روزنامه همدلی

به بهانه صد و سی و دومین سالروز میلاد آموزگار موسیقی ایران زمین رد پای آهنگین «کلنل»

مهدی فیضی صفت- «کلنل» به هر حوزه ای از موسیقی سرک می کشید، تار را به نیکی می‌نواخت و دستی هم بر آتش نوازندگی داشت. مدیریت مهم ترین رسانه زمانه خویش یعنی رادیو را بر عهده گرفت، هنرستان موسیقی و در واقع نخستین مدرسه خصوصی موسیقی ایران را تاسیس کرد، سال ها دود چراغ خورد و کتاب ها نوشت در باب موسیقی، نامش را در تاریخ ماندگار کرد؛ علینقی وزیری. صدها آهنگ نوشت و ارکستری به نام «نوین» را رهبری کرد، اما هنوز هم نمی شناسندش به اندازه ای که در حد یکی از تاثیرگذارترین ها بر موسیقی ایران‌زمین باشد.
پیش از وزیری، مکتوبات موسیقایی ایران خلاصه می شد در تجربیات «موسیو لومر» و دیگر غربی هایی که به ایران آمدند. علینقی وزیری به شکل جدی در حوزه مکتوب موسیقی فعالیت داشت و در هنرستان هم شاگردهایی را تربیت کرد که بعدها نام‌آورانی شدند. موسیقی ایرانی را به پیش و پس از علینقی وزیری تقسیم می کنند. برای موسیقی ایرانی احترام ویژه ای قائل بود و از اصول خودش دست نمی کشید. دشمنان علینقی وزیری سعی کردند بکاهند از ارزش تلاش و کوشش پر ثمرش، موفق نشدند چون خدمات وزیری به موسیقی ایرانی انکار ناشدنی است.
برخی از سنت گرایان فعال در موسیقی ایرانی معتقدند شیوه ای که وزیری وارد موسیقی ایرانی کرد، با موسیقی دستگاهی قابلیت اجماع ندارد. بر این باورند موسیقی دستگاهی ایران ظرایفی دارد که قابل اجرا با ادوات و انگاره های موسیقی غربی نیست. هر چه هست علینقی وزیری، سر و شکلی سازمان یافته داد به موسیقی ایران؛ هنری را که قرن ها سینه به سینه منتقل شد «کلنل» مکتوبش کرد و از «نت» سخن
به میان آورد.


وزیری در تدریس جدی بود و شوخی نداشت، نگاهش موشکافانه بود و ظاهرسازی نمی کرد. همیشه موقر بود و متین، کاریزمایش لرزه می‌انداخت بر دل شاگردانش. فرم کلنلی را در شیوه آموزش او می شد دید. آن زمان موسیقی در مجالس مطرح بود و کنسرت به شکل جدی وجود نداشت. اندیشه علینقی وزیری اما جدی بود در حوزه موسیقی و کمر همت بست برای رواجش. بر «سلفژ» و خوانش موسیقی با نت ها و صداهای خودش تاکید زیادی داشت، سعی می‌کرد ذهن را رشد دهد و از کار طوطی وار پرهیز کند. این اتفاقات موجب شد شاگردان اولیه مدرسه او به چهره هایی مانند روح الله خالقی، جواد معروفی، حسین سنجری، ابوالحسن صبا، عبدالعلی وزیری، حسین گل گلاب ... تبدیل شوند. شاگردانِ شاگردهایش هم به چهره های معروفی بدل شدند.
شاید برخی، تلاش های کلنل وزیری را ورود اندیشه غربی به موسیقی تلقی کنند اما دوستدارانش بر این باورند اندیشه او علمی بود، نه غربی؛ مثل خیلی از علوم دیگر که از غرب به ایران منتقل شد. شبیه به روندی که در حوزه های مختلف مثل طب طی کردند. ایران در حوزه طب سنتی پیشرفته بود اما در پیوند با طب غرب توانست جایگاه ویژه تری پیدا کند. در همان دوره پایه گذاری اندیشه نوینی در موسیقی شکل گرفت و علینقی وزیری، نطفه جدیدی در موسیقی کاشت، تلاش کرد موسیقی بر اساس یک چارچوب و روش علمی آموزش داده شود و یادگیری بر اساس آن باشد. امروز صد و سی‌و‌دومین سالروز میلاد آموزگار موسیقی و یکی از پیشگامان عرصه آهنگسازی در ایران است. نهم مهرماه سال 1265 به دنیا آمد و 93 سال عمر پربارش را در راه موسیقی گذاشت.
