روزنامه ایران
1397/07/18
انتشار«نمادهای جان» بعد از سه دهه بلاتکلیفی
مریم شهبازی
خبرنگار
«نمادهای جان» نوشته «کارل گوستاو یونگ» عنوان کتابی است که بعد از سه دهه بلاتکلیفی بالاخره با همکاری «نشر پارسه» در اختیار علاقه مندان قرار میگیرد، آنطور که استاد جلال ستاری در گفتوگو با «ایران» عنوان کرد این کتاب بیش از سه دهه قبل به یکی از مؤسسات نشر سپرده میشود اما ناشر بخشهایی از کتاب را گم کرده و ستاری بعد از چند سال ناچار به ترجمه دوباره آن میشود.«نمادهای جان» که آن را از جمله مهمترین آثار یونگ میدانند به بحث سمبلها در اسطوره شناسی و روانشناسی میپردازد و حجم آن حدود یک هزار صفحه خواهد بود. علاوه بر این به تازگی کتاب «اسطوره و نماد در ادبیات و هنر» کار مشترکی از ابوالقاسم اسماعیلپور و فروغ اولادی هم از سوی نشر چشمه روانه بازار کتاب شده، این کتاب حاصل گفتوگو با جلال ستاری، پژوهشگر و مترجمی است که او را از نسل نخست اسطوره شناسان کشورمان میدانند.
داود فتحعلی بیگی، پژوهشگر و کارگردان تئاتر درباره اقدامهایی که جلال ستاری طی سالها فعالیت خود در حوزههای پژوهش، تألیف و ترجمه انجام داده به «ایران» گفت:«بیشک استاد ستاری یکی از گنجینههای زندهای است که در حوزه فرهنگ و هنر از حضور وی برخورداریم. پژوهشگر و اسطوره شناسی که درعرصه فرهنگ از جمله نوادر روزگارمان به شمار میآید. از او بیش از 90 عنوان کتاب تألیف و ترجمه منتشر شده، شما به ندرت با فردی روبهرو میشوید که اغلب نوشته هایش، آن هم در چنین حجمی ارزشمند و اثرگذار باشد.»
بهگفته این استاد دانشگاه، یکی از مهمترین دلایل تمایز آثار ستاری را میتوان همبستگی موضوعی میان فعالیتهای مختلفی دانست که در حوزه ترجمه و تألیف انجام داده است. او ادامه داد:«استاد ستاری بواسطه آشنایی و علاقهمندی به هنر تئاتر در این حوزه نیز دست به انتشار آثار ارزشمندی زده، او در دورهای که خانم لاله تقیان، همسر ایشان مدیریت دو نشریه «فصل نامه تئاتر» و «مجله نمایش» را بر عهده داشت ویراستاری مقالهها را انجام میداد و شاهد بودم که چقدر دلسوزانه برای مقالهها زمان صرف میکرد.»
رئیس کانون نمایشهای سنتی ایران با وجود آنکه سالها از فعالیتش در حوزه تئاتر ایرانی میگذرد اما خود را مدیون این اسطوره شناس پیشکسوت کشورمان میداند. او با تأکید بر اینکه تشویقهای ستاری منجر به علاقه مندیاش به فعالیتهای پژوهشی در حوزه تئاتر شده افزود: «ایشان با وجود آثار ارزشمندی که در ارتباط با تئاتر غرب نوشته، نگاه ویژهای هم به تئاتر ایرانی، بویژه تعزیه دارد و آثاری هم در ارتباط با زمینههای اجتماعی تئاترمان نوشته است.»
نه تنها فتحعلی بیگی، بلکه دیگر فعالان فرهنگ و هنر هم تأکید دارند که نمیتوان تمایزی میان فعالیتهای جلال ستاری در زمینه آثار تألیفی و ترجمهای او قائل شد. با این حال این استاد دانشگاه تأکید دارد که یکی از مهمترین ویژگیهای ستاری، احاطه او به ادبیات ایران، فرانسه و جهان است. هر چند که معتقد است نباید ستاری که پیش از انقلاب در وزارت فرهنگ و هنر مشغول فعالیت بود را از ادامه کار بازداشته و خانه نشین میکردند.
