بورس نفت با اولين خريداران آن در بورس استارت مي‌خورد

سال‌هاست كه نفت در انحصار شركت ملي نفت قرار دارد. از توليد گرفته تا توزيع و فروش و بازاريابي نفت توسط شركت‌ ملي نفت انجام شده است. امكان حضور بخش خصوصي داخلي و خارجي در اين بخش وجود نداشته است. از سوي ديگر فروش نيز توسط شركت‌هايي انجام مي‌شد كه به ظاهر داري پالايشگاه و مصرف كننده نهايي بودند. ايران هيچ زماني علاقه‌اي به فروش فرآورده‌هاي نفتي به شركت‌هاي تجاري و تليرهاي نفت و گاز در دنيا نداشته و اجازه اين اقدام را نداده است. در حال حاضر در شرايط جديد كه شركت‌ نفت و به طور كلي نفت ايران در تحريم قرار دارد و شركت‌هاي بزرگ خريدار به دليل ترس از تحريم‌هاي آمريكا آمادگي خريد مستقيم از ايران ندارند، راه آن اين است كه مسيرهاي ديگري را باز كنيم كه امكان افزايش صادرات را براي كشور فراهم كند. بايد كاري كنيم كه شركت‌ نفت به شكل مستقيم درگير فروش نفت نباشد، دوم اينكه امكان ورود بخش خصوصي به حوزه فروش نفت وجود داشته باشد و سوم اينكه با خريداران كه در ليست خريداران شركت نفت نبودند و تاكنون امكان خريد نداشتند، بتوانيم ارتباط برقرار كنيم تا سرانجام برنامه‌اي را كه آمريكا براي به صفر رساندن صادرات نفت ايران دارد، به هم بريزيم. در ابتدا بايد سازوكاري در ايران فراهم شود تا بخش خصوصي مطمئن شود كه با بازاريابي در دنيا و فعاليت در اين زمينه امكان تامين اين بخش وجود خواهد داشت. به طور قطع اين اقدام بايد پيش از اين عملياتي مي‌شد تا خريد و فروش نفت به صورت شفاف انجام شود و مردم نگران تكرار اتفاقات تلخ دوره‌هاي قبل نباشند. در دوره‌هاي قبل عده‌اي به شكل يك مجموعه، اقداماتي در خصوص فروش نفت خام انجام دادند. افرادي مانند بابك زنجاني،‌ تعاوني ناجا، بانك صادرات و شركت‌هاي زيرمجموعه آن‌ها اين اقدام را انجام دادند، اما ناكام بودند و ضرر و زيان‌هاي بسياري را به كشور تحميل كردند. بنابراين اين ضرورت وجود داشت كه فضايي ايجاد شود تا بخش خصوصي داخلي و خارجي و شركت‌هاي تجاري دنيا كه علاقه‌مند به حضور در ايران بودند، فراهم شود و سازوكار شفافي باشد تا مردم نگران رانت و فساد نباشند. بنابراين بهترين راهكار و ابزار، عرضه نفت در بازار بورس بود تا قيمت‌گذاري آن بر مبناي اصولي باشد و فضاي رقابتي شكل بگيرد. البته نبايد اطلاعات خريدار و معاملاتي كه صورت مي‌گيرد منتشر شود؛ زيرا مشكلاتي ايجاد مي‌كند. با اين وجود امكان دارد شركت نفت به شكل سمبليك اين اقدام را انجام دهد و در ابتدا استقبال زيادي از آن صورت نگيرد و معامله‌اي هم در ميان نباشد، اما در آينده شركت‌هاي داخلي، خارجي و منطقه‌اي آغاز به همكاري خواهند كرد تا فروش و بازاريابي نفت ايران رونق بگيرد. به اين ترتيب، ‌ورود نفت خام به بازار نفت حركت مثبتي است و بايد آن را به فال نيك گرفت. در خصوص اقدامات و سازوكارهايي كه بايد در بورس براي آمادگي عرضه نفت خام صورت بگيرد،‌ مشكل چنداني وجود ندارد.‌ امكان دارد اين سيستم ايراد و اشكالاتي داشته باشد، اما به نظر نمي‌رسد به سرعت كسي آمادگي خريد داشته باشد تا ما نگران سازو كار آن باشيم. در حقيقت بايد در انتظار اولين سرمايه‌گذاران در اين بخش باشيم تا بورس نفت آغاز به كار كند.