وزیری قدم‌های بلندی برای موسیقی ایران برداشت
کامبیز روشن روان- من با تحسین‌کنندگان آقای وزیری هم عقیده‌ام. باور دارم علینقی وزیری قدم‌های بزرگ و بلندی برای موسیقی ایرانی برداشت، کسی تا پیش از او چنین کاری نکرده بود. آقای وزیری باعث شد حرکتی نو در موسیقی ایرانی شکل بگیرد و موسیقی سنتی و ملی کشور، شکل قانونمند و وسیع‌تری پیدا کند. خدماتی که آقای وزیری به موسیقی ایرانی روا داشت، قابل مقایسه با خدمات موزیسین‌های قبل از او نیست. آقای وزیری در سال 1302 هنرستان موسیقی را تاسیس کرد که حرکتی بسیار ارزشمند برای ورود موسیقی علمی به سرزمین ما بود. او باعث شد یک سری از موسیقیدان‌ها با قوانین موسیقی سر و کار پیدا کنند و با نگاه علمی به موسیقی رشد کنند. خدمت دیگر آقای وزیری به موسیقی ایرانی، به وجود آوردن علامت‌های ویژه «سُری» و «کُرُن» بود. این علامت‌ها تا قبل از آقای وزیری وجود نداشت و این علینقی وزیری بود که شکل نت‌نویسی را در آثارش به وجود آورد. آقای وزیری به همراهی آقای روح‌الله خالقی که شاگرد خودش بود، انجمن موسیقی و ارکستر موسیقی ایرانی را به وجود آورد. این دو با همدیگر شروع به نوشتن و ساختن موسیقی کلاسیک ایرانی برای ارکستر کردند. آقای وزیری و آقای خالقی روش‌های خاصی را برای هارمونیزه کردن موسیقی ایرانی پیدا کردند. ممکن است خیلی‌ها دوست نداشته باشند موسیقی ایرانی هارمونیزه شود و موسیقی ملی کشور را همچنان به شکل تک‌نوازی و تک‌خوانی قبول داشته باشند ولی به هر حال این تنها نوع موسیقی نیست که در کشور ما اجرا می‌شود و مردم به انواع مختلف موسیقی احتیاج دارند.
کسی در آهنگسازی به گردِ پای وزیری نمی‌رسد
مجید درخشانی- آقای وزیری آثار بسیار متفاوتی خلق کرد. خیلی‌ها تصور دارند او نگاهی به موسیقی غرب داشت و از موسیقی غرب الهام می‌گرفت، در حالی‌که علینقی وزیری قبل از اینکه به اروپا برود، نزد «میرزا حسینقلی»، ردیف کار کرده و بر این زمینه تسلط کافی داشت. او در اروپا تحصیل کرد، با موسیقی کلاسیک آشنا شد و اولین کسی بود که در ایران ارکستر موسیقی ایرانی تشکیل داد. علینقی وزیری در آهنگسازی متاثر از ردیف‌های ایرانی بود و حتی تصنیفی دارد که بر اساس یکی از گوشه‌های شور به نام «زیرکش سلمک» است. خیلی از آثار و تصنیف‌های آقای وزیری مثل سرود «ای وطن»، برگرفته از موسیقی سنتی ایران هستند. علینقی وزیری اولین هنرستان موسیقی در ایران را دایر کرد و شاگردان بسیار خوبی مانند استاد ابوالحسن صبا داشت. بسیاری از موسیقیدان‌های این مملکت متاثر از آقای وزیری هستند. علینقی وزیری برای ساز تار، قطعاتی نوشت که هنوز هم بدیع و تازه هستند. درست است که علینقی وزیری قطعات «حاضر باش» و «بند باز» را متاثر از موسیقی اروپا می‌سازد اما قطعاتی چون «دخترک ژولیده» و «ژیمناستیک موزیکال» را هم می‌آفریند که کاملا برگرفته از موسیقی ایرانی است. او قطعاتی ساخت که خارج از تصور نوازنده‌های تار آن دوره بود. علینقی وزیری ارزش و کیفیت اجرایی تار را به حدی بالا برد که بعدها هنرمندان زیادی از تار آقای وزیری متاثر شدند. فکر نمی‌کنم در زمینه آهنگسازی، کسی به گردِ پای آقای وزیری رسیده باشد. زمانی که «ارکستر نوین» در رادیو تاسیس شد، بسیاری از نوازنده‌ها و خواننده‌ها را به علت اعتیاد و مشکلات دیگر اخراج کرد چون اعتقاد داشت موزیسین باید پاک و سلامت باشد.
