روزنامه مردم سالاری
1397/07/16
رد پای قتل و شکنجه در کنسولگری عربستان
گروه بین الملل- علی ودایع: حدود یک هفته پیش «جمال خاشقچی» روزنامه نگار واشنگتن پست که برای ثبت ازدواج به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه می کرد این احتمال را می داد که بازداشت خواهد شد اما نمی دانست که مرگ از ریاض به استقبال او خواهد آمد.خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه در ترکیه خبر داد، مقام‌های این کشور بر این باورند که روزنامه‌نگار منتقد سعودی که پس از ورود به کنسولگری ریاض در استانبول ناپدید شده بود، در داخل ساختمان این مقر دیپلماتیک به قتل رسیده است. خبرگزاری آنادولو نیز گزارش داده که این گروه از اتباع سعودی مدت کوتاهی در کنسولگری بوده‌اند. خبرگزاری آنادولو نیز گزارش داده که این گروه از اتباع سعودی مدت کوتاهی در کنسولگری بوده‌اند. در همین حال، پیش از این یک منبع در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مدعی شد، مقامات عربستان به آنکارا اطلاع داده‌اند که این روزنامه‌نگار منتقد سعودی به ریاض منتقل شده است.
سایت میدل ایست آی می نویسد که این روزنامه‌نگار سعودی قبل از کشته شدنش شکنجه و جسدش تکه تکه شده بود. «مجتهد» فعال توئیتری عربستانی نوشته « تیمی که این عملیات را اجرا کردند حرفه‌ای نبوده، زیرا که نتوانسته اسرار و جزئیات را مخفی کند به هر حال جزئیات به قدری دردناک هستند که موضع جدی و قاطع ترکیه را می‌طلبد و آیا ترکیه تنها به اعتراض اکتفا خواهد کرد؟»
این فعال توئیتری معروف عربستانی همچنین تصریح کرد: «یکی از ۱۵ شخصی که مقامات ترکیه ورودشان به این کشور را همزمان با ناپدید شدن خاشقجی اعلام کردند شخصی بسیار نزدیک به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان است و احتمال دارد که عملیات قتل این منتقد سعودی را مدیریت کرده باشد و اگر این امر درست باشد مشخص میشود شخصی که این عملیات را انجام داده، غیرحرفه‌ای بوده است. او حتما با نام جعلی وارد ترکیه شده است.»
«توران کشلاکجی» رئیس جمعیت «خانه اصحاب رسانه عرب» در ترکیه به روزنامه نیویورک تایمز گفته که« مسؤولان ترکیه تایید کردند خاشقجی کشته و جسدش تکه تکه شده است.»
خدیجه نامزد خاشقجی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: باور نمی‌کنم خاشقجی کشته شده باشد. او کشته نشده است. وی در توئیت دیگری نوشت: «چرا من باور نمی‌کنم چون منتظر تاییدیه رسمی از سوی دولت ترکیه هستم.»
تشدید تنش آنکارا و ریاض
«محمد مختار شنقیطی» یک شخصیت آکادمیک سعودی به الجزیره گفت: «مقامات ترکیه ادله مستدلی دارند که ثابت می‌کنند عربستان و کشورهای دیگر در ترور خاشقجی دست داشته‌اند و ظرف روزهای آینده جزئیات این حادثه منتشر میشود.»
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گفت:« منتظر اعلام نتیجه تحقیقات درباره وضعیت جمال خاشقجی روزنامه نگار ناپدید شده عربستانی در استانبول هستیم.:
وی خاشقجی را «دوست روزنامه نگاری قدیمی» خود خواند و گفت: «مساله پیش آمده برای او در کشور ترکیه بسیار ناراحت کننده است.» رییس جمهوری ترکیه تاکید کرد: «من شخصا این مساله را دنبال می کنم و نتیجه را به تمام دنیا اعلام خواهم کرد.»
مفقود شدن جمال خاشقچی می‌تواند بر شدت تنش میان دو قدرت منطقه‌ای، ترکیه و عربستان سعودی بیفزاید. مناسبات ریاض و آنکارا سال گذشته میلادی پس از اعزام واحدهای نظامی ترکیه به قطر که از سوی عربستان تحریم شده بود، به تیرگی گرایید.
القدس العربی می نویسد که به رغم اینکه محدوده کنسولگری به مثابه خاک عربستان محسوب میشود که از مصونیت کامل دیپلماتیک برخوردار است اما جرأت طرف‌های رسمی عربستان درباره دادن دستور به اجرای این عملیات در خاک ترکیه به مثابه «اهانت» به حاکمیت این کشور و نقض قوانین بین المللی و تجاوز از عرف دیپلماتیک و سوءاستفاده منفی از مصونیت دیپلمات‌هاست.
