روزنامه اعتماد
1397/06/15
بازار رواني
گروه اقتصاديآيا بانك مركزي از سياست ارزي تازه اعلام‌شده، عقب‌نشيني كرده است؟ چهارشنبه بانك مركزي طي ابلاغيه‌اي، ورود ارزهاي معامله‌شده در «نيما» را به بازار آزاد (صرافي‌ها) مجاز اعلام كرد. از آنجا كه ابلاغيه جديد اشاره به «اسكناس» دارد، مي‌توان حدس زد كه ارز مورد بحث، ارزهاي تجار خرد است كه به صورت اسكناس مبادله مي‌شود و به اين ترتيب، بازار ثانويه جايگاه خود را حفظ مي‌كند. با اين همه، افت قيمت‌ها در بازار پس از انتشار دستور تازه، نشان مي‌دهد كه علاوه بر تشديد فعاليت‌هاي سوداگرانه، جو رواني نيز بسيار در شكل دادن روندها، تعيين‌كننده است.
روز گذشته، ابلاغيه تازه در حالي منتشر شد كه ساعاتي از ورود قيمت دلار به كانال 15 هزار تومان مي‌گذشت. واضح است كه ابلاغيه جديد پيشتر مورد بحث قرار گرفته، اما اين پرسش به ذهن مي‌آيد كه آيا بانك مركزي پيش‌بيني قيمت‌هايي در اين سطح را مي‌كرده است؟ چهارشنبه، انتشار اين خبر باعث افت قيمت‌ها از اوج روزانه شد، اما اين روند خود مطرح‌كننده دو سوال ديگر است: چرا قيمت‌ها ظرف چند روز چنان اوج مي‌گيرد و چرا بانك مركزي به اين سادگي مي‌تواند روند را متاثر كند اما در زمان بررسي طرح‌هايي با اين درجه اهميت، تمامي موارد را مد نظر قرار نمي‌دهد؟
ابلاغيه تازه
در ميانه مرداد، بسته ارزي‌اي كه چند روز پيشتر در هيات دولت تصويب شده بود، اجرايي شد. يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اين بسته ايجاد بازار ثانويه بود. بر اساس برنامه‌ها، اين بازار شرايط فروش ارز صادركنندگان بزرگ شامل توليدكنندگان محصولات پتروشيمي، فولاد و فلزات را فراهم مي‌كرد و عرضه و تقاضا تعيين‌كننده اصلي قيمت مي‌شد. اما واردكنندگاني مي‌توانستند از اين بازار بهره ببرند كه ثبت سفارش آنها در وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده و اين وزارتخانه واردات آن كالا اعم از مصرفي، واسطه‌اي يا سرمايه‌اي را براي كشور ضروري تشخيص داده باشد.
با اين همه، روز چهارشنبه بانك مركزي ابلاغيه تازه‌اي صادر كرد كه به نظر مي‌رسد عقب‌نشيني از بخشي از سياست ارزي مرداد باشد. نهاد بازارساز ارز روز گذشته دستورالعمل خريد و فروش ارز به صورت اسكناس توسط شبكه صرافي‌هاي مجاز را ابلاغ كرد. بانك مركزي مي‌گويد در راستاي اجرايي كردن سياست جديد ارزي دولت براي ساماندهي و مديريت بازار ارز، ورود ارز به صورت اسكناس توسط صرافي‌هاي مجاز از محل منابع ارزي خريداري شده و همچنين درآمدهاي ارزي صادراتي خريداري شده در سامانه نظام يكپارچه معاملات ارزي (نيما) مجاز شده است. اين به آن معناست كه صرافي‌هاي مجاز مي‌توانند نسبت به ورود ارز به صورت اسكناس از محل منابع اشاره شده اقدام كرده و نسبت به فروش آن به نرخ بازار به متقاضيان در چارچوب دستورالعمل‌هاي ابلاغ شده، به خصوص مقررات ناظر بر عمليات ارزي صرافي‌ها در محل استقرار صرافي خود اقدام كنند.
روند بازار
بازار آزاد ارز روز چهارشنبه را با روند افزايشي آغاز كرد. دلار كه سه‌شنبه در انتهاي كانال 13 هزار تومان نوسان مي‌كرد، روز گذشته به راحتي به كانال 15 هزار تومان رفت. با افزايش تقاضا، قيمت تا 15 هزار و 300 تومان هم اوج گرفت. در اين مقطع سودگيري بعضي از معامله‌گران، روند را كاهشي كرد تا با انتشار ابلاغيه بانك مركزي روند افت را سرعت دهد. تا ساعت 5 عصر چهارشنبه، دلار روي قيمت 13 هزار و 750 تومان آرام گرفته بود، گرچه «كف‌گيري» (خريد در كف قيمتي به اميد افزايش دوباره قيمت) برخي نوسان‌گيران قيمت را در بازار غيررسمي اندكي بالاتر برد.
روند بازار ارز در روز چهارشنبه، بازار طلا را نيز متاثر كرد. با جهش قيمت‌ها در بازار آزاد ارز، انواع سكه‌هاي طلا نيز قيمت‌هاي بالاي تازه‌اي را تجربه كردند، اما بعد با شروع روند افت قيمت ارزها، بازار سكه نيز كاهشي شد.
احساس معامله‌گر
اثر رواني ابلاغيه بر كاهش قيمت دلار و ديگر ارزهاي بازار آزاد در حالي برجسته شد كه در روند افزايشي نيز، حس معامله‌گران تشديدكننده اثر عوامل بنيادين سياسي- اقتصادي بوده است. اين امر نشان مي‌دهد كه بازارساز علاوه بر مديريت عوامل اقتصادي، بايد فكري هم به حال جو رواني حاكم بر اين فضا بكند.
درست است كه بخشي از مردم كه در دسته سوداگران نيستند، براي حفظ سرمايه به بازار بازگشته‌اند و وجه سرمايه‌اي دلار و طلا را تشديد كرده‌اند، اما اثر رواني فعاليت‌هاي هيجان‌ساز در داخل و خارج را نبايد دست‌كم گرفت. مساله اين است كه هرچه تقاضا در بازار بالاتر برود، زندگي روزمره مردم ممكن است بيشتر تحت تاثير قرار بگيرد. عده‌اي بر اين باورند كه قيمت دلار بر كالاهاي اساسي مورد نياز مردم اثر تورمي چنداني ندارد، به‌ويژه از آن رو كه كالاهاي اساسي داخلي، عموما با مولفه‌هاي ديگري قيمت مي‌خورند. با اين حال، دسته‌اي ديگر از كارشناسان مي‌گويند كه از آنجا كه در هر زنجيره توليدي، نهاده‌هاي دلاري يا ديگر ارزها وجود دارد، رشد قيمت ارز مي‌تواند بر اقلام ساده ايراني هم تاثير بگذارد.
«اعتماد» نظر سه كارشناس را درباره تشديد حضور مردم در بازار، ابلاغيه جديد بانك مركزي و اثر قيمت ارز بر زندگي مردم را جويا شده است.