موسیقی وزیری مثل شعر نو است
مجید کیانی- نقاط اشتراک زیادی میان موسیقی دستگاهی ایران با موسیقی مکتب علینقی وزیری وجود دارد اما علینقی وزیری می‌خواست موسیقی سنتی ما را ارکسترال و هارمونیزه کند، این در حالی است که موسیقی دستگاهی ما می‌خواهد بر اساس همان روند سینه به سینه و روایی خودش تداوم پیدا کند. در اینجا یک تضاد میان موسیقی دستگاهی با موسیقی مکتب وزیری ایجاد می‌شود که ضرورت تفکیک این دو را به وجود می‌آورد. نقطه مشترک اصلی میان موسیقی مکتب وزیری با موسیقی دستگاهی این است که هر دو نگاهی جدی و هنری دارند. البته موسیقی دستگاهی ایرانی ویژگی‌هایی دارد که قابل نگارش با ابزار غربی نیست، نمی‌گویم علینقی وزیری کار خوبی انجام نداده و به موسیقی ما ضرر رسانده. چنین باوری ندارم اما حرفم این است که وزن‌ها، نغمات و المان‌های موسیقی دستگاهی طوری است که نمی‌شود با آوانویسی غربی حفظش کرد. موسیقی دستگاهی را باید مثل شعر کلاسیک دانست که باید جایگاه حافظ، سعدی، مولانا و شعرای معاصر این سبک از شعر را حفظ کرد. موسیقی مکتب وزیری هم مثل اشعار نو است که باید باشد و به کار خودش ادامه دهد. مهم این است که این دو از همدیگر تفکیک شوند و تفاوت‌های میان این دو ژانر مشخص شود. آقای وزیری در موسیقی هارمونی ایجاد کرد. او با استفاده از سازهای ایرانی در کنار سازهای غربی، ارکستر تشکیل داد و موسیقی جدیدی را با نگاهی علمی به روی صحنه برد. جایگاه این موسیقی باید حفظ شود چون آقای وزیری می‌خواست این موسیقی در جایگاه هنری عرضه شود، نه در جایگاه موسیقی عامه‌پسند و بازاری.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
آیا برهم صالح بر صندلی ریاست‌جمهوری عراق تکیه خواهد زد؟‍! تداوم تورنمنت سیاسی کردی روزمره در تعلیق گزارش «همدلی » از وضعیت رانندگان مهاجر اسنپ و تپسی کار در ازای بی‌خانمانی به بهانه صد و سی و دومین سالروز میلاد آموزگار موسیقی ایران زمین رد پای آهنگین «کلنل» جلسه علنی مجلس که قرار بود به رسیدگی و تصویب «کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم» بپردازد، دوباره عقب افتاد در مراسم هفتمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت؛ راوی و نویسنده «فرنگیس» با رهبر انقلاب دیدار کردند «همدلی» در گفت‌وگو با کارشناسان چالش‌های هدایت نقدینگی به بازار سرمایه را بررسی کرد در مراسم هفتمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت؛ راوی و نویسنده «فرنگیس» با رهبر انقلاب دیدار کردند نایب رئیس کمیسیون مجلس شورای اسلامی: اروپایی‌ها می‌توانند کمکی برای عبور از تحریم‌ها باشند اعتراف آمریکا به شکست در افغانستان و تحریم چابهار نیویورک تایمز به نقل از ظریف خبر داد: انعقاد قریب‌الوقوع توافق نفتی ایران و اروپا