از آغاز خوب استقلال تا آمار خوب پرسپولیس

در هشتاد و هشتمین دربی بزرگ تهران مانند دو بازی قبلی این دو تیم که برگزار شد، سرمربیان خارجی روی نیمکت تیم‌ها حضور دارند. برای سومین بار است که در تاریخ لیگ برتر دو سرمربی خارجی در دربی تهران حضور دارند. برانکو ایوانکوویچ هدایت قرمزها را برعهده دارد و وینفرد شفر آلمانی هم سومین حضور خود در دربی را تجربه می‌کند. در دو تقابل قبلی این دو سرمربی با هم هر کدام یک‌بار موفق شده‌اند به پیروزی برسند و همه چیز در نبردهای این دو در لیگ برتر با هم برابر است. قبل از تقابل شفر و برانکو، آخرین باری که دو سرمربی خارجی در دربی حضور داشته‌اند به ۴۲ سال قبل برمی‌گردد.
نبردهای اولیه
دربی تهران قدمتی ۵۰ ساله دارد. چند دربی اول با مربیانی ایرانی برگزار شد. اولین سرمربی خارجی که دربی تهران را تجربه کرد زدراکو رایکوف، سرمربی صاحب نام تاجی‌ها بود. این مربی اهل یوگسلاوی سابق در دربی پنجم (سوم مهر ۱۳۴۹) هدایت تاج را برعهده داشت و سه بر دو پیروز شد.
پرسپولیس هم پس از مدتی روی به مربی خارجی آورد و آلن راجرز انگلیسی هدایت این تیم را برعهده گرفت. بین سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۳ دربی تهران تبدیل به رقابتی بین آلن راجرز انگلیسی و رایکوف یوگسلاو شد.


اولین ملاقات این دو سرمربی که اولین دربی تهران با دو سرمربی خارجی است در دربی هشتم رقم خورد. دو تیم در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۵۰ به مصاف هم رفتند. پرسپولیس پیش از آن بازی هرگز استقلال را شکست نداده بود و این بار موفق شد در حضور اولین سرمربی خارجی‌اش برد چهار بر یک در دربی را جشن بگیرد. دربی‌های نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم هم تقابل راجرز و رایکوف بود. در دربی‌های چهاردهم و پانزدهم دو اتفاق رخ داد که آمار تقابل‌های خارجی را کم کرد.
در دربی چهاردهم به جای راجرز، همایون بهزادی هدایت پرسپولیس را برعهده داشت، این در حالی است که در دربی پانزدهم دوباره شاهد حضور راجرز بودیم. در دربی پانزدهم اما خبری از رایکوف نبود، او در آن بازی به مرخصی رفته بود و رضا عادلخانی هدایت تاج را عهده‌دار بود. به هر حال رایکوف و راجرز در مجموع در شش دربی مقابل هم قرار گرفتند که سه بار راجرز پیروز شد، دو بار رایکوف به برتری رسید و یک دیدار هم برنده نداشت.
برتری با سرخ‌ها
در تاریخ دربی‌های گذشته ۹ دربی با سرمربیان خارجی برگزار شده. در دربی نوزدهم ایوان کونوف روس روی نیمکت پرسپولیس حضور داشت و به مصاف رایکوف رفت که این بازی یک- یک شد. پس از دربی نوزدهم که در تاریخ دوم مهر ۱۳۵۵ برگزار شد دیگر خبری از دربی خارجی‌ها در تهران نشد. از سال ۵۵ به بعد پرسپولیس به مربیان ایرانی روی آورد. پس از انقلاب بارها پرسپولیس با سرمربی خارجی در دربی حاضر شد اما هر زمان که پرسپولیس سرمربی خارجی داشته، استقلال با سرمربی ایرانی مقابل این تیم قرار گرفته است. استقلال هم در چند دربی با سرمربیانی مثل رولند کوخ و سوکوموروخوف حضور پیدا کرد که در آن زمان سرمربی پرسپولیس ایرانی بود. به این ترتیب چهار دهه گذشته و دو تیم با سرمربی خارجی مقابل هم قرار نگرفتند و این طلسم چهارم آبان سال گذشته با رویارویی وینفرد شفر با برانکو ایوانکوویچ شکسته شد.
در مجموع ۹ دیداری که در تاریخ سرمربی استقلال و پرسپولیس خارجی بودند و مقابل هم قرار گرفتند، برتری با قرمزها بوده است. در این ۹ تقابل چهار بار پرسپولیس برنده شد، سه بار استقلال به پیروزی رسید و دو نبرد هم برنده نداشت.
جالب اینکه بازی معروف شش تایی‌ها تقابل دو سرمربی خارجی بود؛ بهترین برد پرسپولیس در تاریخ دربی، برتری راجرز مقابل رایکوف بود.
