راهکاری برای مدیریت مصرف سوخت

طرح سهمیه بندی سوخت که اکنون زمزمه هایی مبنی بر ارائه آن وجود دارد، در دوران احمدی نژاد نیز وجود داشت که ادامه نیافت. باید از خود دولت گذشته پرسید که بر اساس چه فرآیندی این طرح ادامه نیافت. اما در مجموع به عقیده بنده طرح سهمیه بندی بنزین تصمیم بسیار منطقی و خوبی برای مدیریت مصرف سوخت بود و در سال های گذشته اجرای این طرح از سوی دولت، مجلس و بسیاری از نخبگان اقتصادی تایید شده بود که به دلایل نامعلومی به نتیحه نرسید زیرا با سهیمه بندی بنزین می توان به چند هدف مهم در کشور دست یافت که یکی از این اهداف، مصرف بهینه سوخت و هدفمند کردن سرانه بنزین خانواده‌هاست. از طرفی با اجرای طرح سهمیه بندی سوخت می‌توان به رونق چرخه تولید کمک کرد و مصرف داخلی را مدیریت کرد؛ چراکه با واگذاری کارت سوخت به دست افراد می‌توان مصرف بنزین را در جایگاه های سوخت مدیریت کرد و در عین حال نیز از میزان مصرف هر اتومبیل در جایگاه‌های سوخت مطلع شد. با چنین روشی به خوبی می توان پی برد که افراد در کجا و به چه میزان سوخت‌گیری کرده اند و مصرف سوخت تحت مدیریت دولت خواهد بود. با کنترل مصرف سوخت در جایگاهای سوخت نیز می‌توان قاچاق سوخت را تحت کنترل درآورد چراکه با این کار مشخص است که فرد متخلف از کدامین جایگاه سوخت را به بیرون از مرزها منتقل کرده است. همان‌طور که در زمان محمود احمدی نژاد این طرح اجرا شد و دولت می‌توانست بداند که با کدام کارت سوخت و از کدام جایگاه سوخت‌گیری توسط افراد انجام شده است و میزان مصرف نیز مشخص بود که مدیریت سوختی به نحو مطلوبی در حال انجام بود. در این زمینه دولت احمدی نژا به خوبی عمل کرده بود و حتی گردشگری نیز رونق داشت؛ چرا که سهمیه هایی برای سفر افراد در نظر گرفته شده بود اما متاسفانه دولت یازدهم نتوانست این طرح را به خوبی اجرا کند و آن را به طور کل زیر سوال برد. حتی در برخی از اقدامات قرار شد تا کارت سوخت نیز جمع آوری و حذف شود که مجلس با این کار مخالفت کرد اما به عقیده بنده طرح سهمیه بندی سوخت بر مبنای منطقی و علمی اتخاذ شده بود و با کوتاهی در اجرای آن در دولت یازدهم متوقف شد. اکنون شرایط کشور به گونه‌اي است که با مصرف 85 میلیون لیتر بنزین، باید این طرح اجرایی شود و زمینه برای کاهش قاچاق سوخت فراهم شود؛ چرا که مردم مصرف بسیار بالایی دارند و هیچ مدیریتی در نحوه استفاده از بنزین وجود ندارد. باید گفت که برای جلوگیری از انتقال سوخت از مبادی غیرقانونی بهتر است كه نازل های هوشمند و کارت هوشمند مدیریت در مصرف سوخت را بهینه کرد. سهمیه بندی هیچ مشکلی را برای مردم ایجاد نمی کند و برخلاف این که برخی از افراد معتقد هستند با سهمیه بندی بنزین محدودیت برای افراد ایجاد می شود، باور درستی نیست؛ چرا که با سهمیه بندی سوخت می توان میزان مصرف کلانشهرها و حتی شهرهای کوچک و دورافتاده را مدیریت کرد و به خوبی مطلع شد که از کدام جایگاه با استفاده از چه کارتی سوخت گیری انجام شده است که این راهکار بسیار خوبی برای کنترل قاچاق سوخت به بیرون از مرزهاست. متاسفانه حذف سهمیه بندی در زمان دولت یازدهم یکی از نقاط ضعف دولت بود که در نتیجه آن نه تنها مصرف سوخت مدیریت نشد بلکه میزان مصرف آن به صورت لجام گسیخته افزایش یافت. این در حالی است که دولت نهم با ارئه کارت هوشمند و استفاده از نازل های هوشمند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای گذاشت اما به یاد دارم که در دولت نهم و در زمان پیاده سازی این طرح انتقادهای بسیاری وجود داشت و بسیاری معتقد بودند که امکان ندارد همه جایگاه های سوخت را مجهز به نازل های هوشمند کرد، اما بعدها معلوم شد که طرح سهمیه بندی بسیار موفق بود و مصرف بهینه سوخت صورت گرفت و تولید ناخالص ملی نیز افزایش یافت. بنابراین کنترل قاچاق سوخت، افزایش تولید داخلی و مصرف بهینه سوخت از مهم‌ترین دستاوردهای سهمیه بندی سوخت در دولت نهم بود. باید گفت که رابطه مستقیمی میان قاچاق سوخت و سهمیه بندی آن وجود دارد. اکنون در زمینه مصرف گازويیل با مشکلاتی مثل قاچاق مواجه نیستیم؛ چرا که بر اساس توناژ و مسافتی که یک کامیون طی می‌کند، می توان مصرف گازويیل توسط افراد را پیش بینی کرد و به مقدار کافی سوخت در اختیار آن ها قرار داد و کسی در مرزها برای قاچاق گازويیل وسوسه نمی شود. این در حالی است که متاسفانه در زمینه مصرف بنزین با برخی از بحث های غیرکارشناسانه مواجه هستیم و بنزین در حجم بالایی و گاهی به صورت کانتینری به بیرون از مرزها قاچاق می شود. متاسفانه این حجم از قاچاق درباره دیگر کالاهای مصرفی نیز وجود دارد و با رانت و فسادی که وجود دارد قاچاقچیان بنزین را به بیرون می برند. دلیل این همه قاچاق در زمینه سوخت، ضعف آماری و مدیریت منطقی در مرزهاست. وقتی به هر میزان که مصرف سوخت وجود دارد، به بازار سوخت داده شود، این موضوع زمینه را برای سودجویی برخی از افراد فراهم می‌کند و افراد با جمع آوری لیتری بنزین ناگهان میلیون ها لیتر از آن را صادر می کنند. در این زمینه باید وزارت نفت نظارت بیشتری را داشته باشد. بنابراین می توان گفت که رابطه مستقیمی میان سهمیه بندی و قاچاق وجود دارد و به دلیل کاهش ارزش پول ملی اکنون در سطح بالایی بنزین قاچاق می شود. باید گفت که اگر مسئولان کارشان را درست انجام می دادند ما شاهد این حجم از قاچاق نبودیم و با رانتی که حالا شکل گرفته بسیاری به سمت قاچاق گرایش دارند.