خیال خام قدرت

محمد هدایتی - این روزها‌ عملکرد و سرنوشت دولت حسن روحانی از مهم‌ترین پرسش‌های جامعه ماست. روحانی بسیاری از حامیانش را ناامید کرده است و امروز با نوعی جنبش پشیمانی مواجه است؛ پشیمانی از رای دادن به او. در مقابل کسانی که هنوز حامی روحانی هستند، عموما به ساختار سیاسی در ایران اشاره می‌کنند و از این نکته می‌گویند که اختیارات رییس جمهور نسبت چندانی با مسوولیت‌هایش ندارد. البته در این رابطه حقیقتی نهفته است‌ اما تا چه حد می‌توان با آن موافق بود؟
حسن روحانی مرد کم‌تجربه‌ای در فضای سیاسی ایران نیست. او از همان آغاز انقلاب جزو چهره‌های مورد وثوق بخش تاثیرگذار حاکمیت بوده است. چند دوره نمایندگی مجلس، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس خبرگان و شاید مهم‌تر سال‌ها دبیر شورای عالی امنیت ملی از او چهره‌ای آشنا با زیر و بم‌های قدرت در جمهوری اسلامی ساخته است. از این رو او بی‌تردید از مقاومت‌های پیش روی برنامه‌هایش شناخت داشته است، ساختار قدرت و شبکه‌های تو در توی آن را در نظر داشته و با علم به این مسائل وارد کارزار ریاست‌جمهوری شده است. فراموش نکرده‌ایم آن شبی را که با کلیدی در دست و اعتماد به نفسی مجاب‌کننده، قول‌هایی بزرگ داد. حل مساله هسته‌ای را تنها بخش کوچکی از پروژه‌هایش معرفی کرد و برنامه بلندپروازانه‌ای برای اقتصاد در نظر داشت. از این رو‌ منتقدان روحانی احتمالا بر‌حق‌اند آنجا که می‌گویند نمی‌شود همه چیز را به قدرت مخالفان روحانی تقلیل داد و او مسیری اشتباه را برگزیده است. روحانی با این فضا بیگانه نبود‌ اما مسیرها و انتخاب‌های درستی برای رسیدن به آنها نداشت. شاید برآورد صحیحی هم از وضعیت نداشته است. اما این مساله برآورد نادرست وضعیت، شاید به عارضه‌ای کلان‌تر در سیاست ایران اشاره داشته باشد.
برای افراد و گروه‌های سیاسی در ایران، رسیدن به قدرت خود تمام داستان است. فکر می‌کنند اگر قدرت را در اختیار داشته باشند می‌توانند هر کار و تغییری که خواستند انجام دهند. در این تصور که سابقه‌اش به پیش از انقلاب هم باز‌می‌گردد دولت یعنی همه چیز که اگر آن را داشته باشید هر کاری شدنی است. دولت جایی است که پول و قدرت و نفوذ در آن، تجمیع شده است و از این رو می‌شود با اتکا به آن کارها و برنامه‌ها را پیش برد. شاید این تصور باشد که تا حد زیادی مساله داشتن برنامه و استراتژی را از اولویت گروه‌های سیاسی در ایران خارج کرده است. اعتماد به نفس آن شب روحانی در سال 1392 تا حد زیادی ناشی از این تصور بود و حالا در شرایطی مانده که برای تغییر آن کاری از دستش برنمی‌آید.
hedayati.mohammad@yahoo.com