روزنامه اعتماد
1397/06/15
تلاش براي شيشه‌اي شدن ديوار پارلمان شكست خورد
عليرضا كيانپوربالاخره پس از 9 ماه و 7 روز طرح الحاق 2 تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آيين‌نامه داخلي مجلس كه در روزهاي اخير به عنوان طرح شفافيت آراي نمايندگان مورد توجه افكار عمومي به‌ويژه در فضاي مجازي قرار گرفته بود، روز گذشته با قيد يك‌فوريت در دستوركار صحن علني مجلس قرار گرفت اما درنهايت پس از بحث و گفت‌وگوي موافقان و مخالفان، فوريت اين طرح رد شد تا روند رسيدگي به آن به صورت عادي در كميسيون قرار گيرد و با اين حساب، شايد 9 ماه و 7 روز ديگر، كمي بيش و كم اين طرح همچنان در بلاتكليفي بماند.
ماجراي طرح شفافيت آراي نمايندگان
در اين ميان اما شايد مهم‌ترين نكته نه لزوما در رد فوريت اين طرح، بلكه در آراي بسيار اندك موافقان تصويب در برابر مخالفان و به‌خصوص در قياس تعداد موافقان با تعداد امضاهاي اين طرح مورد توجه باشد. آنجا كه اين طرح به‌گفته محمدجواد فتحي نماينده اصلاح‌طلب تهران و طراح اصلي اين طرح، ابتدا در آذرماه سال 96 با 38 امضا كه عمدتا مربوط به اعضاي فراكسيون اميد بود، تقديم هيات‌رييسه شد اما به‌دلايلي نامعلوم در اين 9 ماهه اخير به دستور روزانه صحن راه پيدا نكرد تا اينكه بالاخره، چندي پيش و پس از آنكه طرحي مشابه، اين‌بار با قيد دو فوريت ازسوي حسينعلي حاجي‌دليگاني نماينده اصولگراي شاهين‌شهر تهيه و با 120 امضاي نمايندگان عمدتا اصولگراي فراكسيون نمايندگان ولايي و البته برخي اعضاي دو فراكسيون اميد و مستقلين به هيات رييسه فرستاده شد و درنهايت پس از اجماع و ادغام دو طرح در يكديگر، با 160 امضا و با قيد يك‌فوريت در دستوركار صحن علني مجلس قرار گرفت. اما 194 نماينده حاضر در صحن علني ديروز مجلس، تنها 59 نفر به فوريت آن راي موافق داده و درمقابل، 108 نماينده در مخالفت با طرح شفافيت آراي نمايندگان راي دادند. در اين ميان 5 نفر از نمايندگان نيز نظري ممتنع داشتند كه معناي آن در اين فقره، البته همچون بسياري از موارد مشابه، چندان قابل‌درك نيست. اينكه اين 5 نماينده بالاخره موافق شفاف شدن راي خود هستند يا مخالف آن. همين‌جا بد نيست اضافه كنيم كه مجتبي ذوالنور نماينده اصولگراي قم پس از تهيه طرح دوم در چند اظهارنظر رسانه‌اي ازجمله در مصاحبه با فارس و كيهان، مدعي شده بود كه طرح شفافيت آراي نمايندگان به امضاي 190 نفر از نمايندگان رسيده و جالب آنكه همانجا تلويحا از اين احتمال كه همه امضاكنندگان در عمل راي به شفافيت آرا در مجلس ندهند، ابراز نگراني كرده و به بيان دقيق‌تر ابراز اميدواري كرده بود كه حداقل تمامي امضاكنندگان به آن راي دهند. حال آنكه در عمل، نه‌تنها چنين نشد بلكه با احتساب همان 160 امضا، تنها نزديك به يك‌سوم از امضاكنندگان به فوريت آن راي مثبت دادند.
آراي غيرشفاف مخالف به طرح شفافيت آراي نمايندگان
اتفاق جالب ديگر آنكه پيش از راي‌گيري جمعي از نمايندگان با استناد به ماده 124 آيين‌نامه خواستار راي‌گيري علني با كاغذ شدند تا همان‌طور كه مشخص است چه كساني طرح را امضا كرده و كدام نمايندگان از امضاي آن خودداري كرده‌اند، اين مساله هم مشخص باشد كه كداميك از امضاكنندگان به اين طرح راي موافق داده و كداميك راي مخالف. اما اينجا مجلس است و مطابق آيين‌نامه اين راي اكثريت است كه به كرسي مي‌نشيند، نه لزوما گفتار و كردار صادق. درنتيجه رييس جلسه اقدام به راي‌گيري درباره اين درخواست كرد و درنهايت تنها 57 نفر با آن موافقت كردند و درحالي كه تعداد موافقان اين راي‌گيري 2 نفر كمتر از راي‌گيري اصلي بود، تعداد مخالفان و حتي آراي ممتنع آن، هركدام 2 راي بيشتر از مخالفان و آراي ممتنع راي‌گيري اصلي شد. نكته جالب ديگر اما اينجا بود كه در زمان هر دو راي‌گيري 194 نماينده در صحن حاضر بودند اما در راي‌گيري اول تنها 174 نفر راي دادند و 20 نفر اصلا راي ندادند و در راي‌گيري اصلي 2 نفر كمتر از اين تعداد يعني 172 نفر راي دادند و 22 نفر اصلا راي ندادند. اين را بگذاريد كنار 96 نماينده‌اي كه هنگام هيچ‌كدام از اين دو راي‌گيري اصلا در صحن نبودند.
