جزئیات صید فانوس‌ماهی‌ها و شائبه فعالیت کشتی‌‌های چینی در آب‌های ایران جاروی چینی‌ها جمع نشد؛ مخفی شد

همدلی| گروه اجتماعی - از ابتدای سال جاری موضوع حضور کشتی‎‌های صیادی چین در خلیج فارس و دریای عمان مطرح شده است. معترضان به این حضور می‌گویند کشتی‌های چینی خلیج فارس را «جارو» می‌کنند، اما از سوی دیگر برخی از مسئولان می‌گویند این کشتی‌های «ترال» متعلق به ایران است و با مجوز سازمان شیلات این کشور فعالیت می‌کنند.
قصه حضور چینی‌ها در آب‌های آزاد ایران مدت‌هاست که محل مناقشه است و همچنین فعالیت‌شان در‌ هاله‌ای از ابهام قرار دارد؛ یک روز از سوی مسئولان تایید و روزی دیگر تکذیب می‌شود. تکذیب‌هایی که هرگز نتوانسته ابهامات فراوان پیرامون فعالیت کشتی‌های صیادی چینی در آب‌های جنوبی کشورمان را توضیح دهد.
حضور شناورهای چینی در آبهای جنوبی کشور هرازچند گاهی مانند آتش زیر خاکستر زبانه می‌کشد و جنجال و اعتراضاتی را به دنبال دارد. این روزها باز هم شاهد برپا شدن جنجال‌ها و اعتراضاتی در این زمینه هستیم. برخی از صیادان بومی مدعی هستند که حضور ماهیگیران چینی در خلیج فارس و دریای عمان نانشان را آجر کرده و معیشت نیم‌بند آنان را به خطر انداخته است. آنها می‌گویند باید تدبیری اندیشیده شود که دست شناورهای چینی از خوان ماهی آب‌های جنوبی ایران کوتاه شود.
در ادامه اعتراض‌ها به حضور کشتی‌های چینی، یک صیاد به خبرگزاری علم و فناوری استان هرمزگان گفت: «قبلا درآمد خوبی داشتم و می‌توانستم خرج خانواده‌ام را تامین کنم، اما مدت‌ها است که با لنگر انداختن کشتی‌های بزرگ چینی در آب‌های خلیج فارس و نقاطی که ما برای صید می‌رفتیم دیگر هیچ ماهی یا میگویی وجود ندارد. حالا دریا نرویم غذایمان چه‌ می‌شود قیمت ماهی و میگو سه برابر شده و با کمبود شدید عرضه آبزیان در بازار بندرعباس مواجه هستیم. مردم بندرعباس غذای عمده‌شان ماهی و میگوست چطور‌ می‌توانند قوت روزانه خود را تامین کنند در حالی که کشتی‌های چینی دریا را اجاره کرده و همچنان سهم ما را غارت‌ می‌کنند.»


با این حال مسئولان مختلف از وزارت جهاد تا سازمان کشتیرانی و وزارت امورخارجه اعلام می‌کنند که این شناورها زیر پرچم ایران فعالیت می‌کنند و تمام منافع صید آنها برای ایران خواهد بود.
ماجرا از چه قرار است؟
«فریدون همتی»، استاندار هرمزگان، اواخر مرداد با رد ورود کشتی‌های صیادی چین به آبهای ایران گفت: «این کشتی‌ها چینی نیستند. مجوز‌های صید برای ایرانی‌هاست و هرسال تمدید می‌شود.» همتی با شیوه‌ای جذاب ماجرا را تکذیب می‌کند. ماجرایی که در حقیقت تایید تمام و کمال غارت خلیج فارس است. وی در ادامه می‌گوید:«طبق بررسی‌های دقیق صورت گرفته و استعلام از سازمان شیلات ایران، مجوز‌هایی برای صید در اعماق ۲۰۰متری به تعدادی از افراد با تابعیت ایرانی واگذار شده که این افراد به دلیل در اختیار نداشتن تجهیزات و امکانات لازم و پیشرفته برای صید در این عمق، اقدام به اجاره شناور‌های پیشرفته از کشور چین کرده‌اند که این شناور‌ها نیز به‌ تبع آن نیروی انسانی لازم و آموزش‌دیده را به همراه خود آورده‌اند.»
با اعتراف همتی که با یک تیر چند نشان را زد، متوجه می‌شویم که هم شناور‌های چینی در آب‌های جنوبی کشورمان حضور دارند، هم به صید ترال و جاروکشی اعماق دریا مشغولند و هم پرسنل و نیرو‌های شاغل در آن‌ها چینی هستند، اما در این میان، پای اجاره این شناورها به ایرانی‌ها در میان است.
توجیهی که از سوی مسئولان برای حضور و نحوه اجاره این شناورها بیان می‌شود، نه تنها توجیه خنده‌داری است، بلکه حتی می‌توان توهین به شعور مخاطب فرض شود. چرا که جاروکشی اعماق دریا که موجب برهم خوردن تعادل اکوسیستم شود توسط هر کشور و گروهی انجام گیرد، پذیرفتنی و قابل قبول نیست.
