نگاهی به نقش لشکر 77 در عملیات ثامن الائمه(ع) و شکست حصر آبادان

 دفاع مقدس چنان رویداد بزرگ و تاریخ سازی است که طبق بیانات رهبر معظم انقلاب، «50 سال دیگر هم بایستی درباره دفاع مقدس بنویسیم، بگوییم، توصیف کنیم، تشریح کنیم، انواع و اقسام هنرها را به خدمت بگیریم، برای این که این حادثه عظیم را تبیین کنیم». در دوران هشت سال جنگ تحمیلی، شجاعت ها، رشادت ها، فداکاری ها و از جان گذشتن های خیل عظیم مردم ایران در پاسداشت ارزش‌های اسلامی و دفاع از کشور عزیزمان از تارک تاریخ ایران و جهان اسلام زدوده نخواهد شد. امروز در پنجم مهر ماه، بار دیگر از یک حماسه تاریخ ساز دوران دفاع مقدس یاد می‌کنیم. حماسه «شکست حصر آبادان» که افتخاری بزرگ برای همه ایرانیان است و البته خراسانی ها بیشتر به آن می بالند. چرا که لشکر 77 خراسان در شکستن این حصر نقش کلیدی داشت و فرماندهان و رزمندگان آن کارستانی به پا کردند تا همگان بدانند برای آزادی و استقلال ایران عزیز، پاسبانان این آب و خاک از خراسان در شرقی ترین نقطه کشور هم به آبادان و مرزهای جنوب غربی کشور می روند تا ایران و ایرانی سربلند بماند. در سالروز شکست حصر آبادان در عملیات ثامن الائمه(ع)، مروری می‌کنیم این حماسه جاوید را که به همت سرهنگ ستاد  قاسم  اکبری‌مقدم و سرهنگ ستاد داود باغ‌عنبری در سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران به رشته تحریر در آمده است.
روند شکل گیری و آمادگی برای اجرای عملیات
عملیات ذوالفقاریه: گردان 153 پیاده تیپ 2 لشکر 77 خراسان به فرماندهی سرهنگ کهتری در تاریخ 9آبان 1359 مأموریت یافت که وارد عمل شود و دشمن را در ذوالفقاریه منهدم کند و آبادان را از محاصره نجات دهد. سرهنگ کهتری با دو گروهان و استفاده از آتش پشتیبانی توپخانه و نیروهای ژاندارمری و مردمی وارد منطقه ذوالفقاریه می شود و نبرد سنگین و تن به تن میان نیروهای ایران  و نیروهای متجاوز در نخلستان‌های ذوالفقاریه در می‌گیرد. در نهایت دشمن با حدود 300نفر کشته و 130نفر اسیر از جزیره آبادان رانده و وادار به عقب نشینی به شمال بهمنشیر می‌شود. در این عملیات تعدادی از نیروهای گردان 153 به شهادت می رسند.  
منطقه عملیات ثامن الائمه(ع)


منطقه عملیات در شرق رودخانه کارون و در حد فاصل شمال شهر آبادان و جنوب منطقه دارخوین قرار داشت و شامل سر پلی به وسعت حدود 130 کیلومتر مربع می‌شد که در اشغال نیروهای دشمن بود.
حصر آبادان باید شکسته شود
چهاردهم آبان ماه 1359 امام خمینی(ره) خطاب به نیروهای مسلح به‌ویژه ارتش جمهوری اسلامی ایران این فرمان را داد که «حصر آبادان باید شکسته شود».  با توجه به این فرمان، قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش، به لشکر 77 خراسان ماموریت داد تا نیروهای دشمن را در شرق کارون منهدم کند و حصر آبادان را بشکند. فرمانده وقت لشکر77 سرهنگ شهاب‌الدین جوادی تقاضا می‌کند واحدهای لشکر را که بعضی در کردستان بودند به منطقه جنوب اعزام کنند و تیپ37 زرهی شیراز را زیر امر او قرار دهند. از 28 اسفند 1359 فرماندهی قرارگاه اروند که در ماهشهر مستقر شده بود به لشکر 77 انتقال یافت.اولین تدبیر ابلاغی فرماندهی لشکر، بازدید از خطوط گسترش، تجزیه و تحلیل منطقه و سرانجام ارائه پیشنهادهایی برای شروع طرح ریزی بود. پس از انجام مقدمات و تامین تدارکات، اولین جلسه ستادی لشکر77 در اوایل فروردین 1360 تشکیل واقدامات سه‌گانه طرح‌ریزی شد.  مرحله اول سد کردن پیشروی دشمن، مرحله دوم تثبیت دشمن در مواضع اشغالی و سومین مرحله، برنامه ریزی برای عملیات آفندی با هدف انهدام نیروهای متجاوز در شرق کارون انجام شد. در راهکار عملیاتی لشکر77 بیان شده بود که لشکر 77 با سه یگان عمده در خط، یک یگان در منطقه فیاضیه، یگان دوم در منطقه دارخوین و یگان سوم در منطقه ذوالفقاریه تک بزند تا به سه هدف تعیین شده (پل حفار، مارد و جاده ماهشهر– آبادان) دست یابد. طرح لشکر 77 در جلسه 15 شهریور 60 که در ستاد فرماندهی لشکر 77 واقع در ماهشهر با حضور ریاست ستاد مشترک ارتش شهید سپهبد ولی‌ا... فلاحی، فرمانده نیروی زمینی ارتش سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد و فرماندهی سپاه خوزستان برادر رحیم صفوی تشکیل یافت، ارائه شد و مورد بررسی قرار گرفت. فرمانده لشکر 77 سرهنگ ستاد شهاب‌الدین جوادی در این جلسه درخواست کرد چون محوریت عملیات با این لشکر است و همچنین این لشکر از جوار بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج علی بن موسی الرضا(ع) در منطقه حضور دارد، این طرح به نام آن حضرت یعنی«ثامن‌الائمه(ع)» نام گذاری شود که مورد توافق و تصویب قرار گرفت.
