از نفرت تا عشق

رییس‌‌جمهوری آمریکا از ارتباط ویژه و محبت‌آمیز بین خود و رهبر کره‌شمالی سخن گفته است‌. رییس‌‌جمهوری آمریکا در سخنرانی در جمع هواداران خود در ایالت ویرجینیا با یادآوری تنش در روابط بین ایالات متحده و کره‌شمالی تا پیش از ابراز آمادگی رهبر کره‌شمالی برای ملاقات با او، گفت: در آن زمان من واقعا سرسخت بودم. او هم همین طور و سخنان تندی بین ما رد و بدل می‌شد‌.
روابط بین ایالات متحده و کره‌شمالی که در چند سال اخیر به خاطر آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای کره متشنج شده بود با آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ به وخامت گرایید و با تبادل توهین‌های شخصی رییس‌‌جمهوری آمریکا و رهبر کره‌شمالی و تهدید به کاربرد اسلحه اتمی علیه کشورهای یکدیگر نیز همراه بود‌. در آغاز سال نو میلادی، رهبر کره‌شمالی برای بهبود روابط با کره‌جنوبی و آمریکا ابراز آمادگی کرد و در ماه ژوئن، بین ترامپ و کیم ملاقاتی در سنگاپور صورت گرفت‌.
ترامپ در سخنرانی خود در ویرجینیا در مورد دلیل رفع کدورت شخصی و ایجاد روابط ویژه بین خود و رهبر کره‌شمالی، گفت: و بعد من و او عاشق هم شدیم، خب، واقعیت است، او نامه‌های زیبایی برای من نوشت و این نامه‌ها واقعا عالی بود‌.
در حالی که حاضران در این سخنرانی می‌خندیدند و برای او دست می‌زدند، دونالد ترامپ گفت که حتما مفسران ستایش پرطمطراق او از رهبر کره‌شمالی را مناسب شئونات ریاست جمهوری نمی‌دانند اما افزود: او از من خوشش می‌آید و من هم از او خوشم می‌آید، گمانم این دیگر اشکالی نداشته باشد‌. آیا اجازه دارم این را بگویم؟ پیشتر رییس‌‌جمهوری آمریکا گفته بود که کیم جونگ- اون آدم معرکه‌ای است‌.


سخنان ترامپ در ستایش از کیم ساعاتی پس از آن ایراد شد که ری یونگ- هو، وزیر خارجه کره‌شمالی در سخنرانی در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل گفت که کشورش بدون دریافت امتیازاتی از ایالات متحده حاضر به خلع سلاح کامل اتمی نیست‌.
وزیر خارجه کره‌شمالی گفت: این تصور که تحریم‌ها ما را به زانو درمی‌آورد، توهم کسانی است که ما را نمی‌شناسند‌. او افزوده است که ادامه تحریم‌ها تنها بی‌اعتمادی را عمیق‌تر می‌کند و بی‌اعتمادی در میان مقام‌های ایالات متحده، به فقدان اطمینان در مورد امنیت ملی در میان مقام‌های کره‌شمالی می‌انجامد‌.
به گفته وزیر خارجه کره‌شمالی در چنین شرایطی امکان ندارد که ما به شکل یک‌طرفه سلاح‌های خود را کنار بگذاریم‌. با وجود انتقادهای مطرح‌شده، لحن سخنرانی ری یونگ‌هو با سخنرانی‌های تند مقام‌های کره‌شمالی در سال‌های گذشته، فاصله داشت‌.
همزمان خبرگزاری رسمی کره‌شمالی هم در تفسیری تحت عنوان «گفتمان و تحریم همراه هم پیش نمی‌رود» نوشت که این یک تناقض است که ایالات متحده با شریک خود از گفتمان سخن می‌گوید در حالی که تحریم‌ها را شدت می‌بخشد. آمریکا باید به تحولات زمان توجه کند‌. این خبرگزاری توجه آمریکا را به دیدار رییس‌‌جمهوری کره‌جنوبی از کره‌شمالی و ستایش از عزم دو کشور برای بهبود روابط جلب کرده است‌.
سه روز پیش از سخنرانی ری یونگ‌هو، دونالد ترامپ تاکید کرده بود برای برچیدن جنگ‌افزارهای اتمی پیونگ‌یانگ شتابی وجود ندارد اما افزوده بود تا آن زمان تحریم‌ها نیز ادامه پیدا خواهد کرد‌. کره‌شمالی با مجموعه‌ای درهم‌تنیده و گسترده از تحریم‌های بین‌المللی روبه‌رو است که پیامدهای چشمگیری بر وضعیت اقتصادی و نیز ورود ارز و منابع انرژی به آن کشور داشته‌ است‌.