برخی از مسئولان برای توجیه حضور چینی‌ها در آب‌های جنوب کشور، خود را پشت «فانوس‌ماهی‌»ها پنهان کرده و وجود این نوع ماهی را دلیل حضور چینی‌ها در خلیج‌فارس و دریای عمان می‌دانند. همتی در این زمینه تاکید کرد که سازمان شیلات ایران مجوز‌هایی صادر کرده که ماهیگیران این کشور از محل صید فانوس‌ماهی‌ که یک دوره خاصی عمر دارند، بهره‌مند شود. برهمین اساس، مجوز صید به ماهیگیران محلی داده می‌شود و آنها هم از کشتی‌های چینی یا دیگر کشور‌ها که امکان صید ماهی فانوس در عمق۲۰۰متری دریا را دارند، استفاده می‌کنند.
همچنین «حسن صالحی»، رئیس شیلات ایران، نیز حوالی حواشی ایجاد شده در این زمینه، با اشاره به وجود ذخایر مشترکی از فانوس‌ماهی‌ها بین سه کشور ایران، عمان و پاکستان که در اعماق بیش از 200متری قرار دارند، وجود این شناورها را برای صید این نوع ماهی که در اجاره شرکت‌های ایرانی هستند، تائید کرد و آن را بلامانع دانست و بدون اشاره به کشتی‌های چینی عنوان کرد: «اگر ما فانوس‌ماهی‌ها را برداشت نکنیم، عمان از سهم ما برمی‌دارد».
تخلف چینی‌ها
این در حالی است که سعید عبادی، سخنگوی انجمن صنفی دریانوردان ایران، در اوایل مردادماه به باشگاه خبرنگاران گفت که از زمان حضور کشتی‌های چینی با مالکیت ایرانی و کارکنان چینی، صید کشتی‌های صنعتی ایرانی از ۸تن به یک تن رسیده است و صید صیادان سنتی منطقه جاسک از یک تن به کمتر از ۵۰۰ کیلوگرم «کاهش» یافته است. عبادی همچنین به تخلفات این کشتی‌های چینی اشاره کرد و گفت:«ملوانان این کشتی‌ها ردیاب‌ها را خاموش می‌کنند و با پرداخت جریمه ۶۰میلیون تومانی به بهانه خراب بودن ردیاب‌ها به شیلات، بیش از ۸۰۰ میلیون تومان ماهی را از صیدگاه‌ها در شعاع غیرمجاز و تعیین نشده به صورت غیر قانونی صید می‌کنند که همین موضوع عامل اصلی کاهش صید صیادان بومی شده است.»
روایت «احمد مرادی» نماینده مردم بندرعباس در مجلس، از ماجرا جور دیگری است. وی با بیان اینکه شرکت‌های صیادی ایرانی با استفاده از کشتی و تجهیزات چینی اقدام به ماهیگیری در خلیج فارس می‌کنند، گفت: «ماهیگیری کشتی‌های بزرگ در آب‌های خلیج فارس به اکوسیستم منطقه ضربه زده است.»
مرادی، با اشاره به اینکه شرکت‌های چینی کشتی‌های خود را به شرکت‌های ایرانی برای ماهیگیری اجاره‌ می‌دهند، گفت که شرکت‌های صیادی ایرانی با استفاده از کشتی‌ها و تجهیزات چینی اقدام به ماهیگیری در محل صیدگاه‌های ساحلی می‌کنند که هم باعث از بین رفتن آبزیان شده و هم صیادان سنتی را دچار مشکل کرده است.
در این میان «کیانوش جهانبخش»، عضو شورای عالی استان‌های کشور از مقاماتی است که نسبت به حضور کشتی‌های صیادی چینی در آبهای خلیج فارس اعتراض دارد. جهانبخش اواسط مردادما به خبرگزاری‌های ایران گفت:«چینی‌ها با صید ناروا با کشتی‌های بزرگ و صنعتی‌شان، دریا را جارو می‌کنند و نسل آبزیان را از بین می‌برند. به مشاهدات و حرف مردم و صیادان هرمزگان در این زمینه اعتماد کنید.»
شناورهای چینی زیر پرچم ایران
بعد از تایید و تکذیب‌های فراوانی که از حضور و فعالیت ماهیگیران چینی در خلیج فارس و دریای عمان شاهد هستیم. اکنون تعداد شناورهای چینی در خلیج فارس مورد مناقشه است. می‌گویند از 90شناور چینی در آب‌های جنوبی ایران 35 شناور اجاره بلندمدت و 55 تا خریداری و با باطل شدن پرچم و ثبت آنها در کشورشان وارد ایران شده‌اند. از این‌رو موسسه ارزیابی سازمان بنادر نیز ارزیابی لازم را انجام داد تا مشخص شود این شناورها مناسب صید هستند یا خیر!؟ بعد از گذران این مراحل، پرچم ایران به آنها داده شده و در یکی از بنادر کشور ثبت شدند. موضوع دیگری که باید آن را مورد توجه قرار داد، مجوزهای جدیدی است که در راستای این موضوع به شرکت‌های ایرانی جدید برای این منظور داده شد. آمارها نشان می‌دهد تا سال جاری حدود 261موافقت اصولی در این زمینه صادر شده و بوشهری‌ها نیز در گرفتن این مجوزها پیشگام‌ بوده‌اند.
