بوی نفت در بورس پیچید

هادی مومنی- بالاخره بعد از سال‌ها برنامه‌ریزی، سنگ‌اندازی و حتی تغییر ماهیت اصلی بازار هدف، برای اولین بار روز گذشته نفت‌خام در بورس انرژی عرضه و معامله شد تا علاوه بر شکسته شدن انحصار فروش نفت در ایران که ازسوی وزارت نفت مدیریت و اجرا می‌شد، گام تازه‌ای برای دور زدن تحریم‌های نفتی که از 13 آبان‌ماه توسط آمریکا اعمال می‌شود، یک هفته قبل از اجرای آن برداشته شود. هر چند در آغاز قرار بود یک بازار به عنوان بورس نفت به صورت اختصاصی برای عرضه و معامله طلای سیاه در ایران شکل بگیرد اما به هر حال با اندکی تغییر در استراتژی‌ها از بسترهای بازار سرمایه و بورس انرژی برای تحقق این رویا استفاده شد تا ایران که یکی از سه کشور صادر‌کننده بزرگ نفت در دنیاست بتواند از ظرفیت‌های موجود در فضایی که تحت تاثیر محدودیت‌های شدید فروش این کالای ارزشمند به خاطر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار دارد استفاده کند. به طور مشخص اگر عرضه نفت‌خام در بورس به صورت منظم ادامه داشته باشد و خبری از «دست‌های پشت پرده، امضاهای طلایی و سفارش یقه‌سفیدها» نباشد می‌توان خوش‌بین بود به این مساله که این راهبرد جدید بازارهای تازه‌ای را برای ایران در جهت فروش نفت در جهان ایجاد می‌کند تا اندکی از فشار محدودیت‌های فروش طلای سیاه برای ایران از کانال بورس کاهش یابد.
جزئیات اولین عرضه نفت‌خام
در این زمینه مدیرعامل بورس انرژی گفت: در اولین روز عرضه نفت‌خام، سه خریدار در هشت معامله، ۲۸۰ هزار بشکه نفت‌خام را خریداری کردند و اسم خریداران براساس قوانین بورس محرمانه است. سیدعلی حسینی افزود: براساس قانون برنامه ششم توسعه، ‌روز گذشته برای نخستین بار‌ نفت‌خام سبک صادراتی توسط شرکت ملی نفت در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه شد. وی گفت: حجم عرضه یک میلیون بشکه بود که از این تعداد ۲۸۰ هزار بشکه نفت‌خام با قیمت ۷۴ دلار و ۸۵ سنت مورد معامله قرار گرفت.
معاملات هفتگی


حسینی افزود: امیدواریم براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته به طور منظم حداقل هفته‌ای یک‌بار این معاملات انجام شود. مدیرعامل بورس انرژی اضافه کرد: محدودیتی برای حضور خریداران وجود ندارد و همه شخصیت‌های حقوقی می‌توانند حضور داشته باشند. حسینی با اشاره به اینکه روز گذشته سه شرکت برای خرید حضور داشتند گفت: این سه شرکت در هشت بار‌ معاملات خود را به سرانجام رساندند و سقف خرید برای هر خریدار یک میلیون بشکه و کف خرید برای هر خریدار ۳۵ هزار بشکه مشخص شده بود. وی ادامه داد: قیمت پایه توسط عرضه‌کننده ثبت می‌شود و خریدار براساس رقابت قیمت را تعیین و خرید می‌کند. حسینی گفت: ‌امیدواریم در یک فضای شفاف این عرضه ادامه پیدا کند.
محرمانه بودن اسامی خریداران
مدیرعامل بورس انرژی درخصوص پرداخت وجه این معاملات بیان کرد: ۲۰ درصد این معاملات به صورت ریالی و ۸۰ درصد به صورت ارزی خواهد بود و همچنین بانک‌های دولتی و خصوصی منتخب شرکت ملی نفت‌ این مبادلات را انجام می‌دهند. وی در ادامه گفت: هر خریدار ابتدا باید کد معاملاتی از طریق کارگزاری اخذ و ۱۰ درصد پیش‌پرداخت نقدی را به حساب سپرده‌گذاری مرکزی واریز کند و به این ترتیب می‌تواند در معاملات شرکت کند. این مقام رسمی افزود: سامانه معاملاتی بورس انرژی الکترونیکی است و اسم خریداران در سامانه بورس انرژی براساس قوانین بورس محرمانه است.