عباس مخبر، مترجم و از جمله اسطوره شناسان کشورمان نیز درباره جلال ستاری و تأثیری که در اعتلای فرهنگ و هنرمان داشته به «ایران» گفت:«جلال ستاری، مهرداد بهار و ژاله آموزگار را میتوان از نسل نخست اسطوره شناسان کشورمان دانست، ستاری نه تنها در عرصه اسطوره شناسی، بلکه درعرصه ترجمه هم دست به کارهای ارزشمندی زده و مقالههای متعددی هم تألیف کرده است. «اسطوره تهران» او را تازه خواندهام و از آن جایی که خودم نیز در حوزه اسطوره شناسی فعالیت دارم میدانم که برای آن زحمت بسیاری کشیده است.» بهگفته این اسطوره شناس، اگر مهرداد بهار با ارائه چارچوبی برای اسطورههای ایرانی دست به ترسیم راهنمای راهگشایی برای علاقه مندان زده باشد، درباره ستاری شرایط قدری متفاوت است چراکه او در زمینه اسطوره شناسی نگاه وسیع تری دارد و علاوه بر اسطوره ایرانی به سراغ اسطورههای جهان و معرفی مکتبهای آنها هم رفته است.
مخبر در ارتباط با ترجمه مجموعه «جهان اسطورهشناسی» معتقد است به غیر از یکی-دو بخش نخست آن که نثر پیچیدهای دارد مابقی اثر بسیار خوب ترجمه شدهاند. او افزود:«ای کاش آن دو بخش هم زیر نظر استاد ستاری ویرایش دوبارهای میشد چراکه اثر بسیار ارزشمندی به شمار میآید. شاید جلال ستاری به طور مستقیم دست به آموزش شاگردان چندانی نزده باشد اما کتابهای او آنقدر با ارزش هستند که از این طریق تأثیر عمیقی بر نسلهای بعد خود داشته است.»
او به ابوالقاسم اسماعیلپوراستاد دانشگاه شهید بهشتی هم بهعنوان یکی از اسطوره شناسان نسل بعد ستاری اشاره میکند و تأکید دارد بسیاری از افرادی که امروز در این زمینه از جمله چهرههای شاخص هستند خود را مدیون تلاش و خدمات جلال ستاری میدانند.
گنجینهای از نسل نخست اسطوره شناسان
حدود سه سال پیش، ناصر فکوهی هم با همکاری نشر مرکز دست به تألیف کتاب «گفتوگو با جلال ستاری» زد، او در این کتاب طی مصاحبه با ستاری به بحث درباره زندگی و آثار او پرداخته بود. فکوهی، مترجم و نویسنده که مطالعات متعددی در حوزههای علوم اجتماعی و فرهنگی انجام داده نیز به «ایران» گفت:«بیشک استاد ستاری یکی از اندیشمندان و مترجمانی است که از نسل گذشته برای ما باقی مانده که یکی از مهمترین ویژگیهای او را میتوان در دانش گستردهای دانست که در حوزههای ادبیات کلاسیک ایران، ادبیات مدرن ایران و ادبیات جهان دارد. آشناییاش با تئاتر هم تأثیر مثبتی در فعالیتهای او در زمینه اسطوره شناسی داشته است.»
فکوهی تأکید دارد، ستاری برخلاف جوانان امروز که اغلب در یک شاخه و به شکل تک بعدی مشغول تحصیل و کار هستند او فردی چند بعدی است که باید به الگویی برای جوان ترها تبدیل شود. وسواس و دقت نظر در تألیف، ترجمه و پژوهش را یکی از مهمترین ویژگیهای این اسطوره شناس میداند و معتقد است که او در زمینه اسطوره شناسی ایرانی هم کارهای باارزشی انجام داده است.
