مروری بر 5 کتاب منتشر شده از «جوانمرد فاضل»؛ شهید هاشمی نژاد

بسیاری از ما شخصیت شهید هاشمی‌نژاد را در قالب فعالیت‌های مبارزاتی او شناخته‌ایم؛ جوانمرد فاضلی که سخنرانی‌های شورانگیزش، بذر آگاهی را در دل جوانان می‌نشاند و خروش انقلابی و مؤمنانه آن ها را در پی داشت. اما هنر شهید هاشمی‌نژاد، تنها کلام نافذ و سخنرانی‌های بلیغش نبود. آن ها که با شهید هاشمی‌نژاد آشنایی دارند و احیاناً، محضر او را درک کرده‌اند، می‌دانند که قلم شهید جوانمرد، همچون زبانش، در خدمت اسلام ناب و ترویج آموزه‌های دینی قرار داشت. او از روحانیون و علمای زمان‌شناسی محسوب می‌شد که نسبت به آگاهی جوانان و پیوند آن ها با دین و ارزش‌های دینی، دغدغه‌مند بودند. شهید هاشمی‌نژاد، افزون بر فعالیت‌های تبلیغی گسترده در این زمینه، دست به نگارش کتاب‌های ارزشمند متعددی زد که برخی از آن ها، در آن دوران، تأثیر مهمی بر روند پیروزی انقلاب اسلامی داشت. با این حال، شناخت نسل امروز از آثار «جوانمرد فاضل»، چندان مطلوب نیست. بسیاری از آثار او تجدید چاپ نشده و برخی از آن ها، حتی به مرحله چاپ هم نرسیده‌است؛ کتاب‌هایی همچون «راه سوم، بین کمونیسم و سرمایه‌داری»، «کمونیسم از دیدگاه نظام اقتصادی و اجتماعی اسلام»، «مبارزه با جهل و مادیت» و بسیاری از کتاب‌های او که مباحث مطرح شده در آن ها، همچنان تازه و مورد نیاز نسل امروز است، نایاب و تعدادی از جزوه‌های مربوط به مباحث اعتقادی که توسط آن شهید بزرگوار به رشته تحریر درآمده، هنوز به زیور طبع آراسته نشده است. موضوعی که شهید هاشمی‌نژاد در بیشتر آثار مکتوب خود مد نظر قرار می‌داد، توجه به جوانان و پاسخگویی به پرسش‌های فکری و اعتقادی آن ها بود. این رویکرد را می‌توان در مشهورترین کتاب‌های برجا مانده از شهید جوانمرد، مانند «مناظره دکتر و پیر»، به خوبی مشاهده کرد. او برای جوانان، شخصیت و جایگاه فوق‌العاده‌ای قائل بود و اعتقاد داشت که توجه به آن ها، در واقع، بیمه کردن آینده انقلاب اسلامی در برابر خطراتی است که همواره آن را تهدید می‌کند. آن چه در پی می‌آید، معرفی مختصری از چند اثر مشهور این شهید والامقام است.
درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت
کتاب «درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت» نخستین بار، در سال 1352هـ.ش به چاپ رسید. این کتاب در سه بخش تدوین شده و در پی ارائه تحلیلی جامع از چرایی و چگونگی واقعه عاشورا به مخاطب است.  در فصل نخست این کتاب، عواملی که قیام امام حسین(ع) را ایجاب می‌کرد، شرح داده شده‌است. نویسنده، ضمن بررسی شرایط سیاسی و اجتماعی جهان اسلام در عصر امام حسین(ع)، به شرح برخی مفاهیم بنیادین مانند انسانیت، آزادی، شهادت و... از دیدگاه اسلام می‌پردازد. در بخش دوم کتاب، سیره امام حسین(ع) در مقابله با حکومت یزید، به عنوان طاغوت، بررسی شده و مهم ترین ویژگی‌های مبارزاتی سیره آن حضرت مورد تحقیق قرار گرفته است. بخش سوم کتاب نیز، به نقش کاروان اسیران کربلا در تداوم نهضت حسینی و پیگیری سیره مبارزاتی سیدالشهدا(ع) اختصاص دارد. این کتاب در شرایطی منتشر شد که رژیم پهلوی، اختناق و خفقان شدیدی را بر کشور حاکم کرده بود. از این رو، کتاب «درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت» را می‌توان درسنامه‌ای برای مبارزان علیه رژیم طاغوت نامید.
مناظره دکتر و پیر


کتاب «مناظره دکتر و پیر» در سال 1343 هـ.ش به چاپ رسید. هدف از نگارش این کتاب، پاسخ گویی به شبهات و پرسش‌هایی بود که از سوی روشن فکران، درباره مباحث اسلامی مطرح می‌شد. شهید هاشمی‌نژاد این کتاب را در قالب داستان به رشته تحریر درآورده است. صحبت‌هایی که در واقع طرح پرسش یا شبهه و پاسخ به آن است، میان تعدادی مسافر در یک قطار رد و بدل می‌شود. «قوانین اسلام همیشگی است»، «پیشرفت مسلمین در علوم روز»، «علل ترقی و پیشرفت مسلمین»، «علل عقب افتادگی و انحطاط مسلمین»، «مشروبات الکلی» و «قمار و زیان های گوناگون آن»، از جمله مباحثی است که در این کتاب بررسی و تحلیل شده است.
