روزنامه قانون
1397/07/12
ایست لاهه به تحریم
دیروز چهارشنبه، یکی از روزهای مهم در تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل کشورمان بود؛ دادگاه لاهه پس از بررسی شکایت کیفری ایران از آمریکا درباره پیمان مودت، حکم موقت خود را به نفع ایران صادر کرد و از ایالات متحده خواست تا تحریم ها را متوقف کند. اساسا این شکایت و مبنای آن حول محور «پیمان مودت» شکل گرفته بود و نکته جالب اینجاست به رغم یک پیروزی تمام و کمال برای ایران در این دادگاه بین المللی، هنوز چیزی به ساعات پایان شب نمانده بود که وزیر خارجه آمریکا رسما اعلام کرد که از پیمان مودت بین تهران و واشنگتن خارج شده اند و دیگر عهد و قراری بین دو کشور وجود ندارد که ایران بخواهد بر اساس آن، طرح شکایت کند!در مواجهه با آمریکای تحت رهبری ترامپ، تکیه زدن بر پیمان و تعهدات بین‌المللی، کاری بسیار اشتباه است و احتمالا تیم های دیپلماسی هر کشوری می‌دانند که شکایت از آمریکا در دادگاه های بین المللی، «وقت تلف» کردن محسوب مي‌شود؛ چرا که اگر آمریکا به تعهدات خود پایبند بود اساسا از آنها خارج نمی‌شد! ضمن اینکه دادگاه عالی آمریکا در بسیاری از موارد ، خود را دادگاه بالا دستی بیشتر داوری های بین‌المللی می‌داند و حتی در برخی موارد مثلا رای به دستگیری رییس فداراسیون بین المللی فوتبال (فیفا )می دهد.
از سوی دیگر، بین ایران و آمریکا نه در زمان ترامپ که از زمان جیمی کارتر گرفته تا دولت اوباما، روابط دیپلماتیک و دوستانه‌ای بین دو کشور برقرار نبوده که بخواهیم بر آن پیمان ، استناد کنیم. شاید بیشتر کارکرد این شکایت از آمریکا، برنده شدن کاغذی در یک دادگاه بین‌المللی باشد چرا که آمریکا حتی در صوت عدم خروج از پیمان مودت، هرگز زیر بار حکم نمی رفت.خروج ترامپ از پیمان آب و هوایی پاریس گرفته تا مهمترین پیمان هسته ای قرن یعنی برجام، نشان داده که ناسیونالیسم و منافع آمریکا، اولویت اصلی او در مواجهه با جهان است و هرگز چیزی را که دیگرا ن امضا کرده اند، نمی پذیرد. همزمان با خبر حکم اولیه دادگاه لاهه،وزیر خارجه آمریکا به صراحت سخن از خروج آمریکا از پیمان مودت کرده است.پمپئو در نشست دیروز گفته که آمریکا از این پیمان خارج خواهد شد.
توجه داشته باشیم که پیمان مودت بین دولت ها تعریف شده و نقشی برای ملت های ایران و آمریکا، وجود ندارد و معلوم نیست چرا جمهوری اسلامی ایران، خیلی زودتر از آمریکا از پیمان مودت خارج نشده است.
به نظر می رسد اساس شکایت ایران در دادگاه لاهه با محوریت پیمان مودت یک محاسبه اشتباه بوده و تیم دیپلماسی کشورمان با صرف هزینه های زمانی و مالی چرا پرونده ای را باز کرده اند که از ابتدا پیروزی یا شکست در آن هیچ نتیجه ای دربرنداشته است.
درباره عهدنامه مودت
عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی (US-Iran Treaty of Amity, Economic Relations and Consular Rights) که به نام پیمان دوستی ایران و آمریکا هم شناخته میشود، قراردادی بین نمایندگان دولت شاهنشاهی ایران و دول متحده آمریکا بود که در ۲۳ مرداد سال ۱۳۳۴ امضا شد و همان سال به تصویب مجالس شورای ملی و سنا و بعدابه امضای شاه رسید و جنبه قانونی یافت. هدف از انعقاد این عهدنامه تحکیم مناسبات دوستانه بین دو ملت، گسترش همکاری‌های بازرگانی و اقتصادی و به نظم و قاعده درآوردن روابط کنسولی عنوان شد.این پیمان دیروز با خروج آمریکا از آن، فسخ شد.