اما تمامی چیزی که برای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه مهم است لطمه خوردن حاکمیت کشورش است. همین مساله پیش‌بینی درباره موضع رسمی ترکیه را سخت می‌کند. اردوغان از زمانی که رئیس‌جمهور شده بر موضوع حاکمیت ترکیه و استقلال در اتخاذ تصمیمات سیاسی و اقتصادی متمرکز شده است. برای همین و از آنجا که فرصت رسیدن به توافق سیاسی میان دو کشور درباره پرونده جمال خاشقجی کاهش یافته پیش‌بینی میشود که اردوغان به تشدید مواضع علیه عربستان بپردازد و روابط میان دو کشور را وارد بحرانی بی‌سابقه کند.به گفته منابع، نهادهای رسانه‌ای بزرگ ترکیه که نزدیک به ریاست‌جمهوری و حزب حاکم هستند طی ساعات گذشته دستورات جدیدی را درباره تشدید مواضع علیه عربستان و متمرکز شدن بر پرونده ناپدید شدن یا ترور خاشقجی دریافت کرده‌اند که این مقدمه‌ای برای تشدید موضع ترکیه در قبال عربستان است و احتمالا این مساله در سخنرانی دیروز (یکشنبه) اردوغان منعکس شود. محافل ترکیه‌ای معتقدند که اردوغان هرچند که تمایل زیادی به حفظ روابط خوب با عربستان دارد اما به هیچ وجه از کنار بحران به وجود آمده و موضوع خاشقجی به سادگی عبور نخواهد کرد و آن را تجاوز از خطوط قرمز ترکیه می‌داند.
روزنامه نگار همیشه منتقد عربستان
خاشقجی ۵۹ ساله، روزنامه‌نگار، گزارشگر خارجی، سردبیر و مقاله‌نویس سعودی قدیمی و باتجربه است که آثارش در گذشته در پادشاهی آل سعود که بیش از حد محافظه‌کار است، بسیار جنجالی و مناقشه‌آمیز محسوب می‌شد. پس از آنکه محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان و جانشین ملک سلمان ۸۲ ساله برگزیده شد، وی در تبعیدی خودخواسته به آمریکا سفر کرد.
خاشقجی به عنوان یکی از همکاران واشنگتن‌پست مقالاتی را درباره عربستان سعودی نوشت که شامل انتقاد از جنگش در یمن، اختلافات دیپلماتیک اخیر ریاض با کانادا و بازداشت فعالان حقوق زنان به دنبال صدور اجازه رانندگی به زنان در این کشور می‌شد.
خاشقجی در یکی از مقالات خود مورخ ۲۱ مه برای روزنامه واشنگتن پست نوشت: این بازداشت‌ها مخمصه و وضع خطرناکی را که همه شهروندان عربستان سعودی با آن مواجه هستند، نشان می‌دهد. از ما خواسته شده تا امید آزادی سیاسی را رها کنیم و درباره این بازداشت‌ها و ممنوعیت‌های سفر که نه تنها منتقدان بلکه خانواده‌های آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده، سکوت اختیار کنیم. آنها انتظار دارند که ما این اصلاحات اجتماعی و ولیعهد عربستان را به شدت تحسین کنیم و از نزدیک شدن به شهروندان سعودی پیشگام که دهه‌ها پیش جرأت کرده‌اند و به این مسائل پرداختند، اجتناب کنیم.
خاشقجی به خاطر مصاحبه‌هایش با اسامه بن‌لادن، رهبری سابق القاعده بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۵ معروف است. در اوایل دهه ۱۹۹۰ خاشقجی تلاش کرد تا بن‌لادن را متقاعد به آشتی با خاندان سلطنتی آل سعود و بازگشتش از سودان به خانه کند اما بن‌لادن این پیشنهاد را رد کرده بود.
خاشقجی روابطش با سران سعودی را حفظ کرده و در سال ۲۰۱۵ میلادی با حمایت شاهزاده ولید بن طلال، یک شبکه خبری ماهواره‌ای تحت عنوان العرب از بحرین راه‌اندازی کرد. این شبکه تنها ۱۱ ساعت فعالیت داشت و پس از آن تعطیل شد. شاهزاده بن طلال نیز پس از آن توسط شاهزاده محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ میلادی بازداشت شد.
خاشقجی در مقاله‌ای مورخ هفت اوت نوشت: در حال حاضر شهروندان عربستان دیگر دلیل منطقی پشت این موج بی‌وقفه بازداشت‌ها را درک نمی‌کنند. این بازداشت‌های تعمدی بسیاری را به سکوت وادار کرده و بسیاری دیگر را نیز مجبور به ترک کشور کرده است.
وی در نصیحتی به پادشاه عربستان سعودی نوشت: راه بهتری نیز برای پادشاهی عربستان برای اجتناب از انتقادات غرب وجود دارد: تنها کافی است که فعالان حقوق بشر را آزاد و بازداشت‌های غیرضروری را که وجهه عربستان را لکه دار کرده، متوقف کنید.
