ترکیه در مخمصه

افشار سلیمانی*- اجلاس سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در تهران بیشترین اهمیت را بعد از سوریه که خارج از این مثلث قرار گرفته به طور قطع برای ترکیه دارد. ملاحظاتی که ترکیه پیرامون بحث‌های مختلف امنیتی و مهم‌تر از همه پناهندگان باید مورد توجه قرار دهد اهمیت این موضوع را روشن کرده و نشان از نگاه خاص ترکیه به این نشست دارد. هرچند دور از ذهن است که اجلاس تهران آخرین محل ممکن برای بررسی‌های نهایی بوده و به طور قطع آغازی است برای دور جدید بررسی مسائل سوریه.
هرچند نتایج ظاهری مربوط به اجلاس سه‌جانبه ایران، ترکیه و روسیه روشن است اما نباید این موضوع را فراموش کرد که به طور قطع مسائلی پشت پرده وجود دارد که برای رسانه‌ها و افکار عمومی روشن نمی‌شود. این موضوع از آن حیث مورد توجه و اهمیت قرار دارد که تصمیمات ژنو، آمریکا و اتحادیه اروپا نیز اهمیتی جدی داشته و در تصمیم‌گیری نهایی به طور قطع دخیل خواهد بود.
مرز مشترک ترکیه و سوریه در شمال ترکیه اهمیت تصمیم‌گیری‌ها در این منطقه را برای این کشور چندین برابر می‌کند، اگرچه نمی‌توان از حضور آمریکا در شرق فرات به سادگی گذر کرد و از همین رو است که نگاه ترکیه به این موضوع بیشتر از آن حیث است که سعی بر آن دارد که در نهایت منجر به آن شود که مسائل ادلب با بیشترین آرامش ممکن حل شود.
ترکیه همه تلاش خود را در مسیری جهت‌دهی می‌کند که بر اساس آن و با توجه به فشار اروپا و آمریکا تن به یک حمله گسترده فوری ندهد. اگرچه این امکان وجود دارد که روسیه و ایران بنا به دلایل مختلف و همچنین نداشتن مرز مشترک با سوریه علاقه‌مند به حمله نظامی باشند. نباید از این نکته ساده گذر کرد که حمله نظامی به ادلب آسیب قابل توجهی را متوجه ترکیه خواهد کرد و این کشور با توجه به شرایط داخلی و موقعیت بین‌المللی خود با مشکلاتی جدی روبه‌رو خواهد شد.با توجه به این شرایط ترکیه می‌خواهد تضمین کافی پیرامون تصمیم نهایی را بگیرد و با توجه به نگاه امنیتی خود تلاش می‌کند این وضعیت پیچیده را به بهترین شکل ممکن مدیریت کند. در حال حاضر نزدیک به سه میلیون پناهنده در ترکیه حضور دارند که این شرایط نه تنها برای ترکیه حواشی‌ای ایجاد می‌کند بلکه منجر به مسائلی پیش‌بینی نشده برای اروپا نیز خواهد شد.


همچنین باید این نکته را مورد توجه قرار داد که اگر بنا باشد به منطقه ادلب حمله شود ترکیه نیاز به تضمین جدی بعد از این حمله خواهد داشت. ترکیه از نیروهایی در داخل سوریه حمایت کرده است که اگر در حال حاضر حمایت خود را به طور کامل از آنها بردارد و تن به حمله نظامی دهد امکان نارضایتی داخلی نیز تشدید شده و نگرانی‌هایی در داخل ترکیه نیز باید مدیریت شوند. از همین رو امکان ایجاد حملات تروریستی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
ترکیه در مخمصه‌ای قرار گرفته است که مدیریت آن کار ساده‌ای نیست و هر تصمیم ناگهانی و اشتباه ممکن است این کشور را مورد آسیب‌های جدی قرار دهد. در این میان مقوله درگیری مشکلات ترکیه با آمریکا بر سر کشیش برنسون نیز اهمیت جدی دارد که باید به آن نیز توجه کرد.
در حال حاضر موقعیت سوریه به جایی رسیده است که ایران، ترکیه و روسیه با وجود اختلاف نظرهایی که پیش از این داشته‌اند بر سر مسائل تاکتیکی و نه مسائل استراتژیک اتحاد دارند و تلاش آنها بر آن است که مسائل سوریه را به نوعی حل و فصل کنند اما ترکیه از آن جهت که در اردوگاه غرب نیز حضور دارد مخمصه بزرگ‌تری را باید مدیریت کند.
این چالش اما کماکان ادامه پیدا خواهد کرد و نمی‌توان انتظار داشت به زودی بهترین نتیجه حاصل شود. از آنجا که غرب حواشی مختلفی را ایجاد کرده است و به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات کامل و شفاف نمی‌توان اظهار نظر روشنی نیز ارائه داد‌ در شرایط فعلی اما می‌توان گفت مرحله جدیدی از بحران‌های سوریه آغاز شده است.
*کارشناس مسائل خاورمیانه