ولادیمیر جگیچ سرمربی پیشین استقلال دو‌تابعیتی بود، اگر او را آلمانی محسوب نکنیم رولند کوخ، وینفرد شفر، یورگن گده و راینر سوبل سرمربیان آلمانی دربی بوده‌اند که این سرمربیان آلمانی فقط یک‌بار در دربی پیروز شده‌اند. کروات‌ها اما سابقه زیادی در دربی دارند. دربی هشتاد و هشتم سیزدهمین دربی‌ای است که یک سرمربی کروات هدایت پرسپولیس را برعهده دارد.
چرا دربی امروز، دربی ۸۹ است‌
دربی امروز دربی چندم است؟ این سوال بسیاری از هواداران دو تیم است. در روزهای اخیر از بازی امروز استقلال و پرسپولیس به عنوان دربی ۸۷، ۸۸ و ۸۹ نام برده شده است. این اختلاف نظر باعث سردرگمی شده است.
در حالی که در آخرین ملاقات دو تیم در دیدار برگشت لیگ هفدهم به آن بازی دربی ۸۶ گفته شد حالا ملاقات امروز از نظر بسیاری از ورزشی‌نویسان دربی ۸۹ است. در فاصله ملاقات قبلی دو تیم در ۱۰ اسفند ۹۶ تا امروز اتفاقاتی رخ داد که باعث شد حالا دربی امروز، دربی ۸۹ محسوب می‌شود.
پدیدار شدن دربی گمشده
نخستین اتفاق، کشف یک دربی گمشده بود. در اوایل اسفندماه ۹۶ به همت مهدی حدادپور، یکی از روزنامه‌نگاران باسابقه، مدارکی منتشر شد که نشان می‌داد دو تیم تاج و پرسپولیس در مرداد ۱۳۴۷ با هم بازی داشتند که آن دیدار پیش از این در تاریخچه دو تیم ثبت نشــده بود. روزنامه اطلاعات دوشــنبه‌ ۲۸ مرداد ۱۳۴۷، شــرح آن بازی را به طور کامل نوشته است. آن بازی دوســتانه که ۲۷ مرداد در ورزشــگاه امجدیه تهران برگزار شد، با تســاوی یک-یک به پایان رسید. تاج و پرســپولیس قبل از آن بازی تنها یک بار با هم بازی کرده بودند که به یک بازی دوســتانه در ۱۶ فروردین۱۳۴۷ بر‌می‌گردد. دیدار کشف‌شـده در واقع دومین ملاقات دو تیم محسوب می‌شود. با احتساب این دیدار تغییرات قابل ملاحظه‌ای در تاریخ و آمار این ملاقات ســنتی ایجاد می‌شــود. در این بازی که حالا باید آن را دومین دیدار استقلال و پرســپولیس دانست، حســن جابری‌زاده در دقیقــه ۶۷ برای تاج گل زده و حســین همیشــه جوان در دقیقه ۸۴ از روی نقطــه پنالتی کار را به تســاوی کشــانده اســت. این دو گل اولین گل‌های تاریــخ دربی به شــمار می‌روند. دیگر احمد منشی‌زاده (گلزن اســتقلال در دربی ۱۳ مرداد ۸۴) اولین گلزن تاریخ ملاقات قرمز و آبی پایتخت نیست و این عنوان مهم به حسن جباری‌زاده از استقلال می‌رسد. اولین گلزن پرســپولیس در تاریخ دربی هم از این به بعد حسین همیشــه جوان خواهد بود نه ناظم گنجاپور.
طبق مدارک ارائه‌شده این بازی دوستانه با دیگر بازی‌های دوستانه‌ای که در گذشته در تاریخچه دو تیم آمده بود تفاوتی نداشته و حتی از برخی دوستانه‌ها در شرایط بهتری برگزار شده است و دلیلی ندارد آن‌را در تاریخچه حساب نکرد.
و اما سوپرجام
دیگر دربی‌ای هم که به تعداد دربی‌ها افزوده شده بازی سوپرجام است. طبق رای کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران پرسپولیس برنده بازی با استقلال در دیداری است که قرار بود ۲۹ تیرماه برگزار شود. استقلال البته به دادگاه عالی ورزش شکایت کرده است.
فعلا باید سوپرجام را هم در بین دربی‌ها حساب کرد و با این حساب تعداد دربی‌ها به ۸۸ می‌رسد. دادگاه عالی ورزش اگر به سود استقلال رای دهد و برنده اعلام شدن پرسپولیس در سوپرجام از رسمیت افتاد آن موقع بازی ۲۹ تیر ۹۷ از فهرست دربی‌ها حذف می‌شود. به هر حال با احتساب این دو بازی تعداد دربی‌ها به ۸۸ می‌رسد. ۲۶ برد استقلال، ۲۲ برد پرسپولیس و ۴۰ مساوی در این ۸۸ بازی به دست آمده است. (برد پرسپولیس در ضربات پنالتی آخر بازی مساوی حساب شده است.)