حکم دادگاه لاهه
خبرگزاری آسوشیتدپرس و شماری از رسانه‌های خارجی رای دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) در تایید درخواست های ایران درباره تعلیق تحریم های ضد ایرانی واشنگتن را بازتاب دادند و نوشتند: دیوان سازمان ملل به آمریکا دستور داد بخشی از تحریم های ایران را لغو کند. آسوشیتدپرس نوشت: حکم دیوان بین المللی دادگستری از نظر قانونی الزامی است اما باید دید آیا ترامپ از آن پیروی خواهد کرد یا نه؟ دیوان در حکم ابتدایی خود اعلام کرد که واشنگتن باید هر گونه مانع ناشی از تحمیل دوباره تحریم ها در خصوص صادرات وسایل پزشکی و دارو، مواد غذایی و محصولات کشاورزی و قطعات یدکی و تجهیزات لازم برای ایمنی هوانوردی را بردارد.
آسوشیتدپرس در گزارش بازتاب خود نوشت: تلویزیون دولتی ایران تصمیم دادگاه را «پیروزی تهران بر واشنگتن در دادگاه لاهه» عنوان کرد.
انتظار می رود آمریکا در جلسه آینده استماع صلاحیت دادگاه را به چالش بکشد.
در جلسه ماه آگوست، تهران تعلیق تحریم ها را خواستار شد. وکلای آمریکا در پاسخ گفته‌اند که تحریم‌ها قانونی و بر اساس اقدامات امنیت ملی قابل توجیه هستند و تهران نمی تواند آن را در دیوان جهانی به چالش بکشد.
دادگاه از ایران و آمریکا خواسته است از «هر گونه اقدامی که می تواند به این اختلاف دامن بزند یا آن راگسترش دهد؛ خودداری کنند.
خروج آمریکا از پیمان مودت با ایران
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که این کشور از پیمان مودت ایران و ایالات متحده که بیش از ۶۰ سال پیش امضا شده بود، خارج میشود.
آقای پمپئو گفت این تصمیمی است که ۳۹ سال (از زمان انقلاب اسلامی ایران) به تعویق افتاده بود.
نبرد قضایی تیم ترامپ با لاهه
حکم روز چهارشنبه می تواند درگیری دیگری بین دولت ترامپ و یک دیوان مستقر در لاهه باشد. ماه گذشته «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ، دیوان بین المللی کیفری (ICC) را یک نهاد غیرمرتبط و جداگانه توصیف کرد. دیوان بین المللی کیفری نخستین دادگاه دائمی بین‌المللی برای رسیدگی به جرايم نسل کشی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی است و دیوان بین‌المللی دادگستری اختلافات بین کشورها را رفع می‌کند.
واکنش وزیر خارجه ایران
«محمد جواد ظریف» دیروز چهارشنبه در صفحه توییتر خود نوشت: «دیوان بین المللی دادگستری دستور داد آمریکا باید به تعهداتی که با تحریم مجدد مردم ایرانی پس از خروج از برجام نقض کرده متعهد بماند. یک شکست دیگر برای حکومت معتاد به تحریم آمریکا و پیروزی برای حاکمیت قانون».
وی تصریح کرد: «ضروری است جامعه بین‌المللی با یک جانبه گرایی مخرب آمریکا به صورت دست جمعی مقابله کند».
واکنش معاون حقوقی رییس جمهور
معاون حقوقی رئیس جمهور گفت: تصمیمات دادگاه لاهه برای کشورها لازم‌الاجر است.لعیا جنیدی در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران درباره تصمیمات دادگاه لاهه اظهارکرد: تا دقایقی دیگر به صورت رسمی نتیجه دادگاه اعلام خواهد شد.
