دستور رییس‌جمهور به ممانعت وزارت صنعت از واردات پایان داد؛

گروه حمل و نقل- وزیر راه‌وشهرسازی در شورای‌عالی هماهنگی ترابری از دستور اخیر رییس‌جمهوری در زمینه تامین ناوگان ریلی خبر داد و گفت: در حالی که صرفه‌جویی حاصل از تامین ناوگان ریلی در اقتصادی ملی نسبت به تولید بیشتر است، اما به خاطر دستیابی به یک صرفه‌جویی احتمالی در تولید، میلیارد‌ها دلار به سوخت یارانه
تعلق می‌گیرد‌.
دویست و هشتمین نشست شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور به ریاست عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی و حضور اعضا و نمایندگان در ساختمان وزارتخانه پیرامون رسیدگی به سه موضوع؛ الف) بررسی تغییر مسیر تردد ناوگان ترانزیت حامل مواد خطرناک در استان کردستان، ب) برنامه جامع نوسازی و تامین ناوگان زمینی، ج)گزارش مقایسه کرایه حمل دریایی شرکت‌های کشتیرانی داخلی با خطوط بین‌المللی برگزار شد‌.
وزیر راه‌وشهرسازی با اشاره به دستور جلسه بررسی تغییر مسیر تردد ناوگان ترانزیت حامل مواد خطرناک در استان کردستان اظهار داشت: در صورت انتقال مبدا حرکت کامیون‌های ترانزیتی در داخل کشور از کردستان به آذربایجان‌غربی، کامیون‌ها باید ۱۳۰ کیلومتر تردد داشته باشند که مخاطرات مورد بحث با آنها منتقل می‌شود، لذا این دستور جلسه مجدد باید در کارگروه مربوطه مورد بررسی قرار گیرد‌.


در ادامه مهرداد تقی‌زاده دبیر شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور تاکید کرد: این دستور جلسه مجدد به کارگروه بازگردد و در جلسه فوق‌العاده بعدی مورد پیگیری قرار گیرد‌.
به علاوه در کارگروه چند موضوع دیگر شامل خطرات مسیر جاده‌ای، احتمال جایگزین شدن مسیر ترکیه در صورت کاهش حجم صادرات و ترانزیت مواد نفتی عراق، همچنین سوانح احتمالی در مسیر مرز به ایستگاه راه‌آهن باید مورد بررسی قرار گیرد و شرکت راه‌آهن نیز نظر نهایی خود را آماده ارائه کند‌.
قابلیت سرمایه‌گذاری در دو پایانه ترکیبی نقده و کرمانشاه در صورت تضمین بار
در ادامه عنوان شد که مسیر ترانزیت محمولات نفتی عراق به کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس از طریق بنادر امام خمینی(ره)، ماهشهر، عباس و برای ترانزیت به افغانستان از مرز شمتیغ انجام می‌شود‌.
همچنین مطرح شد که با توجه به بازدهی پایانه‌های حمل ترکیبی مراغه، پایانه‌های حمل ترکیبی نقده و کرمانشاه از پتانسیل بالایی برخوردار هستند که در صورت تضمین بار از سوی شرکت راه‌آهن شرکت‌هایی آماده سرمایه‌گذاری در این دو پایانه هستند‌.
همچنین حدود ۲۰ درصد از حمل بار جاده‌ای از طریق مرزهای تمرچین و باشماق و ۸۰ درصد از مرز پرویزخان وارد کشور می‌شود که برای تحقق حمل ترکیبی باید کامیون‌ها از تمرچین تا مراغه ۱۸۳ کیلومتر از باشماق ۲۸۷ کیلومتر و از پرویزخان ۱۷۵ کیلومتر برای مقصد کرمانشاه باید سیر کنند تا به شبکه ریلی دست یابند‌.
از طرفی مسافت ریلی از مراغه به شمتیغ حدود ۱۷۶۴ کیلومتر و به بندرعباس ۱۹۸۱ کیلومتر، از کرمانشاه به شمتیغ ۱۷۳۹ کیلومتر و به بندر عباس ۱۶۱۶ کیلومتر، از کرمانشاه به بندر امام ۸۴۴ کیلومتر محاسبه شده است‌.
در خصوص دستور جلسه دوم، بابک احمدی معاون بهره‌برداری و سیر و حرکت شرکت راه‌آهن در جلسه گزارشی در خصوص شرایط فعلی ناوگان باری حمل‌ونقل ریلی ارائه و پیشنهاد‌هایی در خصوص چگونگی دریافت مجوز برای تامین ناوگان باری مورد نیاز را عنوان کرد‌.
