روزنامه قانون

خطـردرکمین زریبـار

زریبار یا زریوار این پهنه آبی زیبا که مردمان شهر از زلالیت و شفافیت این دریاچه در چند دهه گذشته سخن می گویند و با حلاوت کلام، دفتر خاطرات را ورق می زنند، امروزه کدر و ناشفاف نور خورشید را بر سیمای گل آلود باز می تاباند. یاد باد آن روزگاران که گفته می شود سنگ ریزه‌های سطح دریاچه از زلالیت چشم دریاچه برق می زد و دوستان که بر کرانه این بیکران آبی می‌آسودند از آب این دریاچه می نوشیدند و چای دم می‌کردند. امروز زریبار زیر شلاق نیزارها رخ به زردی خزان می‌ساید و چون پرده‌ای ژنده بر پنجره جهان، طبیعت دل آزار شده و نفس‌های این نگین جهان به شماره افتاده است. زریبار در چند دهه اخیر، مقصد سفر مسئولان استانی و کشوری برای تصمیم‌سازی و تصمیم گیری بوده است؛ حال و روز خوشي ندارد. این ستوه را ستودنی نیست که معاون ریاست جمهوری و رییس حفاظت محیط زیست کشور در نشست طرح ستاد نجات بخشی زریبار از کلام به در می‌آید و نسخه‌ای برای درمان مریضی لاعلاج زریبار می‌پیچد.
دیر زمانی است باب شده است که هر مسئولی به زریبار می‌آید با قایق موتوری بر پوست زخمی زریبار ابتدا می‌خرامد و بعد با بیان مساله‌ای ، لباس دریده زریبار را دوخت می‌کند.
برهمگان آشکار است و عیان که استاندار کردستان نگرش اقتصادی دارد و برای کردستان از منظر توسعه اقتصادی از عمق جان، دل می‌سوزاند. در جریان سفر معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور مسئولان استانی و کشوری در سالن کنفرانس هنگ مرزی مریوان گردهم آمدند و مثل همیشه برای نجات زریبار طرح و پروژه ارائه دادند.
به روال معمول، مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان گزارشی از درون و برون مشكلات زریبار گفت و گذرا مصوبات ستاد طرح نجات بخشی زریبار پایان اسفند سال 95 را تشریح کرد.فریبا رضایی از تهیه و تنظیم کتاب مدیریت جامع تالاب زریبار که قبل از مدیریت او نوشته شده است انتقاد کرد و از استمرار موازی‌کاری دستگاه‌های مدعی سرپرستی زریبار لب به شکوه گشود.


طرح هدایت فاضلاب روستاهای ضلع شرقی و غربی، هدایت فاضلاب حریم شهر، طرح توانمندی ذی‌نفعان توسعه پایدار کارگروه علمی – پژوهشی و رشد نیزارها از جمله مصوباتی بود که مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان به آن اشاره کرد.
عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست با لحن همیشه طعنه آلود خود، بعد از پایان سخنان کوتاه فریبا رضایی گفت : «کوتاه سخن گفتن مدیر کل حفاظت محیط زیست کردستان نخستین اتفاق کم سخن گویی در بین خانم‌هاست!».
کلانتری صریح گفت: «شکر خدا هنوز زریبار خشک نشده است و آب در کاسه زنده آن جاری است و این موهبت بزرگی برای احیای دوباره زریبار به شمار می آید».
او به خشک شدن صددرصدی تالاب های جازموریان، هور‌العظیم و هامون اشاره کرد و از اینکه هنوز زریبار مریوان به این سرطان جدال با مرگ دچار نشده است ابراز خرسندی کرد.
این مقام حفاظت محیط زیستی کشور با اعلام اینکه از 16 هزار هکتار تالاب انزلی 14 هزار هکتار را نیزار پوشانیده است؛ افزود: « برای احیای این تالاب 49 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.صددرصد تالاب زریبار انباشته از مواد آلی است که خوراک تغذیه و رشد نیزارها -مهمان ناخوانده - زریبار است».
به گفته او، ترکیبات مواد آلی نه‌تنها موجب رویش سریع و گسترده نیزار در تالاب زریبار شده است، بلکه انباشت این مواد چشمه‌های جوشان کف دریاچه را مسدود کرده است و این تالاب از روند خود پالایشی افتاده است.
