سهم‌خواهی دستگاه‌های دولتی برای واگذاری اراضی بافت فرسوده تهران

اشکان نظام‌آبادی- مدل جدید احیای بافت فرسوده دولت که از ابتدا با تبلیغات فراوان بر «عدم عایدی برای دولت» کلید خورده بود حالا با بن‌بست «سهم‌خواهی» دستگاه‌های دولتی مواجه شده است.
رییس‌جمهور در آغاز این طرح اعلام کرده بود که قیمت زمین و منافع مالی برای دستگاه‌های دولتی صفر در نظر گرفته شده است اما حالا به نظر می‌رسد خود حسن روحانی کنترلی بر رفتار بدنه دولت برای همراهی در این طرح ندارد‌.
ابتدا نحوه جذب سرمایه‌گذار ساختمانی در طرح بازآفرینی شهری، واگذاری اراضی دولتی انتخاب شد. قرار بود این طرح با حذف «منافع درآمدی ناشی از فروش تجاری زمین‌های دولتی»، با هدف «فقرزدایی» و «بهبود کیفیت زندگی» در بافت فرسوده همراه شود‌.
قرار بود اراضی دولتی به عنوان فاز پایلوت طرح برای «هدایت توسعه‌گرها به سرمایه‌گذاری» استفاده شود‌. دولت اعلام کرده بود عایدی املاک دولتی (آپارتمان‌های نوساز)، در قالب واحدهای پشتیبان نوسازی‌های محله‌ای، در اختیار توسعه‌‌گرها قرار می‌گیرد و در ازای آن محلی برای سکونت موقتی مالکان املاک کلنگی، در اختیار آنها می‌گذارند‌.


پیش از این اخباری مبنی بر عدم همکاری دستگاه‌های دولتی در طرح بافت فرسوده منتشر شده بود‌.
به تازگی مدیرکل راه‌وشهرسازی استان تهران اعلام کرده است که تاکنون تنها وزارت راه‌وشهرسازی و شهرداری تکالیف خود را در اجرای این طرح انجام داده‌اند‌.
در آغاز اجرای طرح احیای بافت فرسوده رییس دولت تاکید کرد که دستگاه‌های دولتی موظف هستند اراضی متعلق به خود را در بافت‌های فرسوده در اختیار وزارت راه‌وشهرسازی بگذارند و این وزارتخانه باید برای ساخت خانه بخش خصوصی را دعوت به همکاری کند‌.
روحانی گفته بود: «در این فرآیند ۵۰ درصد سهم توسعه‌گر و ۵۰ درصد سهم مالک در بافت فرسوده است. ما زمین را همراه با خدمات برق، آب و مجوز کار مجانی در اختیار سازنده قرار خواهیم داد‌.»
با وجود این اظهارات هنوز هیچ یک از دستگاه‌های دولتی فرمان رییس‌جمهور را اجرا نکرده‌اند‌. روحانی صراحتا اعلام کرده بود: «در سال ۹۷ بنا شد دولت هر جا زمین دارد در اختیار وزارت راه‌و‌شهرسازی بگذارد و برای این کار تمام استاندارها اگر زمین دولتی می‌بینند، به ما بگویند‌.» روند فعلی اجرای طرح بازآفرینی شهری نشان می‌دهد که حتی استاندارها هم حرف روحانی را نخوانده‌اند؛ غفلتی که نشان می‌دهد هر یک از دستگاه‌های مسوول در دولت دوازدهم مسیر خود را می‌روند و به اظهارات رییس دولت کوچک‌ترین توجهی نشان نمی‌دهند‌.
مدیرکل راه‌وشهرسازی استان تهران می‌گوید: جز شهرداری و وزارت راه‌وشهرسازی، سایر دستگاه‌ها از واگذاری اراضی خود در بافت‌های فرسوده خودداری کرده‌اند‌. محمدنادر محمدزاده با اشاره به اینکه بسته‌های سرمایه‌گذاری جدیدی برای معرفی به توسعه‌گران تهیه کرده‌ایم درباره روند نوسازی بافت‌های فرسوده استان تهران می‌گوید: در بازآفرینی شهری، شهرداری تهران کارهای بزرگی از جمله ارائه پروانه رایگان برای نوسازی بافت فرسوده انجام
داده است‌.
او ادامه داد: وقتی درباره نوسازی بافت فرسوده صحبت می‌کنیم یعنی درباره 5/4 میلیون نفر یا یک میلیون و ۱۰۰ هزار خانوار صحبت می‌کنیم که این کار بزرگی است‌. او با بیان اینکه نمی‌توانیم بازآفرینی تهران را جدا از شهرستان‌های آن بررسی کنیم می‌گوید: ستاد ملی بازآفرینی کشور را با محوریت استان تهران با ۲ بخش شهر تهران و شهرستان‌های تهران ایجاد و با شهرداری‌ها جلسات متعددی برگزار کردیم، اقدامات خوبی صورت گرفت، سهم جمعیتی و منابع مرتبط مالی را مورد بررسی قرار دادیم‌.