بررسی پیشنهادات شرکت راه‌آهن برای تامین ناوگان ریلی مورد نیاز کشور
وزیر راه‌وشهرسازی با بیان اینکه «رییس‌جمهوری در زمینه تامین ناوگان دستوری را صادر کرده است» گفت: صرفه‌جویی اقتصادی ملی حاصل از تامین ناوگان ریلی در حمل‌ونقل و مصرف به‌مراتب بیشتر از تولید است، اما به خاطر دستیابی به یک صرفه‌جویی احتمالی در تولید میلیارد‌ها دلار به سوخت یارانه تعلق می‌گیرد‌. به دستور رییس شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور مقرر شد، بند ذیل به پیشنهاد‌های شرکت راه‌آهن جهت تامین ناوگان ریلی اضافه شود؛ «شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران پس از تامین ناوگان نسبت به واگذاری مالکیت و بهره‌برداری در قالب اجاره یا اجاره به‌شرط تملیک به بخش خصوصی اقدام خواهد کرد‌.»
دبیر شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور در ادامه با اشاره به رد نامه‌ای مبنی بر اینکه «نرخ ارز برای حمل‌ونقل ریلی همانند کالای اساسی محاسبه شود» گفت: این درخواست ضمن تصویب در شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور مجدد به دولت ارسال شود‌. در پیشنهاد شرکت راه‌آهن آمده است؛ در حال حاضر ۲۵ هزار واگن در ناوگان باری حمل‌ونقل ریلی کشور فعالیت دارند که قرار است طبق برنامه ششم توسعه به ۵۸ هزار واگن افزایش یابد؛ اما با توجه به ظرفیت تولید سالانه ۱۶۰۰ دستگاه واگن از سوی سه تولیدکننده داخلی حداقل ۱۵ سال زمان لازم است‌.
از طرفی حق دسترسی از ۵۷ درصد به زیر ۲۰ درصد رسید اما به دلیل برخی سیاست‌ها از ظرفیت پدید آمده بهره لازم برده نشده و حدود ۸۵۰ دستگاه واگن باری در پشت مرزها یا در مسیر رسیدن به ایران هستند‌.
سه پیشنهاد شرکت راه‌آهن به شرح زیر است؛
1- وزارت صنعت، معدن و تجارت با ایجاد منابع، تسهیلات لازم برای تامین ۹ هزار واگن را فراهم کرده و شرکت راه‌آهن بازپرداخت این تسهیلات را تضمین می‌کند تا تولیدکننده قادر به فروش اقساطی واگن باشد‌.
2- وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌جای ممانعت از واردات ناوگان، مجوز ورود ۹ هزار دستگاه واگن خارجی به کشور را صادر کند و در مقابل شرکت راه‌آهن نیز ضمانتنامه‌ها را صادر کند تا مجموعا ۱۸ هزار دستگاه واگن باری به ناوگان ریلی کشور اضافه شود‌.
3- شرکت ایران-روسی تولیدکننده ناوگان ریلی که با هدف تولید برای بازارهای جهانی شکل گرفت تا ۱۴۰۰ نسبت به تامین ۹ هزار واگن و ۱۰۰ دستگاه لکوموتیو باری از طریق تامین‌کنندگان داخلی اقدام نماید اما به‌شرط اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت به هر روش ممکن تامین مالی کند‌.
ضرورت اعطای تسهیلات و امکان واردات کانتینر دست‌دوم در شرایط خاص
سرانجام محمد راستاد معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی به ارائه گزارش مقایسه کرایه حمل دریایی شرکت‌های کشتیرانی داخلی با خطوط بین‌المللی پرداخت و گفت: یکی از ضرورت‌ها برای تامین ناوگان خارجی، دست‌دوم و تامین کانتینر در شرایط خاص،‌ ایجاد امکان واردات و اعطای تسهیلات است‌. وی با اشاره به برگزاری جلساتی با شرکت‌های کشتیرانی بیان داشت: با توجه به زمان‌بر بودن ساخت کانتینر در داخل کشور در صورت ایجاد تسهیلات مناسب می‌توان شرایط خرید کانتینرهای دست‌دوم را فراهم کرد‌. تقی‌زاده دبیر شورای‌عالی هماهنگی ترابری در خصوص دستور جلسه سوم بیان کرد: ابعاد موضوع دستور جلسه در کارگروه موردبحث قرار گیرد اما اصل موضوع به تصویب برسد تا در صورت نیاز به اخذ مصوبه در شورا مطرح شود‌.