در این باره «هادی حق‌شناس»، معاون امور دریایی سازمان بنادر کشور، اعتراض به حضور چینی‌ها را ناآگاهی از قوانین دریا و اصل داستان دانست و می‌گوید: «سازمان بنادر ایران اجازه دارد برای شرکت‌های ایرانی علاقه‌مند به این امر، مجوز اجاره یا خرید شناورها و کشتی‌های خارجی را صادر کند. بنابراین تمام این شناورهای چینی نیز تحت اجاره شرکت‌های ایرانی هستند. به همین دلیل است که پرچم ایران روی آنها نصب و اغلب خدمه آن ایرانی‌اند.»
ملوانان ایرانی کسب دانش می‌کنند
مقوله آموزش دادن چینی‌ها به صیادان ایرانی موضوع دیگری است که در توجیه حضور آنان در آب‌های جنوبی از قلم مسئولان نیفتاده است. «شاپور کاکولکی»، معاون صید و بنادر ماهیگیری ایران نیز در این باره به مقوله آموزشی بودن این ماجرا اشاره می‌کند. او به نیروهای در حال آموزش ایرانی بر روی این شناورها اشاره دارد و کل فعالان روی این شناورها را 2200نفر بر می‌شمارد که از این تعداد 300 نفر از آنها متخصصان خارجی و باقی ایرانیان مشغول به آموزش‌اند.
از سوی دیگر «اسماعیل خوش» نماینده صیادان شرق هرمزگان نیز تایید می‌کند که صیادان ایرانی در چنین عمقی نمی‌توانند صید کنند و حضور این شناورها ضرری برای آنها ندارد. او حضور کشتی‌های چینی در منطقه جاسک را تکذیب و یادآوری کرد که این کشتی‌ها با پرچم ایران و با خدمه ایرانی و ملوانان در حال آموزش ایرانی صید فانوس ماهی را انجام می‌دهند.
کشتی‌های کف روب قاتل آبزیان دریاهای جنوب کشور
در حالی که عده‌ای از سازمان‌ها و مسئولان به دنبال توجیه حضور شناورهای چینی در آب‌های خلیج فارس هستند و سعی دارند حضور آنان را قانونی و منطقی جلوه دهند.
نماینده مردم بندرعباس در مجلس از ضربه مهلک به محیط زیست با صید در عمق پایین کشتی‌های صنعتی خبر می‌دهد. «احمد مرادی» دیروز در گفت‌وگو با خانه ملت بدون اشاره به حضور چینی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان نسبت به صید بی‌رویه کشتی‌های صنعتی معروف به کف‌روب هشدار داد و گفت«کشتی‌های صنعتی کف‌روب، ماهی خرد و درشت را همزمان صید می‌کنند که این امر نه تنها تاثیر منفی برمیزان آبزیان دریایی می‌گذارد بلکه محیط زیست را نیز وارد چالش اساسی می‌کند.»
وی با بیان اینکه شیلات درقبال صیدکشتی‌های صنعتی فرافکنی نکند، افزود: الزامی است که سازمان شیلات، اقداماتی در راستای محافظت از صیدهای بی‌رویه توسط کشتی‌های صنعتی کف‌روب اتخاذ کند تا بتوان علاوه برجلوگیری ازصیدهای بی‌رویه توسط کشتی‌های کف‌روب و صنعتی نگذاریم، صدمات جبران ناپذیر به محیط‌زیست درکشور وارد شود.
وی با بیان اینکه ضربه به صنعت شیلات، کمبود ذخائر آبزی و لطمه فراوان به اکوسیستم محیط زیست از پیامدهای صید بی‌رویه توسط کشتی‌های کف‌روب است تصریح کرد: شیلات در زمینه صید ماهی توسط کشتی‌های صنعتی وکف روب فرافکنی نکند و اجازه ندهد،کشتی‌های صنعتی، اقتصاد صیادان سنتی و محیط زیست را با صیدهای بی‌رویه در عمق کم به خطر بیندازد.
واقعیت‌هایی که لا به لای سخنان مسئولان و تایید و تکذیب‌های آنان خودنمایی می‌کند موید این مطلب است که شناور‌های چینی در آب‌های جنوبی کشورمان به جاروکشی کف دریا مشغولند و فعالیت‌شان نه تنها به صید فانوس ماهی‌ها بلکه اساسا به هیچ صید خاصی محدود نیست. آنچه که در میان تایید و تکذیب و شانه‌خالی کردن‌های مسئولان فراموش شده، بستر آب‌های جنوبی کشور است. واقعیت این است، تعادل اکوسیستم دریاهای جنوبی ایران به دلیل صید بی‌رویه در حال برهم خوردن است. حالا خواه صید توسط شناورهای چینی باشد یا ایرانی یا منافع این صید به جیب ایرانی‌ها برود یا چینی‌ها؛ در اصل قضیه که ضربه مهلک به محیط زیست است، تفاوتی ایجاد نمی‌کند.