تهدید‌های آمریکا درآمدهای ارزی حاصل از پروازهای عبوری را کاهش می‌دهد؟‌

گروه حمل‌و‌نقل- پس از تذکر دولت ایالات متحده به شرکت‌های هواپیمایی درباره عدم عبور از آسمان ایران حالا مقامات کشور می‌گویند آمریکا نمی‌تواند پروازهای عبوری ایران را محدود کند و این در حالی است که تا پیش از کناره‌گیری برجام مسوولان صنعت هوانوردی دائما بر تاثیر برجام در درآمدهای ارزی کشور تاکید می‌کردند.
بر اساس گزارش گروه آمار هوانوردی و فرودگاهی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، در فروردین‌ماه سال 95 تعداد پروازهای عبوری در آسمان ایران 31 هزار و 948 سورتی بوده در حالی که در فروردین‌ماه 96 به 33 هزار و 151 مورد رسید.
در شهریورماه سال 95 نیز تعداد پروازهای عبوری در آسمان ایران به 33 هزار و 239 مورد رسید در حالی که در شهریورماه سال 96 تعداد آن به 40 هزار و 257 سورتی رسیده بود. محمدرضا رضایی کوچی، رییس کمیسیون عمران نیز گفته بود که پس از برجام فضا برای فعالیت و افزایش فضای پروازهای عبوری بسیار مناسب شده است، ضمن آنکه تحولات اخیر در منطقه، عبور ایرلاین‌های بین‌المللی از آسمان ایران و همچنین تقاضا برای استفاده از آسمان کشورمان را افزایش داده است.
حالا بر اساس همین اظهارات و آمار و ارقام می‌توان نتیجه گرفت همانطور که پروازهای عبوری از آسمان ایران پس از برجام افزایش یافت بعد از خروج آمریکا از آن هم کاهش یابد؛ موضوعی که فعلا توسط معاون سابق سازمان هواپیمایی رد شده است. معاون سابق سازمان هواپیمایی اعلام کرد که این دولت امکان اجرایی کردن سیاست قطعی برای متوقف یا محدود کردن پروازهای عبوری از آسمان ایران را ندارد.


علیرضا منظری در گفت‌وگو با ایسنا، تصریح کرد: طبق موافقت‌نامه‌های بین‌المللی پروازهای عبوری از فضای کشورهای متعاهد عضو باید برقرار باشد و هر کشوری موظف است فضای هوایی خود را برای عبور هواپیماهای سایر کشورهای عضو فراهم کند.
به گفته وی، آنچه که از سوی دولت ایالات‌متحده آمریکا مطرح شده در رابطه با این موافقتنامه یا چگونگی اجرای آن سیاست جدیدی به وجود نمی‌آورد و این دولت تعیین تکلیف خاصی انجام نداده است.
نماینده سابق ایران در ایکائو ادامه داد: دولت آمریکا در این دستورالعمل فقط به هواپیماهای شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی یا هواپیماهای نظامی آمریکا هشدار داده که با توجه به مشاجرات سیاسی بین دو کشور برای عبور از آسمان ایران احتیاط به خرج داده یا از مسیرهای دیگری استفاده کنند. منظری با بیان این‌که هر کشوری آزاد است طبق رویه‌های بین‌المللی برای اتباع خود دستورالعمل‌هایی را صادر کند، اظهار کرد: این دستورالعمل به مفاد موافقت‌نامه بین‌المللی در این زمینه خدشه‌ای وارد نمی‌کند در نتیجه این مساله وارد بحث اعمال تحریم بر کشورهای دیگر در رابطه با عبور از فضای کشور نشده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا می‌تواند به منظور وارد کردن فشاری جدید به صنعت هوایی ایران کشورهای دیگر را تهدید به تحریم کند تا از آسمان ایران عبور نکند، توضیح داد: طبق قواعد بین‌المللی نمی‌توان سایر کشورها یا شرکت‌های هواپیمایی را از عبور از فضای هوایی کشور خاصی منع کرد. هرچند جهان عدم پایبندی آمریکا به قواعد بین‌المللی را پیش از این تجربه کرده اما به نظر نمی‌رسد در این رابطه خاص امکان ایجاد تحریمی جدید وجود داشته باشد.
دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اردیبهشت‌ماه در تصمیم یکجانبه اعلام کرد که آمریکا از برجام خارج می‌شود. پس از آن تحریم‌های اقتصادی جدید آمریکا علیه ایران اجرایی شد که بخشی از آنها به اجرای قراردادهای خرید هواپیما از سوی شرکت‌های ایرانی مربوط می‌شد.
ایران‌ایر پس از برجام قرارداد خرید ۲۰۰ فروند هواپیمای جدید را امضا‌ کرد که پس از تحویل سه فروند ایرباس و ۱۳ فروند ATR عملا امکان تحویل دیگر هواپیماها به ایرلاین ایرانی فراهم نشد. صنعت هوایی ایران از حدود ۴۰ سال قبل و به دنبال تحریم‌هایی که پس از تسخیر سفارت این کشور در تهران اجرایی شد با تحریم‌های یکجانبه آمریکا روبه‌رو بوده و جز دوره کوتاهی در زمان اجرای برجام آمریکا از فروش هواپیماهای مسافربری نو به ایران جلوگیری کرده است. وزیر راه‌و‌شهرساز‌ی ایران پیش از این گفته بود که برای نوسازی ناوگان هوایی ایرلاین‌های ایرانی به حدود ۵۰۰ فروند هواپیمای نو احتیاج دارد.
اگرچه تهدید آمریکا در مورد تحریم‌های ایران برای هیچ کشوری الزام حقوقی ایجاد نمی‌کند اما می‌توان انتظار داشت شرکای صنعت هوایی ایران هم مانند دیگر صنایع مرعوب تهدید آمریکا شوند و منافع اقتصادی خود را ترجیح دهند. در چنین شرایطی می‌توان انتظار داشت درآمدهای ارزی حاصل از پروازهای عبوری از آسمان ایران به طور چشمگیری کاهش یابد.