او برای هدایت انباشت مواد آلی پیشنهاد داد که در صورت امکان مواد آلی را به رودخانه خروشان سیروان هدایت کنند تا نفسی تازه در کالبد نیم جان تالاب دمیده شود.
او بر تخلیه مواد آلی زریبار در مدت یک‌سال تاکید کرد و افزود:«یک تیم کارشناسی از استان کردستان به تالاب انزلی بروند و طرح نجات بخشی این دو مهندس جوان ایرانی را بررسی کنند و درصورت تطابق‌سازی این طرح را برای نجات زریبار هم اجرایی کنند».
معاون رییس جمهور تاکید کرد كه برای خرید خدمات مشاوره‌ای و مهندسی نیروهای مجرب خارجی هم برای نجات زریبار مشکل نداریم، پول می‌دهیم و خدمات می‌گیریم.
او از سیستم نوین و تکنولوژی جهانی برای نجات تالاب‌های رو به موت در ایران به نام تکنولوژی «بای الکتریک» سخن گفت اما این تکنولوژی را برای رسانه‌ها تشریح و تبیین نکرد.
کلانتری، ساخت استخرهای پرورش میگو با فناوری جدید در تالاب انزلی را یادآور و ابراز امیدواری کرد که این طرح در زریبار با نگرش نجات زریبار در مریوان اجرایی شود.
این مقام محیط زیستی با اعلام اینکه برای طرح نجات بخشی زریبار کمبود اعتبار نداریم از مسئولان خواست که با تفکر علم و دانش سال 57 تصمیم‌گیری نکنند و در بحث محیط زیست باید از علم روز که جوانان به آن مجهز هستند،استفاده بهینه کرد.
او با تاکید بر اینکه مدیران سن بالا با دانش قدیم باید بپذیرند که جوانان بیشتر از آن‌ها می‌دانند به صراحت گفت : «ما ایرانی‌ها بچه پرو هستیم در حالی که چیزی را بلد نیستیم جوری وانمود و ادعا می‌کنیم که همه چیز را می‌دانیم».
کلانتری گفت:«مهندسان خودرو ساز ما سینه سپر می‌کنند برای ساخت خودرو پسماندسوزی اما وقتی خودرو را برای پروسه پسماندسوزی شمال به‌صورت پایلوت استفاده می‌کنیم، خودرو کار نمی‌کند و این جای تاسف است!»
تاکید استاندار بر نجات بخشی زریبار
استاندار کردستان بر اجرای سریع طرح نجات بخشی زریبار تاکید کرد و گفت:« زریبار به تاریخ ذهن مردم کردستان گره خورده است و نجات این تالاب، رسالت همگانی مسئولان دستگاه های اجرایی ذی‌ربط، بدون فوت وقت است».
بهمن مرادنیا، زریبار را مینیاتور زیبایی طبیعی در کردستان توصیف کرد که رنگ آبی آن با آسمان در هم آمیخته است.
او به پتانسیل‌های طبیعی و گردشگری این تالاب بر پیگیری پرونده ثبت این تالاب در کنوانسیون رامسر تاکید و«از اینکه با تخصیص اعتبارات استانی نمی‌توان کالبد مریض این تالاب را جراحی کرد، ابراز نگرانی کرد».
او از رییس سازمان‌حفاظت محیط زیست کشور وعده گرفت در مدت یک‌سال وعده داده شده مواد آلی تالاب تخلیه و نیزارها با تخصیص اعتبارات ملی جمع آوری شود.
سد دایک، طناب دار زریبار
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان با تحلیل و نگاه کارشناسی به فرآیند عوامل تاثیر گذار در تخریب زریبار پرداخت و اقرار کرد که احداث سد دایک روی زریبار لطمه جبران‌ناپذیری بر حیات این تالاب زیبا زده است.
خالد جعفری، آبیاری اراضی کشاورزی حاشیه زریوار به وسعت 1600 هکتار از محل رودخانه های مرزی و سد گاران تامین و برداشت از آب تالاب حذف می شود.
او با اعلام اینکه برای راه اندازی این شبکه آبیاری 35 میلیارد تومان پیش بینی شده است، افزود:«صرفه جویی در مصرف آب چاه های محدوده تالاب در بهبود باز احیای سریع اکوسیستم زریبار موثر است».
به گفته او، از وسعت 198 هکتار ار اراضی کشاورزی اطراف تالاب که به روش سنتی آبیاری می شود تاکنون 115 هکتار به سیستم نوین بارانی و قطره ای تبدیل شده است.
