نگاهی به سریال «زیر تیغ» که این روزها دوباره از شبکه تلویزیونی «آی فیلم» روی آنتن رفته است

قصه آزمون‌ها
گروه فرهنگ و هنر- محسن محمدی: آنچه باعث شده «زیر تیغ» یکی از سریال‌های قابل اعتنا و ماندگار تلویزیون باشد، پرداخت درست و استاندارد این اثر به مقوله درام است. درام در اثر محمدرضا هنرمند به درستی شکل گرفته، قوام یافته و کامل شده است. اتفاقا همین پرداخت اصولی به درام است که عیار جذابیت سریال را بالا می‌برد و محبوب چشم و دل مخاطبش می‌کند، وگرنه داستان اثر، بالفطره چندان بدیع و خارق‌العاده نیست. دعوای میان دو دوست قدیمی که قضا را ببین، پسر و دخترشان دل در گروی محبت هم دارند و خطبه و حلقه‌ای هم میان‌شان رد و بدل شده، منجر به قتل ناخواسته یکی به دست دیگری می‌شود و همین اتفاق، چندین زندگی را تحت‌الشعاع قرار داده و تا مرز اضمحلال پیش می‌برد. مداقه هوشمندانه محمدرضا هنرمند در مقام کارگردان بر المان‌ها و اجزای درام است که «زیر تیغ» را به یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های همه تاریخ تلویزیون ارتقاء می‌دهد.
فیلمنامه همه کاره
همه چیز در فیلمنامه سریال شکل منطقی دارد و برای بیننده ملموس و باورپذیر است. داستانک‌ها به موازات قصه اصلی نقشی تاثیرگذار در پیشبرد سریال دارند و فقط بار کش دهی و افزایش زمان آنتن را برعهده نگرفته‌اند. همه وقایع به آرامی در بستر فیلمنامه پهن می‌شود و با طمانینه جمع.


«زیر تیغ» از آنجا که از اوج و فرودهای احساسی رایج در سریال‌های ایرانی تا حدود زیادی مصون مانده، در نتیجه باز بسان غالب آثار نمایشی دچار نوسان ریتم نشده و در قسمت‌های میانی، با یکنواختی و ملالت دست و پنجه نرم نمی‌کند.
قصه آزمون‌های دراماتیک
«زیرتیغ» قصه آزمون‌هاست؛ حکایت غفلت، ماجرای ابدی آدم و ابلیس، خراب شدن همه چیز در چشم بر هم زدنی، انسان‌هایی بر سر دو راهی. محمود در اثر خطایی سهوی، جان جعفر دوست چندین و چند ساله و یار غارش را می‌گیرد و می‌گریزد. جوانکی بی‌گناه را به جای او دستگیر و راهی بازداشتگاه می‌کنند. محمود می‌ماند بر سر یک دوراهی؛ میان مهر سکوت بر لب زدن و رهیدن یا معرفی خود و سبک کردن روح و جان از بار عذاب وجدان. رضا نیز بر سر دوراهی بزرگی است؛ پسر جوان جعفر که قرار بوده داماد محمود باشد حالا اما پدر زنش شده قاتل پدر و عروسش، دختر قاتل. رضا می‌ماند و آزمونی سخت و یک انتخاب؛ بخشش و گذشت و زندگی با محبوب یا انتقام‌گیری و بر سر دار کردن محمود. همین چالش‌ها و تردیدهاست که به «زیر تیغ» رنگ و لعاب جذابیت می‌زند و مخاطب را ترغیب و تحریص می‌کند تا پایان بماند و فرجام کار را ببیند. فرجام کار نیز نه بر اسلوبی است که در بیش و کم اغلب آثار نمایشی قابل رصد است که در قسمت پایانی و در چشم بر هم زدنی گره‌ها معجزه وار گشوده می‌شود و کارها همه ختم بخیر. در «زیر تیغ» قرار بر مدار دیگری است؛ برای آنچه در قسمت پایانی قرار است اتفاق بیفتد، از میانه های سریال زمینه‌چینی و بسترسازی شده تا نتیجه، کلیشه ای و تکراری از آب در نیاید و برای مخاطب، ثقیل و ناهضم نماند.