ناکامان بزرگ تاریخ دربی
تقابل پرسپولیس و استقلال بزرگ‌ترین رقابت باشگاهی فوتبال ایران محسوب می‌شود‌ اما بسیاری از بزرگان فوتبال ایران در این جدال تاریخی چهره موفقی از خود به جا‌ نگذاشته‌اند.
واژه دربی‌باز یکی از معروف‌ترین واژه‌های فرهنگ لغت شهرآورد است. در طول تاریخ بازیکنانی هستند که راه و روش موفقیت در این میدان بزرگ را به خوبی می‌دانند‌ اما در طرف مقابل فوتبالیست‌هایی نیز بودند که باوجود درخشش در عرصه ملی یا باشگاهی توفیق قابل ذکری در این دیدار بزرگ به دست نیاوردند و به اصطلاح دربی‌باز نبودند. در آستانه دربی لیگ هجدهم معروف‌ترین چهره‌های ناکام دربی بررسی شده‌اند.
علی دایی
علی دایی، بهترین گلزن بازی‌های ملی جهان است و این بازیکن به عنوان برجسته‌ترین فوتبالیست تاریخ فوتبال ایران شناخته می‌شود اما علی دایی را باید ناکام بزرگ تاریخ دربی معرفی کرد. علی دایی شش بار فرصت بازی در شهرآورد را به دست آورد که در این بازی‌ها نه گلی زد نه پاس گلی داد و از آن بدتر نه‌تنها پرسپولیس در آن شش بازی، بردی به دست نیاورد بلکه در ۵۰ درصد بازی‌هایی که دایی در زمین حضور داشت بازنده شد.
ناصر حجازی
ناصر حجازی اسطوره دروازه‌بانی فوتبال ایران محسوب می‌شود. این چهره شاخص تاریخ باشگاه استقلال در پایان قرن بیستم به عنوان دومین دروازه‌بان برتر قاره آسیا معرفی شد ولی او در دربی نمایش موفقی نداشت.حجازی با ۱۶ بازی رکورددار دروازه‌بانی در شهرآورد است اما او در این بازی‌ها ۲۱ گل خورده و با میانگین 31/1 گل خورده در هر بازی بین دروازه‌با‌ن‌هایی که بیش از چهار بازی در شهرآورد انجام داده‌اند بدترین آمار را داشته است. ناصر حجازی در مربیگری نیز در دربی ناموفق بوده و در پنج دربی که روی نیمکت استقلال حضور داشت دو بار مغلوب شد و بردی کسب نکرد.
مجید نامجومطلق
مجید نامجومطلق یکی از تکنیکی‌ترین و خلاق‌ترین بازیکنان ایران در دهه ۶۰ و اوایل دهه 70 بود. سبک بازی او به گونه‌ای بود که از یاد علاقه‌مندان فوتبال نمی‌رود. او که با هر دو تیم پرسپولیس و استقلال دربی را تجربه کرد نتوانست چهره خوبی از خود در این رقابت به جای بگذارد و در هشت بازی تنها یک برد کسب کرد و فقط یک پاس گل داد. او نخستین بازیکن تاریخ و تنها بازیکن استقلال است که در جریان بازی موفق به گل کردن پنالتی نشده است.
علیرضا حقیقی
علیرضا حقیقی اولین دروازه‌بان ایران است که در تاریح جام‌جهانی موفق به کلین‌شیت شده است ولی این بازیکن در چهار باری که در دربی حضور داشته هیچ وقت کلین‌شیت نداشته و به طور متوسط 5/1 گل در هر بازی دریافت کرده که بعضی از این گل‌ها، گل‌های بسیار بدی بود.حقیقی یک بار مرتکب خطای پنالتی نیز شده است و پرسپولیس در نیمی از‌ دربی‌هایی که حقیقی در دروازه بوده بازنده بوده است.
سهراب بختیاری‌زاده
سهراب بختیاری‌زاده یکی از شاخص‌ترین مدافعان تاریخ فوتبال ایران است که سابقه گلزنی در جام‌جهانی را دارد. این بازیکن در دربی تهران نیز گل زده که البته این گل تاثیری در شکست استقلال در فینال جام حذفی نداشت. سهراب در هشت دیداری که در دربی به میدان رفت طعم پیروزی را نچشید و در ۵۰ درصد بازی‌ها بازنده بوده است. جز چهره‌های شاخص یاد شده، بازیکنان ناموفق دیگری در تاریخ دربی بودند که می‌توان به علیرضا نورمحمدی و سجاد شهباززاده با شکست در ۸۰ درصد دربی‌ها، میلاد فخرالدینی و محمدرضا خرسندنیا در ۷۵ درصد، جواد کاظمیان ۶۷ درصد و امیرحسین فشنگچی و هرایر مگویان ۶۰ درصد دربی‌ها اشاره کرد.