برجام معلق میان مرگ و زندگی

گروه سیاسی- هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، اولین گردهمایی سران آمریکا و اروپا و همچنین ایران بعد از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ایران (برجام) است. گفته می‌شود دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا قصد دارد بخش اعظم سخنرانی خود را در این نشست به موضوع ایران اختصاص دهد‌ اما از طرف دیگر اروپایی‌ها قصد دارند با موضع آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران و احیای تحریم‌ها علیه این کشور مخالفت کنند. با وجود اینکه در ماه‌های گذشته کشورهای اروپایی به صورت علنی مواضع آمریکا در قبال برجام و خروج یکجانبه این کشور از توافق هسته‌ای را محکوم کرده‌اند‌ اما هنوز نتوانسته‌اند راهکارهایی عملی برای این موضوع ارائه کنند. طبق برخی اخبار امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه قصد دارد در نشست مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد «تقویت برجام» را تکرار کند. او این پیشنهاد را که از آن به عنوان «توافق مکمل برجام» نیز یاد می‌شود چند ماه پیش مطرح کرد. فرانسه پیشنهاد داده بود آمریکا به تعهدات برجام پایبند بماند و همه طرف‌ها در زمینه محدود کردن برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به تفاهمی مشترک برسند.
اما به عقیده برخی کارشناسان حضور در مجمع عمومی سازمان ملل فرصت خوبی برای کشورهاست تا دغدغه و دلمشغولی‌های خود را به گوش جهان برسانند. حال باید دید چه مسائلی اولویت‌های رییس‌جمهور کشورمان برای طرح در مجمع عمومی سازمان ملل‌ را تشکیل می‌دهند.
حضور روسای جمهور ایران در سال‌های متمادی و سخنرانی در نشست سالانه این سازمان، فرصتی همراه با امنیت را برای آنها به ارمغان می‌آورد تا علاوه بر بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات جمهوری اسلامی، به تعامل با جهان پرداخته و اهداف و منافع ملی ایران در سطوح عالی را دنبال کنند. با توجه به شرایطی که کشورمان و منطقه در آن قرار دارد، همچنین اقدامات خصمانه ترامپ علیه تهران و خروج از برجام، از جمله مواردی است که ممکن است از سوی مسوولان کشورمان در این سفر مطرح ‌شود. علاوه بر این حضور رییس‌جمهور کشورمان در نیویورک را می‌توان فرصتی برای ایران دانست تا به بیان واقعیات پرداخته و در قبال اقدامات خلاف قانونی که از سوی واشنگتن انجام شده به افشاگری بپردازند. نباید فراموش کرد که تحریم‌های یکجانبه واشنگتن علیه ما خلاف میثاق‌های بین‌المللی اعمال شده بوده و روحانی در سفر به نیویورک باید این مطالب را برای افکار عمومی بیان کرده و خواستار ایجاد یک اراده جمعی برای مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا شود.
سفر روحانی در چارچوب دیپلماسی رسمی فراهم‌کننده بهترین فرصت است تا مقامات عالی‌رتبه کشورها با کمترین هزینه، بیشترین بهره‌برداری را از ملاقات حضوری با یکدیگر انجام دهند‌ زیرا تنظیم دیدار و سفر رسمی روسای کشورها به طور طبیعی و بر پایه رعایت پروتکل‌ها امری زمانبر است اما این دیدارها می‌تواند در عالی‌ترین سطح در حاشیه سازمان ملل به راحتی و با هماهنگی‌هایی که از قبل انجام می‌شود، در کمترین فرصت و هزینه ممکن انجام شود و چنانچه به خوبی برنامه‌ریزی شود، بیشترین نتیجه هم حاصل می‌شود. در چارچوب این دیپلماسی، فرصت مغتنمی فراهم است تا مقام‌های جمهوری اسلامی از یک سو در ارتباط با برجام و خروج آمریکا و زیر‌پا گذاشتن قطعنامه 2231 و تهدید صلح و امنیت بین‌الملل مواضع خود را به خوبی تبیین کنند و از سوی دیگر با این اتهام بی‌اساس که ایران‌ عامل بی‌ثباتی منطقه‌ای است، مقابله کنند‌ یعنی مقامات ایران در حالی که کشورمان به روند مبارزه با تروریسم و داعش در عراق و سوریه کمک کرده، می‌توانند در صحنه دیپلماتیک سازمان ملل به افکار عمومی دنیا به طور دقیق آمار داده و نشان دهند که ایران همواره در حال مبارزه علیه تروریسم بوده بنابراین چنین اتهاماتی بی‌اساس است.