با توجه به اینکه دادگاه لاهه زیرمجموعه سازمان ملل است، تصمیماتش توسط سایر کشورها باید اجرا شود. وی در مورد اثرات تصمیمات دادگاه لاهه، خاطرنشان کرد: رای به نفع کشورمان موجب تثبیت حقوقی ایران، تایید مشروعیت 1+4 شده و جسارت بیشتری به شرکت‌ها برای همکاری با ایران می‌دهد و نگرانی‌های آنها را کم می‌کند.
واکنش رییس کمیسیون امنیت ملی
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با استقبال از رای دیوان لاهه درباره پرونده ایران گفت: اینکه دیوان اعلام کرده که صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران علیه آمریکا را دارد؛ به معنای شکستن غرور قدرت آمریکاست و در بعد بین‌المللی می‌توان آن را به سود ایران ارزیابی کرد.
حشمت ا... فلاحت پیشه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به رای دیوان لاهه مبنی بر اینکه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران را دارد، گفت: این رای از چند نظر مهم است و جای خوشحالی دارد. در وهله اول اینکه ما از کار با سازوکارهای بین‌المللی ضرر نمی‌کنیم چون استفاده از مجامع بین‌المللی در دنیای امروز ضروری است.
رأی دادگاه یک بار سیاسی جدی را برای آمریکا ایجاد می کند
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: رأی دیوان با توجه به جایگاه رفیع این نهاد و مقبولیتی که در جهان نزد کشورها دارد، می‌تواند یک بار سیاسی جدی را برای امریکا ایجاد کند.بهرام قاسمی درخصوص الزام رای دیوان برای امریکا افزود: با اینکه دیوان از جایگاه بسیار رفیع و بالایی به عنوان یکی از عالی ترین محاکم در سطح جهان برخوردار است، اما ابزار اجرایی لازم را برای اینکه احکام خود را اجرایی کند در اختیار ندارد.وی ادامه داد: با توجه به جایگاه رفیع دیوان و مقبولیتی که در جهان نزد کشورها دارد، یک بار سیاسی جدی را برای آمریکا ایجاد می کند.
مرور شکایت ایران از آمریکا
جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۹۷ دو سند تقدیم دیوان مزبور کرد، یکی «دادخواست» تنظیم شده علیه ایالات متحده امریکا که حاوی تشریح مسئولیت بین‌المللی این دولت و نقض پیمان مودت (۱۳۳۴) است و دیگری «درخواست» از دیوان برای صدور دستور موقت که در صورت تحقق،آمریکا موظف خواهد بود از اجرای تحریم‌ها تا زمان صدور رای نهایی خودداری کند.
در این شکایت، به‌طور مستدل تشریح شده است که تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ آمریکا در اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای با تعهدات بین‌المللی ایالات متحده به ویژه مواد ۴، ۷، ۸ ، ۹ و ۱۰ معاهده مودت ۱۳۳۴ نیز مغایرت دارد و ایالات متحده ملزم است ضمن توقف این اعمال متخلفانه بین‌المللی، کلیه خسارات وارده را جبران کند.
وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای ضمن استقبال از تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری در صدور قرار موقت در پرونده شکایت از آمریکا، آن را نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی و غیرمشروع بودن تحریم‌های آمریکا خواند.
این بیانیه می‌افزاید: جمهوری اسلامی ایران با استقبال از تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت این محکمه علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه که با خروج این کشور از برجام صورت گرفت، تصمیم دیوان را که با اتفاق آرا اتخاذ شده است، نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان می‌داند.
سایر اخبار این روزنامه
نبرد فـر سـايشي!
ایست لاهه به تحریم
ابراهیم در انتظار شناسنامه برای مسابقات جهانی رباتیـک
سينما بر كرسيِ حقيقت
دل نگـراني نفتي
مسببان اصلي آشفتگي بازار ارز
شهرت عصر مدرن
قهرمانی قابل ستایش
رای دادگاه لاهه و ملاحظاتی که باید به آن توجه شود
عبدالمهدی تکنو کرات نخست وزیر عراق شد
محروميت باعث محدودیت شان نشد
