گزارش « همدلی» از دلایل بی‌رغبتی سازندگان به سرمایه‌گذاری در بازار ساخت و ساز مسکن

مردم نمی‌خرند، سازندگان نمی‌سازند
در نیمه دوم سال 96 قیمت مصالح ساختمانی 37 درصد افزایش یافت
همدلی| گروه اقتصادی- بازار ساخت و ساز چند سالی می‌شود که دیگر تکاپویی ندارد. آمار رسمی هم این اتفاق را تایید می‌کند. زمستان سال گذشته بود که مرکز آمار ایران در گزارش خود نوشت : در سال 1396، 65 هزارو 118 پروانه واحد مسکونی برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران صادر شده است که نسبت به سال 95 در حدود 1،4 درصد کاهش نشان می‌دهد. این روند طی سال‌های پیش از آن نیز در نوسان بوده است. بر اساس گزارش‌های انجام شده و با استناد به آمارهای رسمی، طی سال‌های 91 تا 95 تعداد صدور پروانه‌های ساختمانی در کل کشور، از 60 هزار به 24 هزار پروانه ساختمانی در سال 95 رسیده است. یک حساب و کتاب ساده نشان می‌دهد در این سال‌ها تعداد صدور پروانه‌های ساختمانی در حدود 40 درصد کاهش پیدا کرده است. دست‌اندر کاران حوزه ساخت و‌ساز دلایل مختلفی را در خصوص روند کاهشی صدور پروانه‌های ساختمانی دخیل می‌دانند، همچنین که بسیاری از آنها این روند را نگران کننده نمی‌دانند.
رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران در این باره معتقد است: بازار به اندازه کافی اشباع شده است و نیازی به ساخت واحدهای مسکونی جدید نیست. حسن محتشم در گفت‌و‌گو با « همدلی» در این باره می‌گوید: «بازار ساخت و ساز در حالت نرمال قرار ندارد. مردم توان مالی خرید ندارند، روی این حساب بسیاری از سازندگان هم دست نگاه داشته و فعلا در این بازار سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.»


محتشم در عین حال بر این باور است: « بانک‌ها باید به کمک بازار بیایند و بار ارائه تسهیلات کمی بازار ساخت و ساز را تکان دهند. » محتشم در حالی از عدم حمایت سیستم بانکی از سازندگان انتقاد می‌کند که آخرین آمارها از ارائه تسهیلات بانکی به سازندگان حکایت از آن دارد که تا اوایل سال جاری سه نوع وام در اختیار سازندگان قرار گرفته است. رقم این وام‌ها به تناسب منطقه و شهر از 70 ، 90 و ۱۱۰ میلیون تومان بوده است. با این وجود ساخت و ساز هنوز رونق نگرفته است. همین نکته باعث شده تا رضا خانی، یکی از دست‌اندرکاران حوزه ساخت مسکن بگوید:« مشکل از تامین مالی نیست، مساله اصلی طمع سازندگان مسکن است.» او برای مصداقی‌تر شدن اظهار نظر خود قدری به سال‌های گذشته نگاه می‌کند و می‌گوید: تا اواخر دهه 80 که هنوز بازار مسکن و ساخت و ساز از نفس نیفتاده بود، بسیاری از سازندگان، یا بهتر بگویم، سرمایه‌‌دارانی که برای دریافت سود بیشتر به حوزه بازار ساخت و ساز روی آورده بودند، دیگر به سودهای زیر 300 درصد قانع نبوند.» آنطور که این دست‌اندرکار بازار ساخت و ساز توضیح می‌دهد: «سودهای کلان در نهایت موجب اشباع و در نهایت رکود تورمی بازار مسکن شد.»
اتفاقا کارشناسان اقتصادی نیز بارها در این باره صحبت کرده‎‌اند، در خصوص رکود تورمی که از سویی به مشکلات اقتصادی و کاهش سطح درآمد مردم ارتباط دارد و هم به گران ماندن واحدهای مسکونی.
به هر حال این سازنده با وجود اینکه باور دارد سال‌هاست به دلیل مشکلات بی شمار اقتصادی اصل هدف ساخت و ساز به حاشیه رانده شده است، نمی‌تواند طمعی را که به قول او برخی همکارانش از سود ساخت مسکن داشتند، انکار کند.
پای بانک‌ها در میان است
از سوی دیگر، بسیاری دیگر از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند برای ارائه تحلیل درست از اتفاقی که برای بازار ساخت و ساز افتاد باید نگاهی نیز به عملکرد بانک‌ها داشت. اشاره این کارشناسان دقیقا به اتفاق نا مبارکی است که از آن به عنوان بنگاهداری بانک‌ها یاد می‌شود. اوایل دهه 80 بود که طمع سود بیشتر، بسیاری از بانک‌ها را به سوی سرمایه‌گذاری در بازار مستغلات کشاند. به گواه آنچه اتفاق افتاده وقتی بازار مسکن در همان سال‌ها 90 یا 91 از نفس افتاد، هم بازار ساخت و ساز دیگر جان نگرفت و هم بانک‌ها دیگر نتوانستند روی پای خود بایستند. هر چه بود باعث شد ساخت و ساز مسکن بیش از آنکه به خانه‌دار شدن اقشار جامعه تبدیل شود به اقلام و کالایی لوکس تبدیل شود.
افزایش 37 درصدی قیمت مصالح
در کنار همه این مشکلات باید گرانی لجام‌گسیخته قیمت مصالح ساختمانی را نیز به دیگر دلایل رکود ساخت و ساز در کشور اضافه کرد. مرکز آمار ایران از افزایش متوسط ۳۷.۷ درصدی قیمت مصالح ساختمانی طی نیمه دوم سال ۹۶ در مقایسه با نیمه دوم سال ۹۵ خبر داد. مطابق آمار منتشر شده از مرکز آمار ایران چوب چهار تراش خارجی با 88.2 درصد دارای بیشترین افزایش و کول سیمانی با 11.4 درصد دارای بیشترین کاهش در متوسط دوره قبل بوده است.
مقایسه متوسط قیمت این دوره با دوره مشابه سال قبل نشان می‌دهد بیشترین افزایش قیمت مربوط به ورق برنز با 106.9 درصد و بیشترین کاهش قیمت مربوط به پلاستوفوم با 7.3 درصد بوده است.
بر این اساس قیمت سنگ پلاک صیقلی تراورتن سفید درجه یک در نیمه دوم سال گذشته نسبت به نیمه دوم سال 95 بالغ بر 59.8 درصد افزایش یافته است. این نرخ در مقایسه با نیمه اول سال 96 نیز 18.5 درصد افزایش نشان می‌دهد. قیمت آجرماشینی سوراخ‌دار سفید 5.5 سانتی (قالب) در شش ماه دوم سال گذشته نسبت به شش ماه اول 96 بالغ بر 18.2 درصد و نسبت به 6 ماه دوم سال 95 بالغ بر 42.6 درصد گران شده است.
قیمت بلوک سفالی آجر تیغه نیمه دوم سال گذشته 3330 ریال بوده که نسبت به نیمه اول سال 96 حدود 1.2 درصد کاهش و در مقایسه با مدت مشابه سال 95 شش درصد افزایش یافته است. هر تن ماسه شسته در نیمه دوم سال گذشته 25 هزار و 785 تومان بوده که نسبت به قیمت هر تن ماسه در نیمه اول پارسال 11.4 درصد و نسبت به نیمه دوم سال 95 حدود 38 درصد افزایش یافته است.