ایران،‌ترکیه و روسیه بر سر مقابله با تروریست های ادلب در نهایت به نتیجه مشخصی نرسیدند

چالش بر سر آتش‌بس
«بیانیه تهران» بدون تغییر و گزینه آتش بس امضا شد
اردوغان: آتش بس شود روحانی از تروریست‌ها می خواهیم سلاح را زمین بگذارند پوتین: امکان اعلام آتش بس نیست
همدلی| مانوشاک خان محمدی: نشست سران روسیه، ایران و ترکیه جمعه ۱۶ شهریور در تهران به پایان رسید. نشست تهران، سومین ملاقات سران این سه کشور درباره بحران سوریه است که به صورت اختصاصی تر به دلیل و حول محور تصمیم‌گیری در مورد آینده ادلب و به‌تبع آن سرنوشت «جنگ هفت‌ساله سوریه» در تهران می پردازد.” حسن روحانی” رئیس جمهور ایران در سخنانی در سالن نشست سران به اهمیت حفظ جان غیرنظامیان اشاره کرد. «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به تدوین قانون اساسی تازه برای سوریه و بازسازی هرچه سریع‌تر این کشور را در اولویت نشست قرار داد اما «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه برخلاف انتظار روحانی و پوتین ساز مخالفی را در نشست کوک کرد. او بحران پناهجویی را دست مایه محالفت خود قرار داد و اشاره کرد که پیامد حمله به ادلب منجر به دامن زردن به این بحران و به تبع آن ناقض امنیت ملی ترکیه است. گفتنی است که نشست بعدی در روسیه برگزار می‌شود و همکاری سه کشور نیز ادامه می‌یابد.


حسن روحانی درکنفرانس مطبوعاتی نشست سران گفت: “هدف فعلی سوریه مبارزه با تروریسم، بازگشت آرامش و اقتدار دولت مرکزی بر سراسر سوریه است. منطقه ادلب و کل سوریه باید از تروریست ها پاکسازی شود. این مورد توافق مجامع بین‌المللی و سه کشور است.
او تاکید کرد که حساسیت ادلب به این دلیل است که تروریست‌ها مردم عادی را سپر انسانی کرده‌اند و باید مردم را از تروریست‌ها جدا کرد.
او همچنین در طول سخنرانی خود بشدت از “دخالت و مداخله خارجی” در سوریه و دیگر کشورهای منطقه انتقاد کرد و گفت: “تجربه تلخ دخالت خارجی در لیبی و ارسال سلاح و تروریست‌ به سوریه مردم این کشور را نگران کرده است.”
روحانی ادامه داد: جهان به ویژه منطقه ما هزینه بسیاری برای دخالت و ماجراجویی خارجی پرداخته است. نابودی تروریسم و چیرگی نظامی به تنهایی نمی‌تواند ضامن ثبات و صلح در سوریه و دیگر کشورهای منطقه باشد.” رئیس جمهور ایران به مسئله شرق فرات اشاره کرد و خواستار خروج آمریکا از خاک سوریه شد. او گفت: دخالت‌‌های غیرقانونی آمریکا در سوریه با هیچ یک از قواعد بین‌‌‌المللی سازگار نیست و بر مشکلات موجود در آن کشور می‌‌افزاید و روند دستیابی به صلح پایدار در سوریه را با چالش جدی مواجه می‌‌کند.”
حسن روحانی در بخش مهمی از سخنان خود گفت: “ما به عنوان یک دموکراسی در منطقه معتقدیم راه مردم‌سالاری از لوله تفنگ نمی‌‌‌گذرد. آزادی یک خواست اجتماعی و مردمی و ملی است و هرگونه نظامی‌‌‌گری دور باطلی از خشونت را ایجاد می‌‌‌کند، چه در صورت تروریسم و چه در شکل دخالت خارجی.”
ولادیمیر پوتین در پاسخی به سوال خبرنگار روس گفت: امیدوار است که “تروریست‌ها” سلاحشان را زمین بگذارند. پوتین قبل تر در نشست در پاسخ به اردوغان درباره «حمله به ادلب» گفت: در این نشست گروه‌های تروریستی نماینده ندارند و بنابراین نمی‌توان از طرف آنها برای آتش‌بس توافق کرد.