وزیر خارجه آمریکا هفته پیش گفته بود برای ادامه مذاکرات، به پیونگ‌یانگ سفر خواهد کرد‌. رهبران دو کشور در بهار گذشته در جریان دیداری تاریخی در سنگاپور، بر سر حرکت به سوی غیراتمی شدن کره‌شمالی، توافق کرده بودند‌. اما هنوز روند مشخصی در برچیدن جنگ‌افزارهای کره‌شمالی دیده نمی‌شود و گزارش‌هایی نیز منتشرشده که حاکی ا‌ست پیونگ‌یانگ از ادامه اقداماتش در این زمینه دست برداشته است‌. رهبر کره‌شمالی اخیرا در دیداری با رییس‌جمهوری کره‌جنوبی گفته بود کشورش حاضر است برای ایجاد اعتماد به برچیدن یک سایت مهم آزمایش موتور موشک و یک تاسیسات مهم آزمایش هسته‌ای ادامه دهد‌.
ملاقات سنگاپور و انتظارات ترامپ و کیم
اوایل ماه ژوئن سال‌جاری، رییس‌‌جمهوری آمریکا و رهبر کره‌شمالی در سنگاپور ملاقات و در مورد غیراتمی شدن شبه‌جزیره کره، توقف برنامه موشکی کره‌شمالی، بهبود روابط دوجانبه و کمک ایالات متحده به توسعه اقتصادی کره‌شمالی گفت‌وگو کردند‌. در پایان این مذاکرات، بیانیه‌ای نیز حاوی اصول توافق صورت گرفته بین دو طرف بدون ذکر جزییات و نحوه دستیابی به آنها منتشر شد‌.
در پایان جلسه سنگاپور، رییس‌‌جمهوری آمریکا تلویحا از دستیابی سریع به غیراتمی شدن و توقف برنامه موشکی بالستیک کره‌شمالی و به جریان افتادن روند شتابان تحولات اقتصادی در آن کشور سخن گفت و برای کمک به این روند ابراز آمادگی کرد‌. به نظر می‌رسد وی انتظار داشت رهبر کره‌شمالی با برخورداری از نقش محوری و قدرت فراوان خود، بتواند به سرعت تحولات مورد نظر ایالات متحده را در ساختار سیاسی، نظامی و اقتصادی آن کشور تحقق بخشد‌.
در همان حال برخی ناظران گفتند حتی اگر رهبر کره‌شمالی واقعا درصدد ایجاد تحولات مورد نظر رییس‌‌جمهوری آمریکا در آن کشور باشد، ممکن است چنین تحولاتی به سرعت تحقق نیابد‌. آنان سابقه و ساختار سیاسی کره‌شمالی از زمان ایجاد این کشور به خصوص نقش محوری ایدئولوژی مبتنی بر لزوم آمادگی همیشگی برای رویارویی با دشمن خارجی، موقعیت ممتاز نظامیان و اولویت طرح‌های نظامی در برخورداری از حمایت سیاسی و امکانات اقتصادی و الزام فداکاری مردم در این زمینه را به عنوان عواملی برشمردند که ممکن است تغییر در آنها به زمان نیاز داشته باشد‌.
در ماه‌های بعد اظهارات برخی مقامات آمریکایی و انتظاراتی که از کره‌شمالی داشتند گاه باعث ابراز ناخرسندی برخی مقامات کره‌ای و انتشار انتقادات آنان در رسانه‌های داخلی کره‌شمالی شد هرچند در این موارد، منابع خبری رسمی کره‌شمالی همزمان تفسیرهایی در ستایش از ابتکار کیم جونگ-اون برای دیدار تاریخ‌ساز با دونالد ترامپ منتشر کرده‌اند و گاه ارسال نامه‌های دوستانه از سوی رهبر کره‌شمالی برای رییس‌‌جمهوری آمریکا نیز گزارش شده است‌.
رسانه‌های کره‌شمالی که تحت تسلط شدید دولت قرار دارند، بخش مهمی از مطالب و گزارش‌های خود را به اخبار مربوط به رهبر آن کشور و ستایش از او، از جمله توسط مقامات و منابع خارجی اختصاص می‌دهند‌. با توجه به دستوری بودن محتوای رسانه‌های داخلی کره‌شمالی، قاعدتا اظهارات مثبت منابع خارجی برای حکومت آن کشور ارزش ویژه‌ای دارد‌.
به نظر می‌رسد دونالد ترامپ تعامل و تفاهم شخصی را عاملی مهم در پیشبرد روابط خارجی می‌داند هر چند گاه گزارش‌هایی منتشر شده حاکی از اینکه برخی مقامات دولتی آمریکا این رویکرد را که در روابط تجاری کارایی دارد، برای مناسبات سیاسی بین‌المللی غیرمتعارف دانسته و از آن خرسند نیستند‌.
