روزنامه جهان صنعت
1397/06/18
نگاهی به قوانین و مجازات‌های تخلفات رایانه‌ای در ایران
صبا رضایی- جرائم رایانه‌ای به تخلفاتی گفته میشود که در فضای سایبری رخ می‌دهند. این تخلفات شامل انواع توهین‌ها، تهمت‌ها، تهدیدها، فحاشی و ناسزا، کلاهبرداری و سرقت‌های سایبری، هکینگ و فیشینگ، انتشار اطلاعات، عکس‌ها و کلیپ‌های شخصی و خصوصی که در فضای مجازی رخ دهند اطلاق میشود. نکته مهم درباره جرائم رایانه‌ای آن است که این جرائم قابلیت ارتکاب در فضای مجازی را دارا هستند و قوانین رسیدگی به این جرائم نیز تمامی شبکه‌های مجازی و فضای سایبری را شامل میشود، حتی شبکه‌های مجازی فیلترشده. جرم رایانه‌ای اقدامی است که در فضای مجازی و از طریق رایانه رخ داده و حقوق مدنی و شهروندی دیگر افراد را نقض می‌کند.نخستین بار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) اقدام به تعریف جرائم رایانه‌ای کرد که در سال ۱۹۸۳ توسط گروهی از متخصصان مطرح شد. بر‌اساس تعریف این سازمان، جرائم رایانه‌ای عبارت است از سوءاستفاده از رایانه‌ها شامل هر رفتار غیرقانونی، غیراخلاقی یا غیرمجاز مربوط به پردازش خودکار و انتقال داده که با تصویب موافقتنامه جرائم رایانه‌ای در سال ۱۹۸5-۱۹۸6 توسط شورای اروپا، گام‌های زیادی برای تدوین قوانین مرتبط با جرائم رایانه‌ای برداشته شد.
در ایران نیز با توجه به توسعه تکنولوژی انفورماتیک و گسترش تخلفاتی از قبیل کپی و تکثیر غیرقانونی نرم‌افزارها و برنامه‌های رایانه‌ای، در دی ماه ۱۳۷۹ قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای تصویب شد و قانون جرائم رایانه‌ای نیز در سال ۱۳۸۸ برای تعیین مصادیق استفاده مجرمانه از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
جرائم قابل ارتکاب در فضای سایبری
به گفته کارشناسان حقوقی، جرائم رایانه‌ای شامل تمامی جرم‌ها و تخلفاتی میشود که در فضای سایبری قابل رخ دادن هستند. به عنوان نمونه جرمی مانند قتل، قابلیت ارتکاب در فضای مجازی را ندارد. قوانین این جرائم شفاف و مشخص بوده و تمامی شبکه‌های مجازی و فضای سایبری را شامل میشود و حتی اگر جرائم در شبکه‌های مجازی فیلتر شده رخ دهند باز هم قابل پیگیری هستند.
حامد حق‌بیان، کارشناس حقوقی در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: قانون جرائم رایانه‌ای که به این موضوع می‌پردازد، قوانین آن واضح و شفاف هستند. این جرائم تنها مربوط به فضای سایبری است به این معنا که هر جرمی که در فضای سایبری رخ دهد مشمول جرائم رایانه‌ای شده و بر اساس قوانین مرتبط مجرم مجازات میشود.
او افزود: به عنوان مثال فردی از طرف شما به صورت اینترنتی یا استفاده از نرم‌افزارهای مربوطه اقدام به انتقال وجه یا خرید اینترنتی از حساب بانکی شما می‌کند اما محصول مربوطه را تحویل نمی‌دهد یا اینکه شخصی با دسترسی به اطلاعات شخصی دیگر کاربران آنها را تهدید می‌کند که تصاویر یا فیلم‌های خصوصی کاربران را در اینستاگرام و شبکه‌های مجازی منتشر می‌کند.
حق‌بیان در ادامه بیان کرد: همچنین تخلفاتی مانند اتهام، توهین، افترا و انواع تهدیداتی که در شبکه‌های مجازی و از طریق فضای سایبری و اینترنتی منتشر می‌شوند نیز مشمول جرائم رایانه‌ای می‌شوند. فحاشی، تهمت، کلاهبرداری، انتشار تصاویر و هک و فیشینگ نیز از جمله جرائم رایانه‌ای هستند.
این کارشناس حقوقی در توصیف جرائم رایانه‌ای اظهار کرد: هر جرمی که در فضای سایبری رخ دهد جرائم رایانه‌ای نامیده میشود اما برخی جرائم در فضای مجازی قابل ارتکاب نیستند، به عنوان نمونه نمی‌توان در فضای سایبری مرتکب قتل شد!
او با اشاره به اینکه نهاد رسیدگی به جرائم رایانه‌ای در تهران و شهرستان‌ها متفاوت است گفت: اگر جرائم رایانه‌ای در تهران رخ داده باشد شاکیان باید در دادسرای جرائم رایانه‌ای شکایت خود را مطرح کنند اما شاکیان جرائم رایانه‌ای در شهرستان‌ها برای رسیدگی به شکایات خود باید به دادسرای عمومی مراجعه کنند.