او به ایجاد زمینه سازی برای اعمال حاکمیت دمشق بر سراسر سوریه اشاره کرد و گفت:
بشار اسد وظایف خود برای آغاز روند سیاسی را انجام داده و حال نوبت اپوزیسیون است تا آنها هم نمایندگانشان را معرفی کنند تا تدوین قانون اساسی جدید سوریه آغاز شود.
ولادیمیر پوتین بیشتر درباره بازسازی و احیای سوریه پرداخت و درباره آوارگان سوری و رسیدگی به وضعیت آنها صحبت کرد. او تاکید کرد: باید صنایع و کشاوری و زیرساخت‌های سوریه بازسازی شوند تا آوارگان بتوانند به کشورشان برگردند.
سخنرانی رجب طیب اردوغان با اشاره به نشست آستانه گفت: حفظ تمامیت سوریه و یافتن راه حل سیاسی از اهداف آن نشست بود. او همچنین گفت: ترکیه به نگرانی‌های ایران و روسیه از حضور “برخی عناصر” در ادلب توجه دارد. او بر همکاری برای اتخاذ تدابیری علیه “گروه‌های تروریستی” صحه گذاشت اما تاکید کرد که در عین حال باید آتش‌بس برقرار شود.
اردوغان ادامه داد: ساکنان ادلب وحشت زده هستند و بدون برقراری آتش بس موج مهاجرت دیگری به راه می‌افتد.
او همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار ترکیه‌ای گفت: فرار و مهاجرت مردم از ادلب آغاز شده و چون ترکیه مرز مشترک طولانی با سوریه دارد این کشور تنها جایی است که مردم سوریه می‌توانند به آن پناه ببرند. او به بحران آوارگان و پناهجویان اشاره کرد و اعلام کرد: سه و نیم ملیون آواره سوری در ترکیه هستند و این کشور دیگر توان پاسخگویی به سه و نیم میلیون نفر جمعیت ادلب را ندارد. او گفت تنها راه حل شکست دادن “تروریست‌ها” است تا از ادامه موج مهاجرت از سوریه جلوگیری شود
او در جواب روحانی که از ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان پرسید که “آیا با پیش‌نویس بیانیه موافقند یا نه؟ اضافه شدن کلمه “آتش‌بس” به بیانیه پایانی را پیشنهاد کرد. او گفت بیانیه بسیار دیپلماتیک است، اما اضافه کردن لفظ دیپلماتیک آن را تقویت می‌کند.
رجب طیب اردوغان اعلام کرد: بیانیه پایانی این نشست که بیانیه تهران خوانده‌ خواهد شد در دوازده ماده است و نشست بعدی سران کشور در روسیه خواهد بود.
حسن روحانی در پایان جلسه اعلام کرد: هر سه کشور با درخواست از تروریست‌ها برای زمین گذاشتن سلاح‌هایشان موافقند اما تکلیف «آتش بس» هنوز مشخص نیست.
بیانیه پایانی نشست تهران در 12 ماده به تایید سران سه کشور رسید و از این پس به بیانیه تهران خوانده خواهد شد که در ادامه جزییات آن را می‌خوانید:
تاکید بر حفظ تمامیت ارضی سوریه در بیانیه پایانی نشست تهران
روسای جمهور:
۱. رضایت خود را از دستاوردهای فرمت آستانه از ژانویه 2017 به ویژه پیشرفت بدست‌آمده در کاهش خشونت در سرتاسر جمهوری عربی سوریه و کمک به صلح، امنیت و ثبات در آن کشور ابراز داشتند؛
۲. بر پایبندی مستحکم و مستمر خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور ملل متحد تاکید ورزیده و تصریح نمودند که این اصول از سوی همگان باید محترم شمرده شود. روسای جمهور تصدیق نمودند که هیچ اقدامی، فارغ از عامل/عاملان آن، این اصول را نباید تضعیف نماید. آنها تمامی تلاش‌ها به منظور ایجاد واقعیات جدید در صحنه میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم را مردود شمرده و اراده خود برای ایستادگی در برابر مقاصد تجزیه طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین امنیت ملی کشورهای همسایه را ابراز نمودند.
