تشويش مجازي

لايه‌هاي قدرت در كشور ما بعد از آنكه دريافتند رقابت در فضاي حقيقي جامعه چندان توفيقي به حال آن‌ها ندارد براي رسيدن به منافع خود به سراغ فضاي مجازي رفتند و سعي كردند كنترل آن‌ فضا را برعهده بگيرند؛ اقدامي كه به دليل گسترده بودن اين فضا كارآيي لازم را نداشت. اين رويه سبب شده بود تا اخبار و شايعاتي براي رقابت‌هاي مختلف ميان جريان‌هاي حاضر در كشور برسر فضاي‌مجازي به گوش برسد.
يك واگذاري حاشيه‌دار
براي مثال رسانه‌اي به نام پيوست چندي پيش در گزارشي نوشت كه بعد از مشخص شدن بررسی طرح «خروج مدیریت ورود اینترنت بین‌الملل از بدنه دولت و واگذاری آن به نیروهای مسلح » در کمیسیون فرهنگی مجلس، حالا برخی کارشناسان مطرح شدن چنین طرحی در این نهاد را راهی برای تشدید تحریم کشور می‌دانند. در این زمینه رضا ایازی، مشاور حقوقی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، در گفت‌وگو با پیوست اعلام می‌کند که در وضعیتی که زمزمه‌هایی برای تحریم فناوری‌های ایران از سوی آمریکا شنیده می‌شود، بررسی چنین طرحی در مجلس به نفع کشور نیست. او در توضیح می‌گوید:«متاسفانه به دلیل تحریم‌های بین‌المللی بسیاری از نهادهای نظامی ما تحت تاثیر این تحریم قرار گرفته‌اند؛ بنابراین وقتی قرار باشد کنترل ورود اینترنت به کشور هم به یک نهاد نظامی داده شود، این بهانه را به آمریکا داده‌ایم تا ما را در بخش اینترنت هم تحریم کند». بعد از انتشار خبر پیوست در خصوص واگذاری کنترل ورود اینترنت به یک نهاد نظامی، برخی نمایندگان مجلس و همچنین کاربران در شبکه‌های مجازی این ادعا را مطرح کردند که در بسیاری از کشورها کنترل ورود اینترنت در اختیار نهاد‌های نظامی است. اما ایازی این ادعا را رد می‌کند و می‌افزاید:‌«چنین ادعایی درست نیست و اگر هم در کشورهای مختلف چنین اتفاقی رخ دهد، این کار در پشت پرده و طی یک توافقات سیاسی و درون سیستمی انجام می‌شود و هیچگاه کشورها این کارشان را فریاد نمی‌کشند؛ چراکه در مجامع بین‌المللی دچار مشکل خواهند شد». او همچنین تصریح می‌کند که در دنیا مرزی به نام مرز دیجیتال به لحاظ قانونی وجود ندارد که براساس این مرز کنترل و مدیریت آن به نیروهای مسلح سپرده شود؛ نیرويی که به خوبی تاکنون از مرزهای هوایی، زمینی و دریایی پاسداری کرده است. به باور این کارشناس مدیریت ورود و خروج پهنای‌باند در کشور یک کار تخصصی است و واگذاری این کار به نهادی غیرتخصصی منطقی نخواهد بود. ایازی در این زمینه می‌گوید:«مشخص نیست که بررسی چنین طرحی در مجلس با چه هدفی در حال پیگیری است و قرار است کدام مشکل را حل کند؛ چرا که اگر بحث بر سر مدیریت و نظارت است، شرکت زیرساخت با تخصص و علم کامل به این موضوع کار مدیریت و نظارت ورود اینترنت به کشور را انجام می‌دهد. در این شرایط چه مشکلی به وجود آمده که برخی نمایندگان مجلس به دنبال این هستند که نیروی نظامی را وارد این کار کنند». ایازی با اعلام اینکه بررسی چنین طرحی در مجلس تنها باعث تقویت تحریم اینترنت کشور از سوی آمریکا می‌شود و هیچ منفعتی برای کشور ندارد،تایید می‌کند که اگر این طرح به اجرا گذاشته شود، آینده کاری وزارت ارتباطات نیز به خطر خواهد افتاد؛ چرا که در حال حاضر اپراتورهای بین‌المللی تنها حاضر با فعالیت با یک نهاد متخصص و فنی برای فروش پهنای باند هستند، نه یک نهاد نظامی. اين رسانه ادامه داد كه با پیگیری‌های پیوست از برخی از نمایندگان مجلس مشخص شد که طرحی برای جدا کردن مدیریت ورود اینترنت بین‌الملل از کشور و واگذاری آن به سازمان پدافند غیر عامل ( زیرمجموعه نیروهای مسلح) در حال پیگیری است. این ایده در ماده ۱۲ طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی گنجانده شده است. طرحی که براساس ادعای اعضای کمیته ارتباطات مجلس به پیوست دارای مشکلات اساسی است.