جعفری با اشاره به فعالیت تعاونی صیادان گفت: «سالانه بیش از 350 هزار قطعه بچه ماهی آمور در زریبار رها سازی می شود که در اشتغال مستقیم و غیر مستقیم صیادان تاثیر گذار است.در حاشیه زریبار 11روستا وشهر تاریخی مریوان پهلو گرفته اند و هنوز فضولات حیوانی و انسانی شماری از این روستا در زریبار می ریزد و رنگ آبی زلال مطبوعش را نامطبوع می‌كند».
حسین محمدی،مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان نيز از هدايت فاضلاب محله سردوشی، به سیستم فاضلاب شهر مریوان خبر داد و گفت:« کانال هدایت آب‌های سطحی و روان با پیشرفت فیزیکی 50درصد درحال احداث است که در صورت تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز تا پایان سال جاری این پروژه نیز اتمام و به بهره‌برداری می رسد. از 10 روستای حاشیه زریوار با جمعیت 1500 خانوار فاضلاب هفت روستا در ضلع غربی با 1200نفر که به زریبار می‌ریخت به شبکه فاضلاب هدایت شده است اما متاسفانه هنوز فاضلاب سه روستای ضلع شرقی با جمعیت 300 خانوار به زریبار می ریزد».
زریبار 30 سال آینده می‌میرد
محمدرضاباغبانی،مستندساز کردستانی معتقد است شبح مرگ بر سیمای نیلگون تالاب زریبار، بزرگ‌ترین قطب گردشگری غرب کشور و نگین آبی کردستان چنگ انداخته و گلوی زریبار را سال هاست فشار می دهد. او به «قانون» در اين‌باره گفت: «تالاب زریبار این سفره سخاوتمند درصورت استمرار روند تخریب، تا 30 سال آینده جان می سپارد و این جاذبه طبیعی گردشگری تنها در قاب خاطرات می‌ماند. نگرش رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای نجات زریبار غیر عملی و بیشتر در قالب تئوری بافی است. در سخنان عيسي كلانتري طرح هدایت مواد آلی زریبار به رودخانه سیروان مبهم است».
به عقیده او، باید بر همگان محرز شود که آیا مواد آلی زریبار به صورت بسته‌بندی با روش مصنوعی منتقل می شود یا به روال چند دهه گذشته مواد آلی وآلاینده ها با سیلاب‌های بهاری یا بارش های فصلی از زریوار خارج و به درون رودخانه‌های مرزی می ریزد.
او در سال 83 به صدور مجوز و عملیات احداث سد دایک در ضلع جنوبی تالاب با تشبیه -طناب دار- اعتراض کرده و معتقد است تخریب سد دایک هم بدون مطالعه کارشناسی مخرب و تیشه به ریشه زریبار می زند.باغبانی با اشاره به وضعیت اسفناک اکوسیستم بسترنیمه جان زریبار گفت:« احداث سد خاكي دایک که بدون مطالعات زیست محیطی در سال 76 به بهره برداری رسید، طناب دار گردن آبی زریبار شد و هر روز گره‌های این طناب مرگ، در گردن آبی زریبارمحکم‌تر می‌شود.مسئولان وزارت نیرو باهدف تامین و پمپاژ آب به کشتزارها و زمین های زارعی در ضلع جنوبی دریاچه، سد خاکی را احداث کردند که هم آب به کشاورزان بفروشند و هم حجم ذخیره سازی دریاچه زریبار را از 25 میلیون مترمکعب به 45 میلیون متر مکعب افزایش دهند».
به گفته او، وعده مسئولان در مورد اهداف این سد تنها چند سال به واقعیت پیوست و هم اکنون مخزن این سد خشک و محل اتراق گوسفندهای روستاییان است. سرعت رسوب‌گذاری در پشت دیواره این سد روند نابودی زریبار را تسریع بخشید و حیات اکوسیستم این تالاب شیرین جهان را به خطر انداخت.
او خواستار بازنگری و مطالعه دوباره طرح احداث دایک خاکی و بند انحرافی قزلچه سو برای نجات زریبار شد و گفت:«کارشناسان محیط زیست مجوز بلامانعی احداث این سدخاکی را مبنی بر خروج سالانه دبی آب ازدایک امضا کردند اما حدود 13 سال است که قطره ای آب از این سد خروج وسرریز نکرده است».