توافق کره‌شمالی در گرو سیاست‌های داخلی آمریکا
یکی از مقامات ائتلاف ضدجنگ «انسر» اظهار کرد کره‌شمالی به درستی سیاست‌های داخلی آمریکا را عامل عدم پیشرفت در روند خلع سلاح هسته‌ای می‌داند زیرا تقریبا همه اطرافیان رییس‌‌جمهور آمریکا خواستار عدم اجرای آن هستند‌.
برایان بکر، هماهنگ‌کننده ملی ائتلاف ضدجنگ «انسر» گفت دولت دونالد ترامپ رفتارهای متناقضی در قبال پیونگ‌یانگ داشته است‌. او می‌گوید: آمریکا در این مورد با دورویی رفتار می‌کند‌. یک روز پس از آنکه ترامپ گفت نباید در روند خلع سلاح هسته‌ای عجله کرد، مایک پمپئو متعهد شد که تا خلع سلاح هسته‌ای کره‌شمالی، فشار بیشتری را علیه این کشور اعمال کند‌.
بکر با این حال بر این باور است که مشکل اصلی بر سر راه این توافق از اینکه دولت ترامپ لانه تندروهای هوادار جنگ علیه کره‌شمالی نظیر پمپئو یا جان بولتون مشاور امنیت ملی و نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل است، بزرگ‌تر است‌. با وجود دو حزب اصلی آمریکا، ارتش و کمیته اطلاعاتی که همه به دنبال کنار گذاشتن توافق خلع سلاح هسته‌ای از کره‌شمالی هستند، این روند عملا آینده‌ای ندارد‌.
این مقام ائتلاف انسر به راشاتودی گفت: دلیل اصلی عدم پیشرفت در روند خلع سلاح هسته‌ای درواقع بحث و جدل‌های داخل دولت ترامپ نیست بلکه اتفاق نظر میان دموکرات‌ها، جمهوریخواهان، پنتاگون و سرویس‌های اطلاعاتی و همچنین اکثر اعضای کابینه ترامپ است که نمی‌خواهند این روند موفقیت‌آمیز پیش برود‌.
از طرف دیگر چین و روسیه از کاهش تحریم‌ها علیه کره‌شمالی حمایت کرده‌اند تا حسن نیت کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی در جریان مذاکرات با ترامپ بی‌پاسخ نماند‌. بکر در این باره می‌گوید: متاسفانه چین و روسیه راه پس و پیش ندارند زیرا در شورای امنیت سازمان ملل به این تحریم‌ها رای مثبت داده‌اند و مسلما آمریکا حق وتو دارد‌. پس آنها از دولت واشنگتن درخواست می‌کنند راهی دیگر را پیش بگیرد اما واشنگتن نمی‌خواهد یا اصلا نیازی ندارد که این کار را انجام دهد‌.
او بر این باور است از آنجا که این درخواست‌ها شنیده نشد و راه گریزی هم از حق وتوی آمریکا وجود ندارد، اکنون زمان آن است که کره‌شمالی و همسایگانش با یکدیگر متحد شوند‌. بکر می‌گوید: چیزی که واقعا باید رخ دهد این است که روابط دوجانبه کره‌شمالی با چین، روسیه و کره‌جنوبی می‌توانند مستحکم‌تر شوند‌. به نظر من، این راه پیشروی است‌.
بکر بر این باور است که رویکرد اعمال فشار حداکثری که واشنگتن به عنوان راهی برای دستیابی به خلع سلاح غیرقابل بازگشت پیش گرفته از هدف اصلی خارج شده است‌. او می‌گوید تحریم‌ها علیه کره‌شمالی کاملا بی‌ربط هستند زیرا پیونگ‌یانگ در درجه اول در حال توقف برنامه هسته‌ای خود است تا تهدیدهای نظامی‌ای را که متوجه این کشور هستند، از خود دور کند‌.
هماهنگ‌کننده ملی ائتلاف انسر معتقد است: کره‌شمالی طی این سال‌ها موضع ثابتی داشته است‌. آنان از ابتدا گفته‌اند تمایل دارند آزمایش‌های تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک خود را متوقف کنند و در ازای لغو، توقف یا تعلیق موقت مانورهای نظامی آمریکا و کره‌جنوبی که نابودی کره‌شمالی را شبیه‌سازی می‌کنند، امتیازات دیگری ارائه دهد‌. بکر می‌گوید درحالی که کره‌شمالی در موضع خود ثابت مانده، آمریکا اما تنها گام اول را برداشته و دیگر اقدامی در راستای تعهداتش انجام نداده و در عین حال خواستار امتیازات یکجانبه از کره‌شمالی شده است‌.