۳. وضعیت میدانی کنونی را مورد بحث قرار داده، به ارزیابی از تحولات جمهوری عربی سوریه پس از آخرین نشست خود در تاریخ 4 آوریل 2018 در آنکارا پرداخته و موافقت نمودند همکاری های سه جانبه را در تطابق با توافق های خود استمرار بخشند. در این ارتباط، آنها وضعیت منطقه کاهش تنش ادلب را دنبال کرده و تصمیم گرفتند تا همسو با اصول فوق الذکر و روح همکاری که در فرمت آستانه شکل گرفته است، به این موضوع بپردازند.
۴. بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبههالنصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند. روسای جمهور تاکید نمودند در جنگ علیه تروریسم، جداسازی بین گروه های تروریستی مذکور و گروه های معارض مسلح که به رژیم آتش بس پیوسته اند یا خواهند پیوست، از جمله با توجه به جلوگیری از تلقات غیرنظامی، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
5. بر این باور خود تصریح نمودند که منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نمی‌تواند داشته باشد و تنها از راه طریق یک فرایند سیاسی مذاکراتی می‌توان به آن پایان داد. روسای جمهور بر اراده خود جهت ادامه همکاری فعالانه به منظور پیشبرد فرایند سیاسی همسو با تصمیمات کنگره گفتگوی ملی سوریه در سوچی و قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل تاکید ورزیدند.
۶. بر اراده خود به منظور استمرار تلاش های مشترک با هدف پیشبرد فرایند با راهبری سوری و مدیریت سوری به منظور دستیابی به حل و فصل سیاسی تصریح کردند و بر تعهد خود در کمک به ایجاد و آغاز کار کمیته قانون اساسی تاکید نمودند. روسای جمهور نسبت به رایزنی های مفید بین مقامات ارشد خود و فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه ابراز رضایت کردند.
۷. بر ضرورت حمایت از تلاش‌ها برای کمک به تمامی سوری‌ها به منظور اعاده به زندگی عادی و صلح‌آمیز و نیز تسکین آلام آن ها تاکید کردند. در این ارتباط، روسای جمهور از جامعه بین‌المللی، به‌ ویژه سازمان ملل و نهادهای بشردوستانه آن خواستند تا کمک های خود به سوریه را از طریق ارائه کمک‌های انساندوستانه بیشتر، تسهیل مین‌زدایی انسان‌دوستانه، احیای امکانات زیربنایی اصلی از جمله تاسیسات اجتماعی و اقتصادی و حفظ میراث تاریخی افزایش دهند.
۸. بر اراده خود به منظور استمرار تلاش های مشترک با هدف حمایت از شهروندان و بهبود وضعیت انسانی از طریق تسهیل دسترسی های سریع، ایمن و بدون مانع به تمامی سوری های نیازمند تاکید نمودند.
۹. بر ضرورت ایجاد شرایط لازم به منظور بازگشت ایمن و داوطلبانه آوارگان و اشخاص بی خانمان شده داخلی به اقامتگاه های اصلی خود در سوریه تاکید کردند. بدین منظور، روسای جمهور بر ضرورت هماهنگی میان تمامی طرف های ذیربط از جمله دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد و دیگر آژانس های تخصصی بین المللی تاکید ورزیدند. روسای جمهور موافقت کردند تا ایده برگزاری یک کنفرانس بین المللی در خصوص مهاجران و اشخاص بی خانمان شده داخلی سوری را بررسی نمایند.
۱۰. از پیشرفت امور انجام شده در کارگروه آزادی بازداشت‌شدگان/ ربوده‌شدگان و تحویل اجساد و شناسایی مفقودان با مشارکت کارشناسان سازمان ملل و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ استقبال نمودند.
۱۱. بنا به دعوت جناب آقای ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه، تصمیم گرفتند نشست بعدی خود را در فدراسیون روسیه برگزار نمایند.
۱۲. روسای جمهور فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه تشکر صمیمانه خود را به جناب آقای حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به منظور میزبانی نشست سه جانبه سران در تهران ابراز نمودند.