در اين راستا البته اين استدلال منطقي مي‌نمايد كه نماينده‌اي طرح را امضا كند و موافق اصل موضوع ايجاد شفافيت در راي‌گيري‌ها در صحن و ساير عملكردهاي نمايندگان باشد اما لزوما موافق بررسي توام با فوريت آن نباشد. هرچند نمايندگان در زمان امضاي طرح مي‌دانستند يا مي‌توانستند كه طرح را با چه ميزان از فوريت امضا مي‌كنند.
چرا بايد آراي نمايندگان شفاف باشد؟
هرچه بود اما درنهايت فعلا نبايد منتظر شفاف‌شدن آراي نمايندگان در مجلس باشيم. اما اصلا چه شد كه نمايندگان به اين فكر افتادند. ماجرا آنچنان كه ضمن سخنان موافقان و مخالفان اين طرح در جلسه علني ديروز هم مورد بحث قرار گرفت، ناشي از تفاوت ديدگاه و نگرش سياسي نمايندگان مجلس بوده است. آنجا كه مثلا طيفي از نمايندگان معتقد به برجام‌اند و گروهي منتقد آن. بعضي به آتش زدن پرچم امريكا در صحن افتخار مي‌كنند و برخي مي‌گويند عداوت با دولت‌ها نبايد منجر به اهانت به ملت‌ها شود. مهم‌تر از آن، فراكسيوني منتقد عملكرد فلان وزير كابينه و خواستار استيضاح اوست و فراكسيوني ديگر حامي عملكرد آن وزير و منتقد استيضاحش. يكي دولت را مقصر همه مشكلات اقتصادي كشور مي‌داند و به اين اعتبار، از تريبون مجلس نطق مي‌كند كه رييس‌جمهور فلان است و وزرا بهمان، آن يكي دولت را بي‌تقصير مي‌داند و از همان تريبون، از همان رييس‌جمهور و از همان وزرا دفاع مي‌كند. البته اين ذات دموكراسي است كه هركس حرف خود را بزند اما دموكراسي وقتي به اوج اعتلا مي‌رسد كه امور شفاف شوند و مشخص باشد، چه‌كسي كدام حرف را زده و اساسا آن حرف، حرفِ كيست.
فتحي: نگران تشديد نظارت استصوابي نباشيد
حرفِ محمدجواد فتحي، طراح طرح اين بود كه درست آن است كه از اين پس، اسامي نمايندگان موافق، مخالف و ممتنع مشخص شود. او در عين حال به نگراني برخي مخالفان نيز اشاره كرد و گفت: برخي همكاران مي‌گويند كه مشخص شدن آراي نمايندگان باعث سلب تحفظ آنها و تسلط نهادهاي امنيتي و نظارت استصوابي ناصواب مي‌شود ولي به نظر بنده، محاسن اين طرح نسبت به معايبش بيشتر است. چراكه ما به عنوان نمايندگان ملت بايد اين حق را به مردم بدهيم كه از آرا و نظرات‌شان مطلع باشند. كمااينكه شفافيت راي نمايندگان رمز موفقيت همه ملل متمدن دنياست.
سليمي؛ مخالفي كه با شفافيت مخالفت كرد
عليرضا سليمي نماينده اصولگراي محلات در مجلس اما نظر ديگري داشت و از اساس، مخالف اين طرح بود. اين عضو فراكسيون نمايندگان ولايي البته مي‌گفت كه «با اصل شفافيت مخالف نيست» اما معتقد بود كه «اين طرح آنچه را كه در ذهنش است، محقق نمي‌كند!»
كواكبيان و ماجراي عكس و زنبيل
مصطفي كواكبيان نماينده اصلاح‌طلب تهران كه موافق جدي اين طرح بود، اعلام كرد: اين طرح از معدود طرح‌هاي مجلس است كه هر 3 جريان سياسي مجلس آن را امضا كردند. وقتي بنده و آقاي حاجي‌دليگاني طرحي را امضا كنيم، يعني جزو نوادر مجلس است. دبيركل حزب مردم‌سالاري با تاكيد بر اينكه «نمايندگان بايد در اتاق شيشه‌اي باشند»، معتقد بود كه «قطعا نتيجه تصويب اين طرح، آن است كه جريان سياسي كشور به سمت تحزب رود.» عضو هيات‌رييسه فراكسيون اميد در بخشي از موافقتش با طرح شفافيت آراي نمايندگان، به آن دسته از نمايندگاني كه در جريان انتخابات با «ليست اميد» وارد «بهارستان» شدند و بعد، انشعاب كرده، فراكسيوني مستقل تاسيس كردند، كنايه زد و گفت: «برخي با ما عكس سلفي مي‌گيرند اما زنبيل‌شان را جاي ديگري مي‌گذارند. چرا مردم را گول مي‌زنيد. هرجا عكس مي‌گيريد، همانجا بايستيد و هرجا نظري مي‌دهيد پاي آن بايستيد.» اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس همچنين خاطرنشان كرد: «مردم بايد بدانند وقتي يك نفر، آقاي ظريف را جاسوس خطاب مي‌كند، چه كساني با او همراهي مي‌كنند.» او نيز همچون فتحي به بحث نظارت استصوابي و تاثير تصويب اين طرح بر تشديد اين نظارت‌ها اشاره كرد و اين ترس را بي‌دليل توصيف كرد اما درنهايت گفته‌ها و تلاشش براي شيشه‌اي كردن ديوارهاي مجلس اثر قابل‌توجهي بر نمايندگان حاضر در صحن نداشت تا ديوارهاي پارلمان همچنان سيماني بماند.