تكذيب يك ادعا


حواشي و اظهارات متناقض در اين‌باره فضاي كشور را فراگرفته بود تا اينكه احسان قاضی زاده هاشمی، رييس فراکسیون فضای مجازی ضمن اعلام موجودیت این فراکسیون با ۷۱ عضو، تصریح کرد: مجلس طرحی برای واگذاری زیرساخت اینترنت و فضای مجازی به نیروهای مسلح ندارد.وي بيان کرد: مجلس شورای اسلامی از اسفند سال گذشته به صورت ویژه به موضوع فضای مجازی ورود پیدا کرد و با برگزاری جلسه غیرعلنی چهار ساعته به صورت خاص به حوزه فضای مجازی پرداخت. قاضي‌زاده ادامه داد: با توجه به اینکه فضای مجازی تاثیر بسیار مهمی در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد و آثار آن را حتی می‌توان در بحران اخیر ارزی مشاهده کرد، مجلس ابتدا تصمیم گرفت که ضمن تشکیل یک کمیسیون ویژه برای حوزه فضای مجازی و همچنین تشکیل کمیته‌ای در ذیل کمیسیون فرهنگی با عنوان کمیته فضای مجازی با تعداد چهار نماینده فعالیت خود را آغاز کند اما با توجه به اهمیت این فضا فراکسیونی متشکل از 71نماینده مجلس با حضور نمایندگانی از کمیسیون‌های مختلف تشکیل شد. نماینده مردم فریمان، سرخس، بخش‌های احمدآباد ورضویه در مجلس یادآور شد: پیش از این مجلس، فراکسیون‌هایی در حوزه رسانه، اطلاع‌رسانی، مطبوعات و روزنامه‌نگاری داشت اما فراکسیون فضای مجازی یک فراکسیون همه‌جانبه‌نگر به فضای مجازی است و ارتباطات خوبی را با شورای عالی فضای مجازی و همچنین قرارگاه ویژه فضای مجازی در نیروهای مسلح برقرار کرده است. این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مقرر است فراکسیون فضای مجازی در دو عرصه ورود جدی داشته باشد، اول اینکه در حوزه تقنینی شاهد این هستیم که در اکثر کشورهای دنیا بیش از 15 تا 20 قانون در این حوزه وجود دارد اما قوانین موجود در ایران تنها چهار قانون است. قاضی‌زاده هاشمی ادامه داد: پیشرفت‌ها در عرصه فضای مجازی قانون‌گذار را ناچار به تطبیق مسائل فضای مجازی با مشکلات جامعه می‌کند و در این زمینه نیاز است برای جرايمی که در کشور رخ می‌دهد، قوانین ما پاسخگوی نیاز این فضا باشد. وی افزود: در مسائل اقتصادی موضوعاتی مانند وجود هکرها، نفوذ در شبکه‌های بانکی و سرقت‌های اینترنتی وجود دارد که موضوعات حقوقی و تقنینی در این حوزه متفاوت از سایر حوزه‌هاست. رييس فراکسیون فضای مجازی اضافه کرد: دلیل تاخیر در اعلام موجودیت فراکسیون فضای مجازی این بود که قرار بود پیش از این یک کمیسیون ویژه فضای مجازی در مجلس تشکیل شود اما این کمیسیون تشکیل نشد و سرانجام با همفکری با اعضای کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی به این نتیجه رسیدیم که این فراکسیون را برای ساماندهی در حوزه تقنینی و ارتباط با سایر نهادها و قرارگاه‌های فضای مجازی در کشور تشکیل دهیم. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس افزود: در حال حاضر طرحی در کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص ساماندهی و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی در دست تدوین است و این طرح در حال حاضر در مرحله کارشناسی بوده و پیش‌نویس اولیه آن با اخذ نظریه مرکز پژوهش‌ها و کارشناسان حوزه فضای مجازی در دست تدوین است. وی ادامه داد: امیدواریم با همت کارشناسی که در کمیسیون فرهنگی مجلس وجود دارد بتوانیم تا پایان سال مصوبه‌ کمیسیون فرهنگی درخصوص این طرح را سریع‌تر به صحن علنی مجلس ارائه دهیم؛ چرا که ما در این حوزه فاقد قانون هستیم و هیچ محل تقنینی برای پیام‌رسان‌هاي داخلی و پیام‌رسان‌های خارجی وجود ندارد. رييس فراکسیون فضای مجازی مجلس درباره طرحی در خصوص واگذاری زیرساخت اینترنت و فضای مجازی به نیروهای مسلح گفت: چنین طرحی در حال حاضر در مجلس مطرح نشده است؛ البته بحثی در خصوص فضای فرکانسی در کشور مطرح شده است که بر این اساس سیاست‌گذاری به این شکل است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئول آن است اما در فضای اینترنت طرحی در مجلس مطرح نشده است. قاضی زاده هاشمی یادآور شد: در حوزه فرکانس، بهره‌برداران زیادی در کشور وجود دارند که از جمله آنان باید به نیروهای مسلح، سازمان صدا و سیما و سازمان هواپیمایی کشوری اشاره کرد که سهم استفاده و انحصار همه این نهادها و دستگاه‌ها باید رعایت و محفوظ شود اما بحث واگذاری اینترنت و فضای مجازی به هیچ یک از این نهادها مطرح نیست.
هياهويي پوچ
بي شك فضاي‌مجازي به دليل قدرتي كه دارد، مي‌تواند جريان‌هايي كه اين عرصه را در كف خود داشته باشند به قدرتي برساند كه ساير مولفه‌هاي قدرت توانايي برابري در مقابل آن را نداشته باشند؛ براي همين شايد جدالي ميان جريان‌هاي مختلف در كشور وجود داشته باشد ولي اين رويداد نيازمند اجازه مجلس و دستگاه‌هاي تصميم‌گير است تا نه برخي جريان‌ها براي اين فضا دندان‌تيز كنند و نه عده‌اي براي اين رويداد نگران باشند. در آخر بايد گفت اگر هر اقدامي از مسير قانوني و با نظر خواهي از مردم يا نمايندگان آن‌ها صورت گيرد، مي‌تواند كمك فراواني به پيشرفت و عدالت در كشور كند، واقعه‌اي كه همچنان ايران تشنه رسيدن به آن است.