مشارکت خارجی‌ها
مدیرعامل بورس انرژی معتقد است خارجی‌ها می‌توانند با دریافت کد معاملاتی از بورس اقدام به خرید محموله‌های نفت‌خام ایران از طریق بورس انرژی کنند. وی در توضیح این موضوع گفت: تاکنون بیش از ۱۰۰ کد معاملاتی توسط خارجی‌ها در بورس انرژی دریافت شده که می‌توانند از طریق آن اقدام به خرید محموله‌های نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی کنند. وی با اشاره به اینکه شرکت‌های حقوقی با پرداخت ۱۰ درصد ارزش تقریبی معامله به عنوان پیش‌پرداخت می‌توانند در این معاملات شرکت کنند گفت: ماخذ قیمت این عرضه، نفت‌خام برنت است که از نشریه پلت استخراج می‌شود که این نشریه یک نشریه بین‌المللی است و مورد استناد بازیگران نفت‌خام قرار می‌گیرد.
تغییر عرضه نفت‌خام
از سوی‌ دیگر‌ رییس سازمان بورس اعلام کرد: اطلاعیه‌های عرضه نفت‌خام منعطف‌تر می‌شوند. شاپور محمدی با تاکید بر اینکه چنانچه اطلاعیه‌های عرضه نفت‌خام نیاز به تعدیل‌ داشته باشد به طور حتم انجام خواهد شد، عنوان کرد: در حال حاضر مشتریان قبلی شرکت نفت و اشخاص علاقه‌مند به قراردادهای مالی نفت می‌توانند امروز در رقابت شرکت کنند. بر اساس این گزارش، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار پیرامون آخرین اقدام‌ها برای عرضه محموله یک میلیون بشکه‌ای نفت‌خام سبک ایران در بورس انرژی به فارس گفت: اطلاعیه عرضه این محموله که توسط کارشناسان و متخصصان شرکت ملی نفت ایران طراحی شده از ویژگی مناسب برخوردار است و مباحث مربوط به بازار سرمایه آن نیز در بورس انرژی و سپرده‌گذاری مرکزی طراحی شده است.
ویژگی محموله‌های نفتی
وی با بیان اینکه پیرامون ویژگی محموله‌های نفتی، از تخصص شرکت ملی نفت بهره گرفته شده یادآور شد: این طراحی از نگاه ناظران بازار سرمایه مناسب تلقی می‌شود و می‌تواند مشتری مختص خود را جذب کند. دبیر شورای عالی بورس افزود: هر چند راجع به اینکه این طراحی‌ها باید از انعطاف بیشتری برخوردار باشد، می‌توان بررسی‌هایی را انجام داد اما در اطلاعیه عرضه‌های بعدی نفت‌خام نیز با توجه به بازار‌سنجی و تجربه بالای وزارت نفت به طور حتم می‌توان متناسب با سلایق خریداران و بازار، فضای لازم برای خریداری نفت‌خام ایران از سوی اشخاص مختلف را فراهم کرد.
عرضه‌های آتی
محمدی از عرضه نفت‌خام در بورس انرژی به عنوان یک تحول بزرگ در بازار نفت ایران یاد کرد و افزود: این بستر برای سرمایه‌گذاران نیز فرصت حضور در بازار نفت ایران را ایجاد خواهد کرد که با پیشقدم شدن وزارت نفت برای راه‌اندازی این بازار، انتظار می‌رود پس از عرضه محموله یک میلیون بشکه نفت‌خام سبک ایران در بورس انرژی، در عرضه‌های آتی پیشنهادهای خریداران جمع‌آوری و از نتایج نظر‌سنجی‌ها برای بهبود مستمر معاملات نفت‌خام در بازار سرمایه استفاده می‌شود. رییس سازمان بورس درباره تعداد متقاضیانی که تا‌کنون از طریق بازاریابی و یا سپرده‌گذاری وجوه تضمین برای شرکت در معامله ابراز تمایل کرده‌اند پاسخ داد: در حال حاضر شرکت ملی نفت مشتریانی را که از قبل با آنها همکاری و معامله داشته برای حضور در بورس انرژی تشویق می‌کند تا در این رقابت شرکت کنند همینطور اشخاصی که ممکن است به قراردادهای مالی نفت علاقه‌مند باشند و آن دسته از اشخاص تازه ورود به بازار سرمایه، طبق شرایط اعلامی امکان حضور در روز عرضه را خواهند داشت و هیچ محدودیتی برای حضور خریداران وجود ندارد.