از جنگل‌های کشور كه مطابق ماده ۶ برنامه بهینه سازی پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف شد اجرای طرح های جنگلداری را در شمال کشور به نحوی برنامه‌ریزی و مدیریت کند که چوب حاصل از بهره برداری جنگل، فقط از درختان آسیب دیده شامل شکسته، افتاده، ریشه کن، آفت زده و عملیات پرورشی تامین شود. بنابراين با توجه به مشکلات زیاد این طرح، وزیر جهاد کشاورزی در آبان 95 طرح حفاظت را به جای بهره‌برداری مطرح کرد. اما سال گذشته طرح ممنوعیت برداشت چوب از جنگل با طرح تنفس جنگل‌ها مبتنی بر برنامه ششم و مصوبه مجلس اجرايي شد. اين طرح شامل محورهایی با عنوان واردات چوب از خارج کشور، حفاظت کامل از جنگل‌های شمال کشور، ایجاد واحد‌های کار در هر حوزه آبخیز جنگل‌های شمال کشور، حل مشکل چرای دام، مبارزه با برداشت قاچاق چوب، ایجاد ذخیره‌گاه‌های جنگلی، ادغام دو سازمان و تشکیل وزارت منابع طبیعی و محیط زیست و تهیه برنامه‌ای با وحدت نظر بین کارشناسان و متخصصان قرار بود در قالب برنامه ششم اجرایی شود كه به ناگاه از سال چهارم اجرايي شد. اين در حالي‌است كه برخي نسبت به اجراي ناقص آن هشدارهايي را مطرح كرده‌اند.
خطر حذف جنگل وجود دارد
علی اکبری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس با انتقاد از اینکه وضعیت منابع طبیعی و جنگل‌های کشور بسیار شکننده و بحرانی است، به خانه ملت گفته‌است : اگر سرعت تخریب پوشش جنگل‌های ایران با وضعیت فعلی پیش رود تا آینده‌ای نزدیک هیچ جنگلی نخواهیم داشت و جنگل از کشور حذف میشود. اين نماینده مجلس، با بیان اینکه وضعیت جنگل‌های شمال با جنوب کشور متفاوت است، افزوده‌است : بهره‌برداری صنعتی از جنگل‌های شمال وضعیت بحرانی آن‌ها را رقم زده این در حالی است که در اغلب کشورها پس از برداشت، احیای درختان به فوریت در دستور کار قرار می‌گیرد. وی با بیان اینکه در احیای جنگل ضعف داریم از اجرای ناقص طرح تنفس انتقاد کرد و ادامه داد: متاسفانه با وجود تصویب طرح تنفس جنگل هنوز شاهد برداشت از جنگل‌های شمال هستیم در این رابطه باید طرح به صورت کامل اجرایی شود.
طرح تنفس جنگلهاي شمال
ایده تنفس جنگل‌های شمال در برنامه ششم توسعه در سال 95 تهیه و در سال 96 وارد مجلس شد تا برای یک دوره چهار ساله از سال 1396 تا سال 1400 اجرا شود در ماده 48 توقف و بهره‌برداری از جنگل‌ها مطرح شد و نیز در این برنامه ماده 38 آن با چند بند و تبصره که قانون برنامه ششم در مجلس تصویب شد و دولت را مکلف به اجرا کرد. در یکی از بندهای ماده 38 عنوان شده که همه طرح‌های جنگلداری باید تا پایان سال سوم اجرای طرح برنامه ششم به‌تدریج متوقف بماند. با وجود این برنامه و مصوبه مجلس، وزیر جهاد کشاورزی بدون برنامه عنوان کرد که باید همه طرح‌های جنگلداری از همان سال اول یعنی سال 96 متوقف شود که مهمترین عاملش نیز فشار برخی افراد خاص و فشار سیاسی مطرح بود.
خاک از آب بدتر است
علي‌اكبري با انتقاد از اینکه وضعیت خاک کشور از آب بدتر است، ادامه داد: شاید بتوان از مسیرهای گوناگون کمبود آب را جبران کرد اما تجدیدپذیری خاک نسبت به آب بسیار دشوار است بنابراین انتخاب مسیر پروژه‌های عمرانی باید با حساسیت لازم انجام شود تا به پوشش گیاهی و جنگل آسیب نرسد و از سویی منجر به جاری شدن سیلاب و تخریب خاک نشود.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس ، اجرای قانون را مهمترین راهکار بهبود وضعیت جنگل های کشور دانست و گفت: بهترین راهکار اجرای قوانین برنامه ششم به ویژه طرح تنفس جنگل است و در این رابطه خلأ قانونی نداریم. در سطوح شیب‌دار باید نسبت به ایجاد باغات و کاشت درخت حرکت کرد. با وجود اهمیت مقوله حفظ جنگل ها، اما محرومیت اهالی روستاهای جنگل‌نشین ، نبود مراکز اشتغالزا و پایین بودن درآمد باعث شده که جنگل‌ها همواره با وجود داشتن ارزش ذی قیمت که به عنوان طلای سبز شهرت دارند،تخریب و چالش بیایانی شدن زمین روند مخاطره‌ای خود را بیش از پیش داشته باشد. در اين زمينه ريیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته‌است: در 50 سال اخیر نزدیک به 30میلیون هکتار اراضی کشور به نوعی تبدیل به بیابان شده که معضلات بزرگی از جمله خشکسالی، مهاجرت، فرسایش خاک، پرشدن سدها، خشک‌شدن تالاب‌ها و کاهش محصولات زراعی و کم‌آبی را در پی داشته است.اين در حالي است كه تاثیر جنگل‌ها بر حفظ اکوسیستم و آینده ایران واقعيتي انكارنشدني است و به عبارت ديگر حيات افراد وابسته به سالم بودن محيط زيست است. در اين زمينه امیدواریم هماهنگی لازم بین طبیعت و ساخته‌های انسان صورت گیرد؛ یعنی میزان درختان برداشت شده با کاشت شده برابر باشد تا از حجم و تراکم‌شان کاسته نشودو بهره برداری از منابع طبیعی به گونه‌ای نباشد که جنگل‌های هیرکانی و ساير جنگلهاي كشور كه سرمايه ملي محسوب مي شوند آسیب جدی ببیند و چیزی از آن‌ها برای نسل‌های آینده باقی نماند.
سایر اخبار این روزنامه
ابز ار دیپلماسی بر ای نجات مرزبانان
بازيكنان پرسپوليس دل شير دارند
گوشـي در دسترس نيست
برخی صرافی‌ها پیاده نظام دشمن شدند
ساخت سياه «ويلاي سفيد»
روز گار سياه جنگلهاي سبز
حركت به سمت نواصولگرايي براي انتخابات ضروري است
چرا جلوي افت ۹۰ را نگرفتيد؟
اما و اگرهای قانون بازنشستگي
ابزار دیپلماسی برای نجات مرزبانان
هند از امضای مصوبه مکانیسم خرید نفت ایران با روپیه خبر داد