باغبانی مدعی پیشنهاد طرح نجات بخشی زریبار در دولت گذشته بوده است و از اینکه نام او در جلسه های طرح نجات بخشی زریبار خط زده می‌شود، گله مند است.زریبار که تنها پهنه آب طبیعی و مهم‌ترین چشمه‌های آب شیرین جهان است به دست نامهربان انسان رنگ آبی نیلی آن خاکستری شده است.
این مستند ساز با رد ادعای اکوسیستم پویا و زنده کارشناسان محیط زیست، گفت: «زریبار سال‌هاست که به بیماری مهلک سرطان رسوب‌گذاری و آلایندگی‌های زیست محیطی فاضلاب انسانی و حیوانی مبتلاست که تکاپوی شیمی درمانی مسئولان دستگاه‌های ذی‌ربط تنها زمان مرگ این تالاب را به عقب می اندازد».
او ورود فاضلاب و پساب انسانی و حیوانی روستاهای اقماری، خانه باغ ها، هتل ها ، مهمانسراهای دستگاه‌های دولتی و آب های روان به درون تالاب را از دیگر مولفه‌های نابودی زریبار برشمرد و گفت:« تسطیح اراضی و پرکردن کرانه‌های کم‌عمق زریبار برای کشت محصولات کشاورزی،روند نابودی این ثروت ملی را تسریع بخشیده است».
باغبانی، رهاسازی غیرکارشناسی بچه ماهی در بستر زریبار و انقراض گونه های نادر ماهیان بومی را از دیگر عوامل تهدید کننده زریبار عنوان کرد و افزود:« شمار رهاسازی بچه ماهی از یک میلیون و200 هزار قطعه به 300 هزاردر سال کاهش یافته است که این میزان کاهش ماهیان در تالاب زریبار نماد حجم رسوب گذاری،کاهش عمق وحجم ذخیره سازی و کیفیت آب است».
او رشد نیزارها و نیلوفرها را نشان از آلودگی بستر زریبار دانست و گفت: «در اثر رسوب گذاری عظیم و عدم پالایش طبیعی، چشمه های جوشان زریبار مسدود شده اند و ورود پساب و فاضلاب نیز رنگ آبی زلال و گوارای این پهنه بیکران چشم نواز را خاکستری و مکدر کرده است».
باغبانی از لایه‌روبی بستر تالاب زریبار دفاع می کند و معتقد است مخالفت شماری از کارشناسان محیط زیست با فرآیند لایروبی استدلال منطقی ندارد.
او ازخریددستگاه سنجش آلودگی ولایروبی دریاچه زریبارکه در دولت گذشته به بهانه احیای اکوسیستم این تالاب از کشور سوئیس خریداری شد انتقادکرد وگفت:« متاسفانه در سال85 میلیون ها تومان ارز برای خرید این دستگاه از کشور خارج شداما هم اکنون این دستگاه بدون هیچ‌گونه کارکردی در آشیان محیط زیست، زیر برف وباران زنگ زده است».
او از سکوت مسئولان در خصوص عمق واقعی زریبار انتقاد کرد وگفت: در 40 سال گذشته عمق زریبار از 8 تا 11 متر در نقاط کم عمق وعمیق متغیر بوده است اما امروزه عمق آن ازسه تا پنج متر تجاوز نمی‌کند که این مایه شرمساری ما انسان‌ها در روند نابودی زریباراست.
به گفته این مستند ساز، سرنوشت تالاب زریبار به مثابه تالاب‌های هامون، هور العظیم و جازموریان وبسیاری از تالاب ها ومنابع آبی – گردشگری کشور رو به وخامت ونابودی است و متاسفانه این قصه تلخ و تراژدی تازمانی که تبدیل به فاجعه واقعی نشود، مسئولان را تکان نمی دهد.
رضا باغبانی در سال 85 با فیلمبرداری از اکوسیستم زیر آب دریاچه زریبار مستند «زریبار زیرآوار» راساخت و در درونمایه این مستند با به تصویر کشیدن عوامل تخریب انسانی از مسئولان خواست ترمز این سایه مرگ را در تالاب زریبار بکشند.
او دردو دهه گذشته در گفت وگو با رسانه های جمعی بارها درباره تخريب زريبار و پيامدهاي نابودي آن هشدار داده است اما هیچ مسئولی به فغان این مستند ساز که زندگی اش با حیات دریاچه در هم آمیخته است گوش نداد و روند نابودی دریاچه را به نظاره نشستند.