شخصیت‌پردازی‌ها و بازیگرها
شخصیت‌پردازی‌های منطقی و همراه با مطالعه به انضمام انتخاب بازیگرانی که مناسب ایفای این کاراکترها هستند، سریال «زیر تیغ» را به یکی از تجربه‌های موفق تلویزیون در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بدل می‌کند. بهره‌گیری از یک تیم بازیگری فوق‌العاده مجرب و توانا از دیگر نقاط قوت سریال محمدرضا هنرمند است. پرویز پرستویی، فاطمه معتمدآریا، آتیلا پسیانی، کوروش تهامی، سیاوش طهمورث، نگار جواهریان و الهام حمیدی ترکیبی عالی را پدید آورده‌اند و هر کدام یکی از بهترین و خاطره انگیزترین بازی‌هایشان را ارائه می‌دهند. در این میان اما، پرویز پرستویی و فاطمه معتمدآریا چیز دیگری هستند. بازی پرستویی در کل سریال و خاصه آنجا که احساسات ناگفته اش را به چشمانش منتقل و به مخاطب عرضه می‌کند، خارق‌العاده است، همچنان که طاهره (فاطمه معتمدآریا) در شمایل زنی تنها و دلشکسته که باید برای شوهرش رضایت بگیرد، آن هم از کسانی که تا دیروز نزدیکترین‌هایش بوده‌اند.
بسترسازی‌های اخلاقی مناسب و ارجاعات تاریخی برای شخصیت‌های سریال باعث همذات‌پنداری مخاطب با آنها می‌شود، تا جایی که حتی کاراکتر قدرت با بازی سیاوش طهمورث هم با وجود تپیکال بودن، باز هم غیرواقعی به نظر نمی‌رسد و مخاطب با او احساس بیگانگی نمی‌کند. اصولا شخصیت‌های سریال «زیر تیغ» به شدت واقعی و ملموس هستند؛ شبیه افرادی که هر روزه در اطراف‌مان می‌بینیم. هر یک از این کاراکترها برای رفتارهای خود دلایلی دارند که دستکم برای خودشان منطقی و موجه است.
در پایان هم همه به نوعی عاقبت بخیر و خوش فرجام می‌شوند، به خصوص رضا که در معرض سخت‌ترین آزمون‌ها بوده است. رضا بزرگوارانه می‌بخشد تا محمود از زیر تیغ بیرون بیاید و در عوض، خود هم به وصال محبوبش می‌رسد و هم به آرامش و خوشبختی. سریال در پیچ و خم روایت قصه اصلی و داستانک‌های جانبی، نگاهی هم دارد به فرهنگ و مکارم اخلاقی‌ای که در خانواده‌های ایرانی جاری و ساری است. حضور شخصیت‌هایی همچون دایی رضا با بازی هوشنگ توکلی در شمایل پهلوان سینه سوخته‌ای که برای پیوند دوباره خانواده محمود و جعفر از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند با نوع کنش‌ها و ادبیات خاص خود، المان‌های ایرانی بودن را در سریال پررنگ‌تر می‌کند. نشانه هایی همچون صمیمیت، محبت و گذشت و مردانگی به شکل ملموس و موجهی در فیلمنامه و شخصیت‌های سریال جانمایی شده است و همین مهم، «زیر تیغ» را به گزینه بسیار مناسبی برای پخش از کانال عربی «آی فیلم» تبدیل کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از تبعات پسماند داروهای افسردگی بر محیط‌زیست گزارش می‌دهد افسردگی زمین محمدصادق جنان صفت آخوندی‌؛ استعفا‌، برکناری یا استیضاح «ابتکار» از پیامدهای تداوم عدم ارتباط دولت با رسانه‌ها و افکار عمومی گزارش می‌دهد رئیس مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری: دستور توقیف ۵ میلیارد دلار بانک مرکزی در ایتالیا لغو شد در دومین روز رسیدگی به شکایت ایران در لاهه وکلای ایران، آمریکا را به فرار از پاسخگویی متهم کردند چه رابطه‌ای میان سایت‌های اعلام قیمت ارز و دلالان وجود دارد؟ حلقه گمشده مافیا ارزی «ابتکار» وضعیت تبلیغات کاغذی غیرمجاز در معابر را مرور کرد وصله‌های ناجور به تن خیابان! رئیس قوه قضائیه: در برخوردهای قانونی پلیس نباید توهین وجود داشته باشد نگاهی به سریال «زیر تیغ» که این روزها دوباره از شبکه تلویزیونی «آی فیلم» روی آنتن رفته است از تعهدات عملی اروپا برای رفع گره‌های مالی تا کاهش تب‌وتاب بازار ارز سیگنال‌های مثبت سیاسی و اقتصادی سفر روحانی به نیویورک رئیس مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری: دستور توقیف ۵ میلیارد دلار بانک مرکزی در ایتالیا لغو شد