نگاهی به نمایشگاه گروهی چیدمان «پانگ‌آ» در گالری ابد

مهاجرت رویایی است که می‌تواند در یک چشم بر هم زدن تبدیل به کابوسی سیاه شود. دغدغه بسیاری از جوان‌های ایرانی این روزها مهاجرت است. برخی بعد از اتمام تحصیل و به امید راه یافتن به دانشگاهی بهتر بار و بندیل‌شان را جمع می‌کنند و قدم در راهی جدید می‌گذارند. برخی به نیت پیدا کردن کار راهی کشوری تازه می‌شوند و برخی دیگر هم به بهانه پناهنده شدن. دنیایی که می‌تواند هم بهشت باشد و هم جهنم. هم آرزوهایشان را برآورده کند و هم هر آنچه دارند به باد دهد.
در روزهای آخر مهرماه گالری اَبد میزبان نمایشگاه چیدمان «پانگ آ» بود. نمایشگاه گروهی حاصل همکاری آرزو زرگر، نادیا سجاد و مائده کدخدا‌زاده. در استیتمنت این نمایشگاه آمده است:
«بقا، میل به زندگی بهتر و کسب تجربه می‌تواند مهاجرت را در پی داشته باشد. انگیزه‌های فردی، وجه افتراق میان مهاجرت انسانی با مهاجرت زمین‌شناختی و زیستی است. مهاجرت تغییری دو سویه است؛ علاوه بر آنکه می‌تواند مناسبات اجتماعی چون سرمایه، دانش، توسعه و نوسازی را دگرگون نماید، سبب دگردیسی آداب، سنن، تغییرات هرم سنی و ساختار ژنتیکی در یک جمعیت می‌شود.»
سه اتاق تو در تو


گالری ابد در محله گیشاست. برای رسیدن به نمایشگاه «پانگ آ» باید چند پله چوبی را بالا بروید و آنگاه وارد سالن گالری خواهید شد. اولین چیزی که در نمایشگاه چیدمان «پانگ آ» توجه شما را جلب می‌کند صدایی است که از حرکت جعبه کوچکی روی زمین به گوش می‌رسد. صدایی که بی‌شباهت به صدای حرکت چمدان‌های مسافران در فرودگاه نیست.
نمایشگاه شامل سه اتاق مجزاست که به هم راه دارد. در اتاق سمت راستی یکسری جعبه‌های کارتونی خالی است، یک دستگاه کاموایر و دیواری نخی که اتاق را به دو قسمت تقسیم کرده است؛ هدفونی هم گوشه اتاقی و ویسی کوتاه را پخش می‌کند. قرار است بازدید‌کنندگان نمایشگاه دلنوشته یا شیئی را درون جعبه‌های مقوایی بگذارند و از طریق کاموایر به آن طرف مرز نخی فرستاده شود. طبق گفته آرزو زرگر از هنرمندان این نمایشگاه، قرار است جعبه‌ها در نمایشگاه مشابهی در ونکوور کانادا توسط مراجعه‌کنندگان کانادایی باز شوند.
اتاق دیگر شامل یک مکعب بزرگ است که دو پنجره مربعی کوچک دارد؛ پنجره‌هایی که توسط تعدادی ذره‌بین مصنوعی پوشانده شده‌اند. درون مکعب ویدئو آرتی در حال پخش است و دور تا دور مکعب را کلماتی به زبان انگلیسی احاطه کرده است.
در اتاق آخر نیز مجموعه‌ای از مدارک شناسایی نادیا سجاد از هنرمندان این نمایشگاه است؛ مدارکی که کنار هم بی‌شباهت به کارت‌ شناسایی و نقشه کانادا نیستند.
نمایشگاه ما
آرزو زرگر از هنرمندان این نمایشگاه به صورت مکرر با مراجعه‌کنندگان صحبت می‌کند و از کارها سخن می‌گوید. ما هم چند دقیقه‌ای با او در مورد نمایشگاه «پانگ آ» هم‌کلام می‌شویم. او دانش‌آموخته زمین‌شناسی و همچنین کارشناسی ارشد صنایع‌دستی است.
او در مورد چگونگی پدید آمدن این نمایشگاه می‌گوید: «بر‌خلاف آنچه از نمایشگاه گروهی در ذهن دارید، همه آنچه در نمایشگاه ما قرار دارد از طریق همفکری اعضا ساخته شده است. هیچ اثری متعلق به فرد خاصی نیست. ما مقدمات این نمایشگاه را از آذر‌ماه سال گذشته شروع کردیم و در فروردین‌ماه امسال نیز با گالری به توافق رسیدیم. کار چیدمان آثار نیز از دو هفته قبل آغاز شد.