به جرائم رایانه‌ای در شبکه‌های مجازی فیلترشده نیز رسیدگی می‌شوند
این کارشناس حقوقی با اشاره به اینکه قوانین مرتبط با جرائم رایانه‌ای تمامی شبکه‌های مجازی و فضای سایبری را شامل میشود اظهار کرد: شاکیان باید مستندات مربوط به شکایت خود را به نهاد مربوطه ارائه دهند. به طور کلی جرائم رایانه‌ای شامل تمامی شبکه‌های مجازی میشود و حتی شبکه‌های مجازی فیلتر شده مانند توئیتر و فیس‌بوک را نیز شامل میشود. به عنوان نمونه اگر حساب کاربری فردی هک شده باشد و متخلف یا هکر مطالب توهین‌آمیز یا خلاف عرف و اخلاق را منتشر کند در این صورت دارنده حساب کاربری هک شده می‌تواند از هکر- اگر هویت وی مشخص باشد- شکایت کند.
او تاکید کرد: اگر هویت متخلفانی که اقدام به هک، فیشینگ، تهدید و توهین می‌کنند مشخص باشد شاکی می‌تواند به راحتی از متخلف شکایت کند و اگر هویت وی نیز مشخص نباشد که این حالت بیشتر رخ می‌دهد و فرد از اکانت جعلی استفاده می‌کند، دادسرای جرائم رایانه‌ای تلاش می‌کند هویت متخلف را شناسایی و سپس بر اساس قوانین وی را مجازات کند.
حق‌بیان در رابطه با جرائمی مانند تهدید به خودکشی در فضای سایبری اظهار کرد: تشویق به خودکشی در هر فضا و مکانی جرم محسوب میشود اما اگر فردی از طریق شبکه‌های مجازی، پیام‌رسان‌ها یا هر ابزار دیگری دیگران را به خودکشی تهدید کند مجرم محسوب نمی‌شود چراکه خودکشی به خود فرد صدمه می‌زند و به دیگران آسیبی نمی‌رساند.
این کارشناس حقوقی در ادامه بیان کرد: معمولا تهدید به اقدامی گفته میشود که فرد عنوان کند بر سر دیگران بلایی می‌آورد. حتی اگر تهدید عملی نشود باز هم تخلف محسوب میشود و پلیس فتا پس از تشکیل پرونده، به آن رسیدگی می‌کند.
او درباره مجازات‌های مرتبط با جرائم رایانه‌ای اظهار کرد: برای هر جرمی بر اساس قوانین مربوطه مجازات تعیین میشود. به عنوان نمونه برای تهدید، مجازات‌هایی همچون شلاق و حبس تعزیری تعیین میشود. تخلفی مانند توهین نیز بستگی به فضایی که در آن رخ داده است؛ فضای سایبری، فضای شهری یا مطبوعات، متخلف مجازات میشود. به طور کلی برخی از تخلفات قوانین و مجازات‌های مشابهی دارند.
حق‌بیان در رابطه با جرم توهین به مقدسات بیان کرد: توهین به مقدسات شامل تمامی پیامبران، امامان و مقامات عالی کشور میشود. از این تخلف با عنوان سب‌النبی یاد میشود و جرم جداگانه‌ای است.
مجازات‌های مرتبط با جرائم رایانه‌ای
پلیس فتا مجازات‌های مرتبط با هر یک از جرائم رایانه‌ای را در سایت خود منتشر کرده است. بر اساس قوانین و مجازات‌های منتشر شده در وب‌سایت پلیس فتا، مطابق ماده ۷۲۹ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است، دسترسی یابد، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
مطابق ماده ۷۳۰ قوانین جرائم رایانه‌ای، هر کس به طور غیرمجاز، محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه‌ای رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
بر اساس ماده ۷۳۲ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به قصد دسترسی به داده‌های سری موضوع ماده (۳) این قانون، تدابیر امنیتی سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی را نقض کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
طبق ماده ۷۳۶ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز داده‌های دیگری را از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
مطابق ماده ۷۳۸ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز با اعمالی از قبیل مخفی کردن داده‌ها، تغییر گذرواژه یا رمزنگاری داده‌ها مانع دسترسی اشخاص مجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی شود، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
طبق ماده ۷۴۰ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک تا ۲۰ میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
همچنین بر اساس ماده ۷۴۱ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
از سوی دیگر مطابق ماده ۷۴۲ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده، محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
مطابق ماده ۷۴۴ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر شخص دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
بر طبق ماده ۷۴۵ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۰ و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
مطابق ماده ۷۴۶ قوانین جرائم رایانه‌ای، هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، راسا یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یادشده به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
وعده هایم مال زمان صلح بود
بازگشت به سیاست
تخریب روابط تهران-بغداد
درمان یا مسکن
نگاهی به قوانین و مجازات‌های تخلفات رایانه‌ای در ایران
چرا آینده صنعت مس روشن‌تر از سایر فلزات پایه است
وزیر کشاورزی:
344 ازدواج دختر زیر 14 سال در البرز در 96
ببخشید رای دادیم!
تشکر از سلطان!
اختلاف وزارت کشاورزی و صمت بر سر تخصیص ارز دولتی واردات ذرت
مرور ۵۰ سال آفرینش هنری خسرو سینایی
ایرلاین‌های کشور در دوراهی گرانی و تعطیلی
جنگ دلار با تولید داخلی ادامه دارد
لوبلاگ مطرح کرد
پایین بودن امنیت سایبری کشور
آتش‌سوزی هورالعظیم
رونمایی از محصول جدید زرماکارون
آتش‌سوزی هورالعظیم
آتش‌سوزی هورالعظیم
آتش‌سوزی هورالعظیم