رییس‌جمهور کشورمان در تبیین نقش ایران در مبارزه با تروریسم می‌تواند تاکید کند که کشورمان، خود بهای سنگینی برای این مبارزه داده است‌ چنان‌که از یک سو قربانیانی را در صحنه میدانی نبرد با داعش داده و از سوی دیگر خودش قربانی حملات تروریستی بوده است، نمونه اخیر آن هم که در شهر اهواز اتفاق افتاد. بنابراین ایران در آن جنبه‌ای که به بی‌ثبات‌سازی در خاورمیانه متهم می‌شود، دست بالا را دارد و رییس‌جمهوری می‌تواند این موضوع را از نظر حقوقی توضیح دهد.
رییس‌جمهور در بعد دیپلماسی عمومی و همچنین دیپلماسی رسانه‌ای فرصت مغتنمی دارد تا در مجمع عمومی سازمان ملل حضور پیدا کند و با بهره‌گیری از این فرصت و طیف وسیع مخاطبان جهانی، دیدگاه‌ها و مواضع صلح‌جویانه ایران را تشریح کند. علاوه بر این‌ فرصت خوبی هم برای مصاحبه‌های اختصاصی با شبکه‌های معروف آمریکایی که مخاطب عام دارند و همچنین برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی و خبری فراهم است.
وجه دیگر سفر روحانی، فرصت دیدار با ایرانی‌های مقیم آمریکا و شخصیت‌های رسانه‌ای، مطبوعاتی و دانشگاهی و غیرایرانی است که می‌توانند در جلسات گفت‌وگوی رو‌در‌رو با رییس‌جمهوری شرکت کنند و از نقطه نظرات ایران به خوبی آگاه شوند. همه این برنامه‌ها ذیل دیپلماسی عمومی و همچنین دیپلماسی رسانه‌ای، می‌تواند در انعکاس دیدگاه‌های واقعی ایران تاثیرگذار باشد.
گفتنی است حسن روحانی در بدو ورود به نیویورک جزییات سفرش را تبیین کرد. او در جمع خبرنگاران با بیان اینکه «آمریکایی‌ها از بسیاری از تعهدات بین‌المللی از جمله تعهدات خود از برجام سر باز زدند»، اظهار کرد: مجمع عمومی امسال فرصت است برای اینکه برخی از تخلفات و پشت کردن‌ها به تعهدات بین‌المللی بهتر تبیین شود. وی با اشاره به جزییات برنامه‌های خود در نیویورک، خاطر‌نشان کرد: همچون سال‌های گذشته در این سفر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت خواهم کرد و با سران برخی کشورهای مختلف ملاقات‌هایی خواهم داشت. هدف ما این است که در مجامعی که پیش رو داریم، سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نسبت به منطقه و جهان را تشریح کنیم. روحانی پیش از ظهر دیروز به وقت نیویورک در اجلاس صلح برای بزرگداشت نلسون ماندلا در سازمان ملل متحد به سخنرانی پرداخت.
همچنین رییس‌جمهور در نخستین روز حضور خود در نیویورک با مدیران و چهره‌های ارشد رسانه‌های آمریکایی دیدار داشت و با شبکه تلویزیونی NBC آمریکا با مجری‌گری لستر هولت گفت‌وگو کرد. علاوه بر این روحانی با حدود ۲۰ نفر از نخبگان سیاست‌های خارجی آمریکا نشست و گفت‌وگو داشت. روحانی با مدیر صندوق بین‌المللی پول، رییس‌جمهور بولیوی،‌ رییس‌جمهور کوبا،‌ رییس اجرایی دولت افغانستان و رییس کمیته بین‌المللی المپیک هم دیدار داشت. همچنین تعدادی از سران حاضر در نیویورک هم تقاضای ملاقات با روحانی را داده‌اند.