باغبانی معتقد است اگر مسئولان در آن زمان با تحلیل کارشناسی، فرآیند استمرار تخریب را برروی پهنه آبی دریاچه زریبار سد می کردند امروزه نام دریاچه زریبار به تالاب تنزل نمی یافت.
«عبور از خط زرد»، «زریبار» و«آوای لک لک ها» از دیگر آثار مستند رضا باغبانی فیلمساز وعکاس کردستانی زاده مریوان است که در همه مستند های مذکور به زندگی دریاچه زریبار پرداخته است.
تالاب زریبار؛ بهشت پرندگان کردستان
یک کارشناس ارشد پرنده شناسی نیز، تالاب زریبار را بهشت پرندگان کردستان می داند و گفت:« نام تالاب زریبار در لیست مناطق مهم پرندگان کشور ایران در عرصه بین‌المللی خودنمایی می کند اما مورد کم لطفی قرار گرفته و کمتر کسی از تالاب زریبار به عنوان منطقه مهم پرندگان یاد می کند».
جعفر غلامی، معتقد است این منبع آب شیرین ارزشمند در غرب کشور ایران؛ مامن مناسبی برای زندگی پرندگان بومی، مهاجر زادآور و مهاجر زمستانه است و از دیرباز زریبار خوان نعمت خود را برای این شاهکارهای خلقت گشوده است.او با اعلام اینکه حیات شماری از پرندگان برای استراحت، تغذیه، پناه گرفتن و تجدید نسل به اکوسیستم زریبار گره خورده است، افزود: پرنده کمیاب اردک بلوطی که نام آن در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت، دیده می شود هر ساله در فصل زادآوری به تالاب زریبار پناه می آوردوبراساس اسناد موجود بیشترین زادآوری این گونه نادر در کشور ایران، متعلق به تالاب زریبار است.
این کارشناس پرنده شناسی با اعتقاد براینکه جایگاه زریبار در پایش ومطالعات پرنده شناسی مورد غفلت مسئولان کشوری واستانی قرار گرفته است، افزود: «در پروسه پایش پاییز سال گذشته «عروس غاز» از گونه‌های کمیاب دنیا در تالاب زریبار شناسایی وثبت شد.درطرح پایش‌ها نیز 65 گونه زادآور در تالاب زریبار شناسایی شدند که امیدواریم با ادامه طرح مطالعه واستمرارپایش، فهرست پرندگان تالاب زریبارتکمیل شود زیرا پرندگان نقش اساسی در ثبت این تالاب در فهرست تالاب‌های بین المللی ایفا می کنند و تکمیل اطلاعات در این زمینه واجب و در اولویت قرار دارد».
براساس مطالعات ارزیابی زیست محیطی، لیمنولوژیکی وحفظ تعادل اکولوژیک، تالاب زریبارمریوان به عنوان بزرگ‌ترین قطب گردشگری غرب کشور با طول تقریبی پنج کیلومتروعرض‌دو کیلومتر با مساحت حدود10 کلیومتر مربع وعمق متوسط سه تا پنج متر در دو کیلومتری غرب شهرستان مریوان و125 کیلومتری شمال غربی سنندج واقع است.حجم ذخیره آب این تالاب که بیشتر آن از چشمه‌های جوشان بستردریاچه تامین می‌شود از 23 میلیون تا48 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است. به استناددستاوردهای این مطالعه علمی – پژوهشی تاکنون در تالاب زریبار هشت گونه ماهی، دوگونه پستاندار، سه گونه خزنده، سه گونه دوزیست، 21جنس زئوپلانکتون،9جنس ماکروبنتوز،15گونه گیاه آبزی و54 گونه فیتوپلانکتون شناسایی وثبت شده است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
چهار ستاره صلح در آسمان هنر چشم اميد به خانه ملت آتش در کام هورالعظیم خطـردرکمین زریبـار افزايش عوارض خروج از كشور بلاي جان مرزنشينان داستان قهرماني با يك تيم هشت ‌نفره افشـاگري مصلحتی! چاره‌اي براي كوله ‌بار كولبران برداشت از رودخانه ها و ظلم به مردم شهرهاي شمالي سوپرليگ بانوان با حضور ۶ تيم! چهار ستاره صلح در آسمان هنر تصویبCFT روابط اقتصادی ایران با جهان را هموارتر می کند