یگان‌های شرکت کننده و مؤثر
یگان‌های ارتش: لشکر 77پیاده (با سه تیپ به استعداد کل19هزار نفر)، گروه رزمی 37 زرهی(به استعداد 2153)، گردان تانک 246 از لشکر 16 زرهی، گروه رزمی 291 تانک، گروه‌های 22، 33،55 توپخانه، یگان‌های مهندسی پل رزمی لشکر 81زرهی کرمانشاه، هوانیروز، نیروی هوایی، تکاوران نیروی دریایی
یگان‌های بسیج سپاه پاسداران: 10گردان پیاده سبک با استعداد کل 2460نفر
یگان‌های ژاندارمری: گردان 107پیاده سبک(امداد) ژاندارمری
جهاد سازندگی: همکاری و مشارکت با یگان مهندسی پل لشکر81 زرهی کرمانشاه در احداث جاده وحدت در فروردین 1360 و امور مقدماتی مهندسی عملیات
بهره برداری از اصل غافلگیری
با توجه به اجرای عملیات‌های موفق تپه‌های مدن و دارخوین توسط لشکر 77، دشمن تصور می‌کرد در سالروز تجاوز به ایران اسلامی در 31 شهریور 59 عملیاتی در این منطقه توسط ایرانی‌ها اجرا خواهد شد. بنابراین برای استفاده از اصل غافلگیری دشمن در زمان، با وجود آمادگی یگان‌ها و اذهان عمومی که منتظر شنیدن صدای رسای پیروزی بودند، هیچ گونه دستور و هماهنگی برای عملیات در 31 شهریور ماه60 وجود نداشت. تصمیم گرفته شد اولین عملیات سرنوشت ساز نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در نهایت غافلگیری در ساعت یک بامداد پنجم مهرماه 1360 با رمز «نصر من ا... و فتح قریب» در چهار محور اصلی دارخوین، فیاضیه، ذوالفقاریه (ایستگاه 7 و 12) و جاده ماهشهر- آبادان آغاز شود.به این ترتیب برابر اظهارات افسر اسیر رژیم بعثی صدام، این تأخیر پنج روزه در اجرای عملیات توانست باعث غافلگیری دشمن شود تا جایی که در شب شروع عملیات تعداد زیادی از عراقی ها با لباس زیر و در حال استراحت به اسارت رزمندگان ایرانی در آمدند.
نتایج عملیات
این عملیات طی دو روز به پیروزی منجر شد و نتایجی از جمله افزایش روحیه رزمندگان، آزادسازی150 کیلومتر مربع از خاک میهن، به اسارت گرفتن1700 نفر از نیروهای دشمن، تعداد زیادی کشته و مجروح از نیروهای دشمن (1000 کشته و 2000 مجروح) و به غنیمت گرفتن180 دستگاه تانک و نفربر،301دستگاه خودرو و 50 عراده توپ به دست آمد و همچنین تعداد زیادی از تجهیزات و ادوات زرهی و نظامی دشمن منهدم شد. دستاورد عملیات ظفرمند ثامن‌الائمه(ع)، با نثار خون پاک شهیدان و مجاهدات همه رزمندگان سلحشور اسلام، سرآغاز پیروزی و خلق حماسه های دیگری مانند طریق القدس( آزاد سازی بستان)، فتح المبین، بیت المقدس( آزادسازی خرمشهر) و در نهایت پاک سازی خاک جمهوری اسلامی ایران از وجود متجاوزان بعثی شد. با توجه به نقش شجاعانه لشکر 77 پیاده در پیروزی عملیات ثامن الائمه(ع) با تصویب شورای عالی دفاع در تاریخ 11 مهر 1360 نام این لشکر به « لشکر پیروز خراسان» تغییر یافت.