محمود اشرفی جنگی نخواهد بود

اهمیت ژئوپلتیک، یک ویژگی وابسته‌ به زمان‌ و شرایط سیاسی‌ حاکم بر جغرافیای مورد نظر نیست‌. در گذشته شرایط ژئوپلتیکی ویژگی‌‌های‌ جغرافیایی را به ذهن‌ می‌آورد اما در جهان معاصر مجموعه‌ای‌ درهم‌تنیده از ویژگی‌های‌ جغرافیایی، منابع انرژی، پیشینه تاریخی و نفوذ فرهنگی در منطقه‌، نشانگر میزان اهمیت ژئوپلتیک هر کشور است‌. برخورداری تنها‌ یکی‌ از این عوامل‌ در بسیاری از‌ موارد نمی‌تواند‌ درجه‌ اهمیت‌ ژئوپلتیک‌ یک‌ کشور را افزایش دهد. عربستان سعودی‌ دارای ذخایر بسیار بزرگ‌ نفت‌ بوده و جایگاه‌ آن از‌ نظر ژئوپلتیک انرژی چشمگیر است‌ ،اما رئیس جمهور ایالات متحده امریکا‌ چندروز‌ پیش اعلام کرد بدون حمایت امریکا پادشاه‌ عربستان پس از یک‌ هفته سقوط خواهد‌ کرد‌. این امر نشان‌دهنده میزان‌ ناچیز اهمیت‌ ژئوپلتیک عربستان سعودی است‌.
اهمیت ژئوپلتیک اثرگذارترین‌ عامل در‌ شکل‌گیری‌ روابط دیپلماتیک‌ است‌.‌ به باور من در دوران‌ جنگ سرد و چه در زمان کنونی، کشور‌‌ها از نظر نوع رابطه سیاسی‌ در دو فهرستگان کشور‌‌های‌ «امکان (facility)‌ ‌و کشور‌‌های«فرصت» (opportunity) جای می‌گیرند‌.‌ در‌ قاموس کشور‌‌های قدرتمند کشور‌‌های «امکان»‌ از نظر ژئوپلتیکی‌ کم اهمیت بوده و وسیله‌ای برای پیشبرد اهداف آن‌‌ها‌ به‌ شمار‌‌‌ می‌‌روند.
این‌ اهداف‌‌ می‌‌تواند شامل‌ تحریکات منطقه‌ای‌ یا بالابردن میزان تولید‌ نفت برای جایگزین شدن نفت‌ کشور مورد‌ تحریم‌ باشد‌.‌ این‌ کشور‌‌ها‌ فقط «امکان»‌ و «وسیله» هستند و‌ در کمتر‌ از یک هفته‌‌‌ می‌‌توان نظام‌ سیاسی آن‌‌ها را برهم‌ زد‌.‌ این در حالی است که از گذشته‌‌های دور‌ برقراری ارتباط‌ و‌ اعمال کنش‌‌های‌ دیپلماتیک‌ با ایران‌ نه به عنوان‌ یک امکان‌ و وسیله،‌ بلکه‌ در مجموعه یک رفتار سیاسی برای برخورداری از یک فرصت به شمار‌ می‌رود‌.‌
ایران دارای جغرافیای قابل‌ تامل‌، منابع سرشار‌ انرژی و از‌ همه‌ مهم‌تر نفوذ فرهنگی دیرینه‌ در منطقه‌ است‌.‌ این مجموعه عوامل‌ ایران‌ را به نقطه‌ تعادل استراتژیک منطقه‌ تبدیل کرده است؛‌ تعادلی که‌ ضامن‌ صلح پایدار‌ در منطقه‌ خواهد بود. این ویژگی استراتژیک عامل‌ بازدارنده از حمله نظامی‌ قدرت‌‌های‌ بزرگ‌ به ایران خواهد بود‌.‌ کشور‌‌های‌ دست‌نشانده کرانه جنوبی خلیج فارس‌ که‌ به مثابه امکانات‌ منطقه‌ای‌ قدرت‌‌های‌ بزرگ‌ به‌ویژه امریکا عمل می‌کنند،‌ نیز‌ تهدید‌ نظامی بالقوه‌ای‌ برای‌ ایران به‌ شمار‌ نمی‌روند؛‌ زیرا هیچ کدام‌ از کشور‌‌های منطقه و مخصوصا ایالات متحده خواهان برهم‌ خوردن نقطه تعادل استراتژیک منطقه و بروز آشوب بزرگ منطقه‌ای‌ نیستند‌.