مشکلات مذهبی روز
«مشکلات مذهبی روز» یکی از نخستین آثار شهید هاشمی‌نژاد است. این کتاب در سال 1328 هـ.ش به رشته تحریر درآمد و هدف از آن، پاسخ گویی به مسائل روز و به ویژه پرسش‌هایی بود که جوانان درباره آموزه‌های اسلامی مطرح می‌کردند. نگاهی به آثار شهید هاشمی‌نژاد نشان می‌دهد که آن مرحوم، اهتمام فراوانی در پاسخ گویی به پرسش‌های جوانان داشت. شهید هاشمی نژاد، چنان که خود در بخشی از مقدمه این کتاب اشاره می‌کند، در پی دادن پاسخی قانع کننده به جوانان است. کتاب با نثری ساده و بی‌پیرایه نوشته شده و درک محتوای آن برای همه ممکن است. آن مرحوم در این کتاب به پرسش‌هایی درباره «حکومت جهانی امام زمان(عج)»، «طول عمر امام (عج) از نظر زیست شناسی و پزشکی»، «مشکل پیری»، «چگونه امام(عج) بر جهان غلبه می کند؟»، «انتظار فرج یعنی چه؟»، «سن ازدواج برای دختر وپسر»، «آیا وجدان می‌تواند جایگزین دین شود؟»، «آیا تربیت می‌تواند نقش دین را ایفا کند؟» و «آزادی علمی» پاسخ می‌دهد. شهید هاشمی‌نژاد این کتاب را در 18 سالگی به رشته تحریر درآورده است.
هستی بخش
کتاب «هستی بخش»، یکی از مهم ترین آثار شهید هاشمی‌نژاد محسوب می‌شود که در حوزه خداشناسی و توحید به رشته تحریر درآمده است. در این کتاب که در سال 61، یک سال پس از شهادت شهید جوانمرد به زیور طبع آراسته شد، آن مرحوم ابتدا به بحث و بررسی مفهوم فطرت می‌پردازد و سپس، با استفاده از ادله همه فهم و ساده، وجود خداوند را ثابت می‌کند و درباره صفات سلبی و ایجابی پروردگار، به تفصیل سخن می‌گوید. کتاب با نثری روان و برای نسل جوان آن دوران که در معرض تهاجم فکری و فرهنگی جریان مارکسیسم قرار داشتند، نوشته شده است.
یکی از مباحثی که در این کتاب، شهید هاشمی نژاد اهتمام فراوانی به آن دارد، «عدل» است؛ به طوری که تعداد قابل توجهی از صفحات کتاب، به این مسئله اختصاص دارد و شهید خواسته است از رهگذر تبیین این صفت الهی، به بسیاری از پرسش‌ها و شبهات پراکنده در جامعه و به ویژه طبقه جوان و روشنفکر، پاسخ بگوید. در کتاب «هستی بخش»، افزون بر استفاده معتنا به از منابع دینی و روایی، نیم نگاهی هم به آثار متفکران غربی در زمینه خداشناسی شده و نویسنده از آثار اندیشمندی مانند آلکسیس کارل نام برده و از نوشته‌ها و دیدگاه‌های او، استفاده کرده است. کتاب «هستی بخش»، نوشته شهید هاشمی‌نژاد که هم اکنون نایاب است، در چاپ نخست با شمارگان شگفت انگیز 25 هزار نسخه منتشر شد و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.
قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی
«قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی»، مجموعه 10 جلسه سخنرانی شهید هاشمی‌نژاد در حسینیه ارشاد است. او در این کتاب، ضمن ارائه بحث مقدماتی درباره نبوت و مباحثی مانند لزوم اعجاز انبیا، جنبه‌های مختلف اعجاز قرآن و چگونگی جمع آوری آن، به مقایسه‌ای مختصر و کوتاه میان کتاب مقدس مسلمانان با دیگر کتاب‌های آسمانی می‌پردازد. شهید هاشمی‌نژاد در این مقایسه به تحریف‌هایی که در دیگر کتاب‌های آسمانی روی داده است، اشاره و آن ها را نقد می‌کند. برخی از سرفصل‌های این کتاب خواندنی عبارتند از : «دعوت انبیا»، «چرا معجزات انبیا گوناگون است؟»، «قرآن یا معجزه دایمی پیغمبر اسلام»، «اعجاز قرآن از جنبه های گوناگون»، «ظلم چیست و غفران یعنی چه؟»، «مقصود از ذنب در سوره فتح»، «گناه بخشی در کلیسا» و «اعترافات مهم دانشمندان درباره قرآن».