روزنامه اعتماد
1397/06/18
آتشبازي امريكايي - سعودي
شهاب شهسواريكنسولگري ايران در بصره در آتش سوخت، آتشي كه انگيزه‌هاي افروختن آن هنوز مشخص نيست و عاملان آن شناسايي نشده‌اند. اعتراضات در بصره اتفاق تازه‌اي نيست، بيش از دو ماه است كه شهروندان بصره در اعتراض به قطع مكرر برق، آلودگي آب، بيكاري گسترده و فقدان خدمات عمومي مناسب، در تابستان گرم جنوب عراق به خيابان‌ها مي‌آيند، اما حمله به ساختمان ديپلماتيك ايران و تعلل پليس در حفاظت از ساختمان كنسولگري ايران، اتفاقي كم نظير در عراق پس از سرنگوني صدام است. رسانه‌هاي متعددي خبر داده‌اند كه جمعه شب نيروهاي پليس كنار كشيده‌اند تا معترضان بدون مزاحمت بتوانند به سمت كنسولگري ايران هجوم ببرند و آن را به آتش بكشند. گزارش‌ها و تصاويري از پايين كشيدن پرچم جمهوري اسلامي ايران، بي‌احترامي به تصاوير مقام‌هاي بلندپايه ايراني و شعارهاي تند ايراني از رويدادهاي روز جمعه بصره منتشر شده است. حمله‌اي كه به گفته سخنگوي وزارت خارجه صدمات و آسيب‌هاي جدي به ساختمان كنسولگري رسانده است، هر چند ديپلمات‌هاي ايراني با هشدار قبلي امنيتي در محل حضور نداشتند و از گزند آسيب اين حمله به گفته سركنسول ايران «وحشيانه و غيراخلاقي» در امان ماندند.
خبرنگار واشنگتن‌پست از بصره گزارش مي‌دهد، بعد از راهپيمايي‌هاي بعدازظهر روز جمعه، در دماي 43 درجه بصره، نزديك غروب كم‌كم گروه‌هايي از جوانان و معترضان عراقي در نزديكي كنسولگري ايران تجمع كردند. آنها به راحتي از كنار ايست‌هاي ماموران پليس عبور كردند و در سر راه‌شان هر چيزي را به دست آوردند، شكستند تا به ساختمان اصلي كنسولگري برسند و آن را به آتش بكشند، ده‌ها جوان ديگر هم بيرون كنسولگري منتظر ايستادند و با بيرون آوردن گوشي‌هاي تلفن همراه خود از آتش‌افروزي همراهان‌شان فيلمبرداري مي‌كردند. خبرنگار واشنگتن‌پست نوشته است كه پليس كناري ايستاده بود و گهگاه برخي ماموران پليس با معترضان بگو و بخند و خوش و بش مي‌كردند. يك افسر پليس محلي به خبرنگار واشنگتن‌پست گفته است كه روز پنجشنبه توانسته‌اند از حمله‌اي مشابه جلوگيري كنند، اما تعداد معترضان جمعه شب بسيار بيشتر بود و از پس آن بر نمي‌آمدند. اين افسر پليس گفته است كه در برابر اين همشهريانش نمي‌تواند اسلحه بيرون بكشد و به روي آنها آتش بگشايد. از روز چهارشنبه دست‌كم 8 نفر در درگيري‌ها ميان نيروهاي امنيتي و تظاهركنندگان كشته شده‌اند. خبرنگار واشنگتن‌پست نوشته است: يكي از جوانان بعد از آنكه خرسند از آتش‌افروزي در كنسولگري ايران مي‌خنديد به دوستش اشاره كرد و گفت: «حالا بهتر است كه سراغ كنسولگري تركيه برويم.» در شرايطي كه كنسولگري ايران در بصره بدون دخالت نيروهاي امنيتي در آتش مي‌سوخت، رسانه‌ها گزارش دادند كه چندين لايه حفاظ امنيتي براي مقابله با حمله‌اي مشابه به كنسولگري امريكا در بصره در نزديكي فرودگاه بين‌المللي اين شهر ايجاد شده بود.
توقف موقت تظاهرات در بصره
افزايش خشونت‌ها و كشته شدن چندين نفر از معترضان در درگيري با نيروهاي امنيتي، در كنار حمله به كنسولگري ايران باعث شد تا برگزار‌كنندگان راهپيمايي‌ها در بصره، روز شنبه برنامه راهپيمايي‌ها در اين شهر را تعليق كنند. به گزارش پرس‌تي‌وي كميته هماهنگي بصره كه طي ماه‌هاي گذشته مسووليت هماهنگي براي برگزاري راهپيمايي‌هاي اعتراضي را بر عهده داشت، اعلام كرد كه «خرابكاري‌هاي انجام شده در بصره بر عهده عناصر داعش و بعثي‌هاست.» بر اساس اين گزارش كميته هماهنگي در بيانيه‌اي اعلام كرد: «براي بررسي و تحقيق در مورد اشتباهاتي كه به آتش زدن ساختمان‌ها منجر شد و به مطالبات و نارضايتي‌هاي معترضان هيچ ارتباطي نداشت، روز شنبه هيچ راهپيمايي برگزار نخواهد شد.»