لیلی براتزاده، مترجم و مسئول تحریریه «نشر مرکز» درباره تجربه سالها همکاری با ستاری در خصوص انتشار آثارش در این مؤسسه به «ایران» گفت:«استاد ستاری از شاگردان ژان پیاژه روانشناس و شناختشناس فرانسوی زبان سوئیسی بوده، از همین رو همانند استاد خود تأکید بسیاری به روانشناسی جمعی و شناخت تأثیراسطورهها و افسانهها در ناخودآگاه جمعی داشته و دارد. طی سالهایی که در نشر مرکز افتخار انتشار عمده آثار ایشان را داشته ایم، همواره استاد ستاری را مردی بسیار ادیب، گزیده کار و فروتن یافتهام که امیدوارم کسالت مختصری که به آن مبتلا شدهاند بزودی برطرف شود.»
یادداشت
ناگفتههایی از تئاتر ایرانی در نوشته تالاسو
جلال ستاری
اسطوره شناس، مترجم و پژوهشگر
بزودی ترجمهام از «تئاتر ایرانی» نوشته «آدولف تالاسو» با همکاری نشر نمایش روانه کتابفروشیها میشود، این کتاب حاصل مشاهده یک فرانسوی است که در دوران مظفرالدین شاه به ایران سفر کرده و تمام آنچه از تئاتر کشورمان از قبیل تعزیه، تئاتر تخت حوضی و خرده نمایشهایی چون پهلوان کچل و... دیده را در بازگشت به فرانسه منتشر میکند. از آنجایی که از تئاتر ایرانی آن دوران اطلاعات چندان دقیقی در دسترس نیست این نوشته «تالاسو» را میتوان اثر پژوهشی ارزشمندی برای پژوهشگران تئاتر دانست. «تئاتر ایرانی» در اصل مقاله بلندی بوده که سال 1905 در «مجله تئاتر» فرانسه منتشر میشود و همان طور که اشاره شد عکسهای مهم و اسناد قابل توجهی از تئاتر آن روزگار ارائه میدهد. کتاب «نمادهای جان» نوشته «کارل گوستاو یونگ» روانکاو سوئیسی هم بالاخره بعد از سالها سرگردانی، طی چند روز آینده برای انتشار تحویل نشر«پارسه» میشود. ماجرای ترجمه این کتاب به سه دهه قبل بازمی گردد، متأسفانه بعد از سالها تازه شرایطی برای انتشار آن فراهم شده است. به گمانم این مهمترین نوشته یونگ در حوزه نمادها در بحث اسطوره شناسی و روانشناسی است، یکی دیگر از کتاب هایم هم آماده چاپ شده اما هنوز در خصوص اینکه آن را برای چاپ به کدام ناشر بسپارم به نتیجه نرسیده ام، از همین رو ترجیح میدهم در حال حاضر اشارهای به آن نکنم. البته بتازگی با همکاری نشر چشمه کتابی با عنوان «اسطوره و نماد در ادبیات و هنر: گفتوگو با جلال ستاری» منتشر شده، این کتاب حاصل گفتوگوی آقای ابوالقاسم اسماعیلیپور و خانم فروغ اولاد با من درباره تأثیر اسطوره و نماد در ادبیات و همچنین هنر است.
سایر اخبار این روزنامه
اقتصاد بالاخره اولویت هست یا نیست?
نقدها را بشنوید
انتشار«نمادهای جان» بعد از سه دهه بلاتکلیفی
شفیع ورزش رفت
مهاجرت معکوس از شهر به روستا
استعفای دشمن برجام
مهاجرت و گسترش حاشیه نشینی
تحصیل زیر سقف 32 هزارمدرسه ناایمن
امریکا میدان گازی رهام را از تحریم معاف کرد
مصرف روزانه آب شرب تهران به اندازه دریاچه چیتگر است
جزئیات بستههای حمایتی به اطلاع مردم خواهد رسید
خاشقجی قربانی انتقام بن سلمان
استعفای دشمن برجام
سلام ایران