افزایش غنی‌سازی اورانیوم، تهدید یا فشار

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- به دنبال رفتارهای برجامی اروپا، وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد که در صورت منفعل بودن اروپا در برابر خروج آمریکا از برجام، احتمال افزایش غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران وجود دارد. آن‌گونه که پیداست، این اعلام مواضع ایران بدان جهت صورت گرفته است که اروپا نتوانست طبق انتظارات ایران بعد از خروج آمریکا از برجام رفتار کند و برای جبران تحریم‌های آمریکا دست به کار شود. اگرچه ازسر‌گیری غنی‌سازی اورانیوم در حد پیش از توافق هسته‌ای برای ایران ناممکن نیست و ایران در راستای تجارب مهندسان هسته‌ای و قابلیت‌های تکنیکی خود قادر به عملی کردن تهدیدهای خود است اما این موضع قبل از آنکه مقابله به مثلی در پاسخ به رفتار‌های منفعلانه اروپا در قبال برجام باشد، بیشتر به مثابه مکانیسمی برای فشار به اروپا برای همراه کردن خود در حفظ برجام است. به عبارت دیگر ایران این تهدید یا آنچه از زبان دکتر ظریف جاری شده است، عملی نمی‌کند.با استناد و ابتنا به برخی قرائن و نشانه‌ها می‌توان گفت آنچه ایران در قبال رفتار‌های برجامی اروپا اعلام کرده، تا میزانی قرین واقعیت و حقیقت است. در حقیقت اروپا همانند ترامپ با توجه به سطح ادعاها و ادراک‌های خود در برجام صادق نبوده و در قبال برجام نتوانست موضع مستقلی را اتخاذ کند. تفاوت ترامپ با اروپا در قبال برجام آن بود که ترامپ آنچه تهدید کرد، عملی کرد اما در مقابل اروپا به آنچه وعده داد، عمل نکرد و اگر هم انجام داد، سطحی، تاخیری، شکننده و در اساس مفید به فایده نبود و از سطح مطالبات ادعایی‌اش فاصله داشت. رفتار‌های غیر‌مسوولانه ماکرون، ترزا می‌ و مرکل نمونه‌هایی برجسته از رفتار‌های کج‌دار و مریز آنها در قبال برجام است.با نگاهی واقع‌بینانه به رفتار‌های اروپا در قبال برجام مشخص می‌شود که مواضع آنها با توجه به سطح ادعا‌ها و مطالبات‌شان بیش از آنکه تلاش برای حفظ برجام باشد، بیشتر‌ با گمگشتگی متن در حاشیه همراه بوده است. حال در این شرایط و بیشتر در سایه رفتار‌های اروپا در قبال برجام که به نظر می‌رسد منفعلانه و غیر‌مسوولانه بوده است، این‌گونه تهدید‌ها بیشتر برای ترغیب آنها در حفظ برجام است. به واقع ایران با این‌گونه تهدید‌ها می‌تواند انگیزه اروپا را تدریجا برای حفظ برجام ترغیب کند. علت پاسخ اروپا نیز به این رفتار‌های ترغیبی ایران فقط یک چیز است و آن، نگاه امنیتی اروپا در قبال برجام است. در حقیقت تا زمانی که اروپا با نگاه امنیتی در برجام رفتار کند، ایران می‌تواند اروپا را در حفظ برجام همراه خود کند. در این ارتباط‌ اعلام مواضع همکاری‌جویانه جدید آلمان مبنی بر ایجاد سیستم پرداخت مالی مستقل یا همان سوئیفت اروپایی مهم‌ترین تجلی از راهبرد‌های همکاری‌جویانه اروپا با ایران در حفظ برجام است. اخیرا هایکو ماس وزیر خارجه آلمان و پتر آلتمایر وزیر اقتصاد آلمان اعلام کرده‌اند که ایجاد مکانیسم مالی اروپایی با هدف کنار گذاشتن تحریم‌های آمریکا علیه ایران یک ضرورت است. ایجاد این سیستم مالی هم موجب تقویت استقلال اروپا در مقابله با سیاست‌های ضد‌برجامی آمریکا و هم متضمن راهبرد‌های جدید اروپا در حفظ برجام خواهد بود.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
‏S.Harsani.k@gmail.com