احضار سفير عراق به وزارت خارجه
بلافاصله بعد از حمله به كنسولگري ايران در بصره، سخنگوي وزارت خارجه عراق با اظهار تاسف عميق از اين اتفاق تاكيد كرد: «اين حمله هيچ ارتباطي با مطالبات تظاهركنندگان بصره ندارد. حمله به اماكن ديپلماتيك كاملا غيرقابل قبول و مخالف منافع ملي عراق است.» وزارت امور خارجه همچنين در ساعات پاياني جمعه شب خبر داد كه سفير عراق در تهران براي اداي توضيحات به وزارت خارجه ايران احضار شده است. بهرام قاسمي سخنگوي وزارت امور خارجه ايران اظهار داشت: «در پي آتش زدن ساختمان سركنسولگري كشورمان در بصره توسط عده‌اي افراد تحريك شده، سفير عراق در تهران ديشب به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شديد كشورمان به دولت عراق به خاطر اهمال نيروهاي امنيتي در حفاظت از ساختمان سر كنسولگري كشورمان به وي ابلاغ شد.» وي افزود: «در اين ملاقات مديركل خليج‌فارس وزارت امور خارجه ضمن ابراز تعجب از بي‌تحركي پليس بصره گفت: با وجود تحريكات روزهاي گذشته توسط عوامل مشكوك عليه سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران، دولت عراق به وعده‌ها و اطمينان‌هاي داده شده از كانال‌هاي ديپلماتيك براي انجام وظيفه خود عمل نكردند.» در اين جلسه همچنين از سفير عراق خواسته شد سريعا اعتراض شديد كشورمان را به دولت متبوع خود منتقل و سريعا نسبت به شناسايي، دستگيري و محاكمه مسببان اقدام كنند.
دستور عبادي براي مبارزه با آشوب
به گزارش الجزيره ساعتي بعد از آنكه معترضان در بصره ساختمان كنسولگري ايران را به آتش كشيدند، حيدر عبادي نخست‌وزير عراق با صدور بيانيه‌اي خواهان «برخورد قاطع نيروهاي امنيتي با آشوب و اغتشاشگري شد.» همزمان فرماندهي مشترك عمليات عراق كه پليس و ارتش عراق زير نظر آن فعاليت مي‌كنند، دستور داد: «واكنش قاطع» به آشوبگران و «اقدام‌هاي امنيتي فوق‌العاده» در بصره اجرايي شود. بر اساس اقدام‌هاي جديد منع رفت و آمد شبانه، ممنوعيت تجمع‌هاي اعتراضي و جلوگيري از سفرهاي گروهي، از روز شنبه در بصره اجرايي مي‌شوند. مقام‌هاي امنيتي بصره، با بيش از 2 ميليون نفر جمعيت اعلام كردند كه منع رفت و آمد در كل شهر اجرا مي‌شود و «هر شهروندي در خيابان با خطر بازداشت» روبه‌روست. به گزارش پايگاه خبري السومريه، در جلسه كابينه عراق كه صبح روز شنبه برگزار شد، تصميم گرفته شد تا يك گروه از وزراي دولت براي رسيدگي به مطالبات معترضان به منطقه اعزام شوند و تا زمان حل و فصل خواسته‌هاي معترضان در بصره بمانند. بر اساس تصميم‌هاي جديد هيات دولت عراق بخشي از بودجه كشور براي حل مشكلات بصره اختصاص داده شد و هيات وزراي اعزامي به بصره، اختيارات فوق‌العاده‌اي براي تصميم‌گيري در حد هيات وزيران براي حل فوري مشكلات خواهند داشت.
بيانيه وزارت خارجه امريكا
وزارت خارجه امريكا ساعاتي بعد از حمله به كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در بصره، بدون نام بردن از ايران اين حمله را محكوم كرد. در بيانيه وزارت خارجه امريكا آمده است: «بر اساس قانون اساسي عراق، حق اعتراض مسالمت‌آميز و مسووليت حمايت از دارايي‌هاي عمومي و خصوصي هم از يكديگر مشخص شده است. ايالات متحده خشونت عليه ديپلمات‌ها را محكوم مي‌كند، از جمله اتفاقاتي كه جمعه شب در بصره رخ داد. ما از همه طرف‌ها از جمله نيروهاي امنيتي و معترضان درخواست مي‌كنيم كه حق اعتراض مسالمت‌آميز و امنيت ديپلمات‌ها و اماكن ديپلماتيك را تامين كنند.»