این نمایشگاه حاصل سه تفکر و نگاه و زیست متفاوت است. یکی از ما به مدت 18 سال است در کانادا ساکن است، دیگری بین رفتن و ماندن مردد است و یک نفر دیگر برای مهاجرت تمام تلاشش را انجام می‌دهد.
او در مورد چرایی برپایی این نمایشگاه می‌گوید: «دلیل اصلی برپایی نمایشگاه ما ایجاد دیالوگ بین کسانی است که قصد مهاجرت دارند یا بهتر است بگویم تفکری دوباره در مورد چیزهایی که بعد از مهاجرت از دست می‌دهیم و چیزهایی که به دست خواهیم آورد.»
در نمایشگاه «پانگ آ» آنچه بیشتر از همه توجه شما را جلب می‌کند فضای خالی و سایه‌ها‌ست. زرگر در مورد این موارد می‌گوید: «در نمایشگاه ما فضای خالی زیادی وجود دارد. و این فضای خالی برای ما نمادی از شک و تردید کسانی است که قصد مهاجرت دارند. سایه نیز در کار ما آن چیزی است که از مساله مهاجرت در نگاه افراد وجود دارد؛ سایه‌ای که ممکن است تمام زندگی آنها را در بر گیرد. اما آن سایه همان شکلی است که می‌بینند؟»
او در مورد مکعبی که درونش ویدئو آرت در حال پخش است می‌گوید: «این ویدئو آرت بخشی از برنامه روزانه زندگی نادیاست. دانشگاه، محل کار، کافی شاپ و فروشگاهی‌ است که او روزانه به آنها سر می‌زند. اگر دقت کرده باشید کلماتی که روی دیوار را پوشانده همه با NO آغاز شده است. ما می‌خواستیم از چیزهایی بگوییم که ممکن است در مهاجرت به دست بیایند و چیزهایی که ممکن است از دست بروند.»
سوغاتی برای کانادایی‌ها
بخشی از نمایشگاه مربوط به جعبه‌هایی است که قرار است در کانادا باز شود. زرگر در مورد این جعبه‌ها می‌گوید: «قرار است دیالوگی بین مخاطبان ما در ایران و کانادا برقرار شود. مراجعه‌کنند‌گان به گالری چیزهای متفاوتی درون جعبه‌ها گذاشته‌اند. از دلنوشته‌ها تا مثلا خانمی که کاتالوگ یکسری از کارهایش را دور جعبه پیچید و قرار است در کانادا دیده شود.»
مهاجرت، تجربه زیست
نادیا سجاد سال 2000 به کانادا مهاجرت کرده است. او قبل از برپایی این نمایشگاه، در کانادا در چند نمایشگاه گروهی دیگر نیز شرکت کرده است. او مهاجرت را نه تجربه‌ای سیاه و سفید بلکه تجربه‌ای زیستی می‌داند. او در مورد نمایشگاه «پانگ آ» می‌گوید: «عاملی که باعث شد ما به فکر برپایی این نمایشگاه بیفتیم برقراری دیالوگ بین کسانی است که در آرزوی مهاجرت‌اند. من بسیاری را دیده‌ام که از من به عنوان کسی که سال‌هاست در کانادا زندگی می‌کنم در‌خواست‌هایی دارند؛ درخواست‌هایی که شاید من قادر به انجامشان نباشم. بسیاری تمام امیدشان را به مهاجرت بسته‌اند. طوری با من صحبت می‌کنند که انگار تمام کارهایشان را انجام دادند اما این‌طور نیست. آنها هنوز اول راه هستند. من معتقدم همان‌طور که در موفقیت در شغل‌های مختلف، توانایی آدم‌ها تعیین‌کنند‌ه است، مهاجرت نیز برای همه درمان نیست. هدف من به شخصه خلق یک اثر هنری نیست بلکه ایجاد فضایی برای صحبت است. من معتقدم تنها چیزی که نمی‌شود دوباره به دست آورد فرصت زندگی است. به همین خاطر به عنوان کسی که تجربه مهاجرت را دارم این احساس مسوولیت را روی دوشم حس می‌کنم که بتوانم به دیگران در این راه کمک کنم.»
نمایشگاه گروهی «پانگ آ» روز جمعه 27 مهر‌ماه در گالری ابد پایان یافت و قرار است در صورت محقق شدن همه کارها و شرایط در آذر‌ماه در کانادا و شهر ونکوور به شکل تازه دوباره اجرا شود؛ راهی که می‌تواند بین علاقه‌مندان به مهاجرت و مردم کانادا دیالوگی دوباره برقرار کند. و همه آنچه از هنر انتظار داریم همین است. فرصتی برای گفت‌و‌گو و شناخت کسانی که شاید هیچ‌وقت نتوانیم از نزدیک آنها را ببینیم.