محمدزاده گفت: با توجه به اینکه رییس‌جمهور در حوزه بافت فرسوده فعالیت ویژه‌ای از جمله معرفی اراضی برای ساخت‌وساز به توسعه‌گران را در نظر گرفته، اقدامات زیادی در این رابطه صورت گرفته است‌. او ادامه می‌دهد: به جز وزارت راه‌وشهرسازی و شهرداری هنوز نتوانستیم اراضی از سایر نهادها دریافت کنیم. این اراضی برای ۲۰ هزار واحد مسکونی در استان تهران است که از این میزان هفت هزار واحد آن برای شهر تهران است‌.
سهم‌خواهی دستگاه‌های دولتی از منابع
عضو هیات مدیره شرکت بازآفرینی شهری هم در این مورد با تاکید بر لزوم هماهنگی دستگاه‌های مدیریت شهری در تعیین اولویت نوسازی و بهسازی محلات گفت: دستگاه‌های مدیریت شهری سهم‌خواهی از منابع بازآفرینی شهری را کنار بگذارند و به دنبال منافع عمومی باشند‌.
مجید روستا با اشاره به اینکه دولت در بین کنشگران، نقش تسهیل‌گری و حمایت‌گری دارد، می‌گوید: هر خدمتی مانند ساخت مدرسه و درمانگاه، راه‌اندازی شبکه آب و فاضلاب به سود همه دستگاه‌هاست اما متاسفانه چنین دیدگاهی در ادبیات مدیریت شهری کشور اعم از شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های مدیریتی وجود ندارد‌.
او تصریح می‌کند: اگر منابعی به یک شهر و محله اختصاص داده می‌شود، دستگاه‌های مدیریت شهری، باید سهم‌خواهی دستگاهی را کنار بگذارند و همه به یک جمع‌بندی در تشخیص اولویت‌ها و نیاز‌های شهری برسند‌.
او با بیان اینکه 59 دفتر در محله‌های دارای اولویت راه‌اندازی شده تا عدم تمایل مالکان برای تجمیع بررسی و راهکارهای تحقق آن پیدا شود، می‌گوید:‌ 2700 محله با جمعیت 19 میلیون نفر در 140 هزار هکتار بافت فرسوده در کشور داریم که ساماندهی همزمان این محلات به دلیل وسعت و محدودیت منابع به هیچ وجه امکان‌پذیر نیست‌.
او ادامه داد: طبق برنامه زمان‌بندی، دولت سالانه 270 محله را بازآفرینی کند و ابعاد بازآفرینی را که شامل خدمات کالبدی، اجتماعی و اقتصای همزمان در این محلات است، پیش ببرد‌.
بنابراین پیش‌بینی می‌شود طی دو برنامه ششم و هفتم توسعه، بازآفرینی 2700 محله طی 10 سال انجام شود‌.
روستا اعلام می‌کند: بر اساس مصوبه دولت، در شهر تهران تسهیلات 50 میلیون تومانی در قالب تسهیلات نوسازی مسکن به مردم اعطا می‌شود‌.
همچنین مقرر شده 30 درصد منابع شهرداری‌ها و 70 درصد منابع دستگاه‌های دولتی صرف توسعه خدمات زیرساختی در محدوده‌های هدف شود‌. همچنین وزارت نیرو سالانه تا سقف 350 میلیارد تومان تقسیط و تخفیف در حق انشعابات و شهرداری‌ها معافیت پایان کار و پروانه ساختمانی را در دستور کار دارند و بناست هزینه‌های غیرساختمانی مانند نظام مهندسی و بیمه تامین اجتماعی و‌.‌.‌. رایگان باشد‌.
عضو هیات‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران ادامه می‌دهد: «بر اساس برآوردها، مجموعه ابزارهای تشویقی دولت بدون در نظر گرفتن وام 50 میلیون تومانی، هزینه ساخت هر متر مربع خالص، برای مردم 500 هزار تومان تخفیف در پی دارد.» به گفته روستا، یکی از سیاست‌های برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار تضمین امنیت سکونت در محدوده سکونتگاه‌های غیررسمی است‌.
به همین دلیل به دنبال این هستیم که سند مالکیت را تعیین تکلیف کنیم تا مردم بتوانند با استفاده از تسهیلات و یارانه‌های دولتی و با مشارکت یکدیگر مسکن خود را بسازند‌.