حملات مشكوك موشكي
همزمان با بالا گرفتن خشونت در بصره، موج تازه‌اي از حملات موشكي و خمپاره‌اي از سوي منابع ناشناس به نقاط حساس عراق آغاز شده است. جمعه شب رسانه‌ها گزارش دادند كه 3 گلوله خمپاره در بغداد به سمت منطقه سبز شليك شده است. منطقه سبز به عنوان يكي از حساس‌ترين مناطق امنيتي بغداد، ميزبان دفاتر دولتي و ساختمان‌هاي ديپلماتيك كشورهاي خارجي است. صبح روز شنبه هم خبر رسيد كه سه موشك كاتيوشا به سمت فرودگاه بين‌المللي بصره شليك شده است. به گزارش آسوشيتدپرس سه موشك كاتيوشا كه به سمت فرودگاه بصره شليك شدند، مانند حمله خمپاره‌اي به منطقه سبز بغداد تلفاتي دربرنداشت و اختلالي در عمليات عادي اين فرودگاه ايجاد نكرد. هنوز مشخص نيست كدام گروه يا گروه‌ها اين عمليات را در بغداد و بصره انجام داده‌اند.
گروه‌هاي مختلف عراقي به حادثه آتش‌افروزي در كنسولگري ايران در بصره واكنش نشان دادند. قيس خزعلي، فرمانده گروه عصائب الحق، يكي از گروه‌هاي اصلي حشد الشعبي با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد: «شورش‌ها در بصره بخشي از يك پروژه امريكايي براي ايجاد هرج و مرج در كشورهاي عربي است.» قيس خزعلي تاكيد كرد كه شرايط در بصره به «نقطه بحران رسيده است» و امريكا تلاش مي‌كند از اين رويدادها استفاده كند تا يك فرد متحد واشنگتن را به نخست‌وزيري عراق برساند. به گفته خزعلي، گروه‌هاي مقاومت عراقي اجازه نخواهند داد تا بصره وارد شكاف‌هاي قومي و مذهبي شود. عمار حكيم، رهبر جريان حكمت هم با صدور بيانيه‌اي از رويدادهاي اخير بصره اظهار نگراني كرد. به گفته اين سياستمدار عراقي «كشور در شرايط خطرناكي قرار دارد و نياز به يك واكنش واقع‌گرايانه وجود دارد.» حكيم تلاش‌ها براي تبديل كردن اعتراضات مردمي به «تخريب عامدانه اموال عمومي» را به شدت محكوم كرد.
عاملان اغتشاش و ماموران خاطي مجازات مي‌شوند
روز شنبه جلسه اضطراري پارلمان عراق در پي حمله به كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در بصره و براي رسيدگي به مطالبات مردم اين شهر و عوامل به خشونت كشيده شدن اعتراضات با حضور نخست‌وزير و وزير كشور عراق برگزار شد. به گزارش فارس، قاسم الأعرجي، وزير كشور عراق طي سخنراني خود در جلسه ويژه پارلمان گفت كه دستور داده است كساني كه به اموال عمومي آسيب رسانده و به شركت‌كنندگان در تظاهرات بصره حمله كردند، تحت پيگرد قانون قرار بگيرند. او با بيان اينكه از ابتداي تظاهرات در مرداد ماه، دستورهاي لازم براي حمايت از تظاهرات‌كنندگان صادر شد، تاكيد كرد كه آن دسته از نيروهايي كه مواضع خود در ادارات حكومتي را ترك كرده‌اند و از آنها در برابر حملات محافظت نكردند، مجازات خواهند شد. به گزارش خبرگزاري «بدر»، وزير كشور عراق همچنين از تغيير برخي فرماندهان امنيتي به منظور دادن فرصت جهت بازيابي موضع خود خبر داد و تاكيد كرد كه بايد حفاظت از سفارتخانه‌هاي كنسولگري‌ها در عراق بيشتر شود. همچنين براساس گزارش خبرگزاري‌ها رييس پليس و فرمانده عمليات بصره نيز از كار خود بركنار شده‌اند. پايگاه خبري شبكه «العربيه» در خبري فوري به نقل از منابع آگاه محلي عراق از بركناري سرتيپ «جاسم السعدي رييس پليس بصره» گزارش داد. ساعتي پس از انتشار اين خبر، پايگاه خبري «السومريه» كميسيون امنيت در شوراي استانداري بصره اعلام كرد كه سرتيپ ستاد «جميل الشمري» فرماندهي عمليات بصره بركنار و سرتيپ ستاد «رشيد فليح» جانشين او شده است. همچنين سرتيپ جاسم السعدي رييس پليس اين استان بركنار و سرتيپ ستاد «جعفر صدام البطاط» جانشين وي معرفي شد.