ممانعت وزارت صنعت، معدن و تجارت از واردات ۸۵۰ واگن
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی با انتقاد از ممانعت وزارت صنعت، معدن و تجارت از واردات ۸۵۰ واگن با فاینانس روسیه، گفت: با بحران کمبود واگن به خصوص در بخش باری روبه‌رو هستیم‌. در حالی که وزیر راه‌وشهرسازی سال گذشته با حضور در شرکت راه‌آهن تفاهمنامه خرید ۸۵۰ دستگاه واگن باری و مسافری با همکاری شرکت‌های روسی تولیدکننده واگن و با هدف تولید بخشی از آنها در شرکت‌های واگن‌ساز ایرانی به امضا رساند، اما با گذشت یک سال از امضای این تفاهمنامه، همچنان به دلایلی همچون ممانعت وزارت صنعت، معدن و تجارت از ثبت سفارش واردات این تعداد واگن، خبری از اجرایی شدن این تفاهمنامه نیست‌.
مجید بابایی در گفت‌وگو با مهر در خصوص جلوگیری از واردات ۸۵۰ دستگاه واگن از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: خرید این تعداد واگن براساس موافقتنامه‌ای بود که وزارت راه‌وشهرسازی سال گذشته با طرف روسی از محل خطوط اعتباری ایران و روسیه به صورت فاینانس برای واردات واگن باری و مسافری به امضا رسانده بود‌. وی افزود: در مقطعی و در دوره وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم جلوی واردات واگن‌ها و ثبت سفارش آنها گرفته شد که در نتیجه نتوانستیم این واگن‌ها را از روسیه خریداری و وارد کنیم‌. در حال حاضر نیز همزمان با نوسانات ارزی، واردات این تعداد واگن امکان‌پذیر نیست در نتیجه تعدادی از شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی بخش کوچکی از نیاز خود را از محل تولید داخل تامین کرده‌اند اما همچنان با کمبود واگن روبه‌رو هستیم‌.
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی یادآور شد: وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است چون در داخل کشور تولید واگن داریم امکان واردات آن وجود ندارد اما باید دید ظرفیت تولید واگن در داخل چه میزان است‌. صنعت واگن‌سازی ما نیاز به حمایت دارد‌. ما هم این موضوع را درک می‌کنیم اما وقتی شرکت‌های ریلی به تعداد زیادی واگن نیاز دارند مجبور هستند بخشی از نیاز خود را از طریق واردات تامین کنند‌.
بابایی تصریح کرد: وزیر صنعت زمانی می‌گفت اگر این واگن‌ها وارد کشور شود خودم را جلوی قطارها می‌اندازم تا اجازه حرکت به آنها ندهم این در حالی است که از یک سو ظرفیت شرکت‌های تولیدی داخلی پایین است و از سوی دیگر اجازه واردات داده نمی‌شود‌. ضمن اینکه شرکت‌های ریلی به اندازه کافی پول ندارند که بتوانند خودشان مستقیما واگن وارد کنند و قرار بود واگن‌های مذکور از محل خطوط اعتباری فاینانس روسی تامین شود‌.
وی با بیان اینکه تولید واگن باری، تکنولوژی بالایی نیاز ندارد و شرکت‌های داخلی می‌توانند آن را تولید کنند، یادآور شد: مشکل شرکت‌های واگن‌سازی ما نبود نقدینگی و سرمایه در گردش است در حالی که قرار بود ۸۵۰ دستگاه واگن روسی از محل خطوط اعتباری خریداری شود که این مشکل را حل می‌کرد‌.
بابایی با اشاره به تسهیل فضای بین‌المللی تا پیش از خروج آمریکا از برجام ادامه داد: می‌توانستیم در زمانی که برجام اجرا می‌شد، این واگن‌ها را وارد کنیم اما در حال حاضر هم با مشکل تحریم مواجه هستیم و هم با معضل سه برابر شدن نرخ ارز با این فرصت‌سوزی‌ای که انجام شد به چالش کمبود واگن برخورده‌ایم‌.
وی افزود: به نظر می‌رسد توسعه صنعت حمل‌ونقل ریلی دغدغه کشور نیست‌. بابایی با اشاره به اینکه انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و وزیر راه‌وشهرسازی طی نامه‌ای از معاون اول رییس‌جمهور خواستار تخصیص ارز دولتی به بخش ریلی شده‌اند، گفت: تا زمانی که ارز موردنیاز بخش ریلی را از سامانه نیما و بازار آزاد تامین کنیم شرکت‌های ریلی توانایی خرید واگن مورد نیاز را نخواهند داشت‌. به همین دلیل در نامه درخواست وزیر راه‌وشهرسازی از جهانگیری خواسته شده تنها به بخش حمل‌ونقل ریلی، ارز دولتی اختصاص داده شود و برای سایر گونه‌های حمل‌ونقل از محل سامانه نیما، ارز مورد نیاز تامین شود‌.